Stanisław Kopański - inżynier, generał dywizji Wojska Polskiego. Dowodził Samodzielną Brygadą Strzelców Karpackich, heroicznie broniąc twierdzy Tobruk przed doborowymi oddziałami Afrikakorps, oddziałami włoskimi oraz w bitwie pod Al-Ghazalą w 1941 r. Pod jego rozkazami Brygada Karpacka walczyła jako pierwsza wielka jednostka polska po pogromie Francji w 1940 r.
Urodził się 10 maja 1895 r. w Petersburgu, gdzie dorastał i rozpoczął studia w Instytucie Dróg i Komunikacji. W 1916 r. został powołany do rosyjskiej armii, tam ukończył Oficerską Szkołę Artylerii w Petersburgu i został wysłany na front. W czasie zamętu rewolucyjnego wstąpił do I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego.
W listopadzie 1918 r. jako ochotnik tworzącego się Wojska Polskiego wziął udział w walkach o Lwów, w 1919 r. uczestniczył w wyprawie gen. Edwarda Rydza-Śmigłego na Wilno, w czasie której stracił oko. Walczył przeciw bolszewikom w składzie 1. Dywizji Kawalerii gen. Juliusza Rómmla. Po wojnie pozostał w zawodowej służbie wojskowej, dokończył studia na Politechnice Warszawskiej oraz odbył dowódczy kurs artyleryjski. Wyznaczono go wykładowcą balistyki i zastępcą dyrektora nauk w Oficerskiej Szkole Artylerii w Toruniu.
W 1925 r. odbył staż we francuskiej Szkole Artylerii, a następnie studiował w elitarnej Ecole Superieure de Guerre w Paryżu. Po powrocie do Polski otrzymał przydział do Oddziału III SG. W 1930 r. został dowódcą dywizjonu 6. Pułku Artylerii Ciężkiej we Lwowie. W 1932 r. po zaliczeniu praktyki dowódczej powrócił do Oddziału III SG i wkrótce mianowano go zastępcą dowódcy Broni Pancernych w Ministerstwie Spraw Wojskowych.
Od maja 1937 r. do września 1938 r. dowodził 1. Pułkiem Artylerii Motorowej w Stryju. Następnie odbył półroczny kurs doskonalący przy Wyższej Szkole Wojennej. W marcu 1939 r. Stanisław Kopański został szefem Oddziału III SG WP, otrzymując mianowanie na stopień pułkownika. Na tym stanowisku odbył kampanię 1939 r. i wraz ze sztabem Naczelnego Wodza przekroczył granicę rumuńską. Wkrótce udało mu się przedostać do Francji, gdzie w tworzonej Armii Polskiej gen. Sikorski powierzył mu funkcję szefa Broni Pancernych.
2 kwietnia 1940 został wyznaczony przez Naczelnego Wodza, gen. Władysława Sikorskiego na dowódcę Brygady Strzelców Karpackich, formowanej w Syrii, w ramach francuskiej Armii Lewantu. Po kapitulacji Francji mimo próby internowania Brygady, zdołał przeprowadzić zwarty oddział do Palestyny pod dowództwo brytyjskie. Z uwagi na jej wzmocnienie brygada otrzymała nazwę „samodzielna”.
Brytyjczycy nazwali ją Polish Independent Brigade Group. W porozumieniu z dowództwem brytyjskim jednostkę skierowano drogą morską do Egiptu, z zadaniem osłony Aleksandrii, przed spodziewaną inwazją włoskich sił ekspedycyjnych. Stan osobowy Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich liczył wówczas ponad 6 tys. żołnierzy. Brygada składała się z: dowództwa, trzech batalionów piechoty po cztery kompanie strzeleckie i kompanii dowodzenia w każdym batalionie, batalionu ciężkich karabinów maszynowych, pułku artylerii lekkiej, dywizjonu artylerii przeciwpancernej, pułku ułanów oraz służb i broni. Brygada stała się zmotoryzowana. 6 września 1940 roku Kopański mianowany został generałem brygady.
W czerwcu 1941 r. SBSK drogą morską przetransportowano do oblężonej przez wojska niemieckie i włoskie afrykańskiej twierdzy Tobruk, strategicznej bazy, mającej znaczenie w utrzymaniu alianckiej kontroli nad Kanałem Sueskim. Twierdzy broniły siły australijskie, hinduskie, brytyjskie i polskie. Pierścień obrony Tobruku liczył około 50 km.
Przez ponad dwa i pół miesiąca brygada toczyła krwawe walki, w warunkach pełnej blokady warowni, biorąc także chwalebny udział w dokonaniu wyłomu w pierścieniu oblężenia. W czasie uporczywych walk szczególne braterstwo broni połączyło polskich żołnierzy z Australijczykami. Oni również byli ochotnikami, wchodząc w skład 9. Dywizji Piechoty gen. Morsheada. Zahartowani w pustynnych bojach żołnierze polscy zyskali wśród sojuszniczych jednostek uznanie i szacunek. Po odblokowaniu Tobruku, wraz z jednostkami brytyjskiej 8. Armii, brygada wzięła udział w bitwie pod Al-Ghazalą (w grudniu 1941 r.). Żołnierze brygady umiejętnie dowodzeni, ofiarnie wypełnili zadania bojowe. Przepełniał ich duch zapału i patriotyzmu. Brygada zaatakowała dobrze umocnione pozycje niemieckie i włoskie, zmuszając nieprzyjaciela do odwrotu. W czasie działań pościgowych wzięto do niewoli 59. oficerów i 1634. szeregowych włoskich i niemieckich, odnosząc zwycięstwo. Droga do Cyrenajki została otwarta.
Po odpoczynku i uzupełnieniu stanów osobowych żołnierzami przybyłymi z Rosji (straty Polaków wyniosły ponad 10%, to jest 630 żołnierzy), brygada została przeformowana w 3. Dywizję Strzelców Karpackich (żołnierze nazywali swą dywizję „deska”, od stosowanego skrótu 3. DSK). Jej dowódcą również został gen. Stanisław Kopański. Na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej gen. Kopański przebywał do lipca 1943 r. Po tragicznej śmierci gen. Władysława Sikorskiego w katastrofie gibraltarskiej, gen. Kopański został mianowany szefem Sztabu Naczelnego Wodza PSZ. Natomiast 3. Dywizja Strzelców Karpackich, w składzie 2. Korpusu wzięła udział w bitwie o Monte Cassino i zwycięskich operacjach na Półwyspie Apenińskim.
W roku 1943, w następstwie katastrofy gibraltarskiej, przejął funkcję szefa Sztabu Naczelnego Wodza i pełnił ją do 1947.
W 1944 r. gen. Stanisław Kopański uzyskał mianowanie na stopień generała dywizji. Po zakończeniu wojny pełnił funkcję generalnego inspektora Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (1947-1949). W 1946 r. został pozbawiony przez władze komunistyczne w Polsce obywatelstwa polskiego. Zamieszkał pod Londynem. Do końca życia czynnie działał w środowisku polskich weteranów. W latach 1970-1972 był członkiem Rady Trzech. Pozostawił po sobie dwa tomy wspomnień: „Moja służba w Wojsku Polskim 1917-1939” (Londyn 1965) i „Wspomnienia wojenne 1939-1946” (Londyn 1961).
Zmarł w Londynie 23 marca 1976 r. Pochowany został na cmentarzu Northwood.
Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych – dwukrotnie
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Gen. Kopański pozostawił po sobie kilkanaście publikacji. Wśród nich były dwie książki: "Moja służba w Wojsku Polskim 1917-1939" oraz "Wspomnienia wojenne 1939-1945". Oceniając je napisał:
Nie jest to pamiętnik o wartości dokumentu politycznego lub wojskowego. Nie brałem bowiem udziału w większych wydarzeniach międzynarodowych ani też nie miałem do czynienia z mężami stanu. Dowodzenia wysokiego szczebla nie sprawowałem, Naczelne Dowództwo polskie na obczyźnie nie kierowało operacjami wojennymi. Wspomnienia te nie będą interesowały więc ani polityków, ani strategów. Są zbyt suche i bezbarwne, by były książką dla szerszej masy czytelników. Jest to raczej pierwsza próba relacji osobistej z przeżyć i działalności, pisana bez perspektywy historycznej, bez możliwości korzystania z uporządkowanych archiwów, w nielicznych chwilach wolnych, aluję, że nie zdołałem ujawnić w niej należycie poświęcenia i bohaterstwa naszego Wielkiego Narodu oraz z mych uczuć osobistych -przywiązania do Żołnierza Polskiego.
Była to opinia człowieka skromnego, który nie chciał podkreślić swojego stanowiska w PSZ i roli, jaką odegrał w historii.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
