1930-11-11     1991-08-10

Tadeusz Nowak

Jego wiersze śpiewał Marek Grechuta, Przemysłąw Gintrowski, Grzegorz Turnau, Dorota Ślęzak. Wykreowany przez Tadeusza Nowaka obraz literacki to mocno zakotwiczona w wiejskiej realności nostalgiczna opowieść o pożegnaniu z ojczyzną. Tą małą – rozumianą jako dom i obejście, ogród i sad, łąka i pole, plaża i rzeka, las i wzgórze. I tą historyczną – pojmowaną jako włościańskie obyczaje, odwieczne tradycje, prastare ceremoniały, które na skutek gwałtownych zmian, szczególnie powojennej migracji ze wsi do miast, z nagła i bezpowrotnie odchodzą w przeszłość.

Motywy wiejskiej tradycji i zmitologizowany język stanowią charakterystyczne elementy świata powieściowego Tadeusza Nowaka. Jego pisarstwo niesie w sobie rodzaj onirycznego transu. Utwory Tadeusza Nowaka utrzymane są w baśniowo-balladowej konwencji, sięgają do pokładów literatury ludowej, archetypów i motywów zaczerpniętych Pisma Świętego. Technikę poetycką Nowaka nazwano "biblijnym alegoryzmem". I słusznie, ale o tym należy przekonać się samemu czytając jego utwory.

Tadeusz Nowak urodził się 11 listopada 1930 roku na ziemi tarnowskiej, w widłach Wisły i Dunajca, we wsi, która w tamtych czasach należała do powiatu dąbrowskiego (15 km na zachód od Dąbrowy Tarnowskiej), a obecnie do powiatu tarnowskiego (25 km na północny zachód od Tarnowa). Dzieciństwo przerwała brutalnie II wojna światowa, którą młodociany Tadeusz Nowak spędził po części w partyzantce – "u Jędrusiów".

Naukę w liceum rozpoczął w I Liceum Ogólnokształcącym im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie, w roku szkolnym, który rozpoczął się tam 12 lutego 1945 r. W twórczości często nawiązywał do swojego miejsca pochodzenia - do ziemi tarnowskiej i rodzinnej wsi. Tam rozgrywały się akcje większości jego opowiadań i powieści.

Absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (1948–1954) w czasie studió zdany na kaprysy administracyjnej władzy uniwersytetu i akademika, uzależniony od skromnego stypendium, wypłacanego co miesiąc w dziekanacie. W 1948 opublikował pierwszy wiersz w tygodniku „Wici”. W 1953 wydał pierwszy tomik poezji "Uczę się mówić", a w 1956 tomik "Prorocy już odchodzą". W 1953 podpisał rezolucję ZLP w sprawie procesu krakowskiego. Od 1954 należał do PZPR. Pisarz, spędzający wolne chwile wśród księgozbiorów Biblioteki Jagiellońskiej, nie poświęcał polityce zbyt wiele uwagi. Członek ZLP od 1956. Na przełomie lat 50. i 60. XX w. związany był z grupą poetycką Muszyna. W 1967 roku został założycielem krakowskiej grupy literackiej Barbarus. Oprócz działalności poetyckiej artysta zajmował się także prozą, czego przykładem są zbiory opowiadań "W puchu Alleluja" czy powieści "Takie większe wesele", "A jak królem, a jak katem będziesz", "Diabły", "Dwunastu", "Prorok", "Wniebogłosy".

Po okresie który można uznać za socrealistyczny - przynajmniej w czynach - debiutancki tomik Nowaka "Uczę się mówić" (1953) trzy lata później autor poddał druzgocącej samokrytyce w zbiorze "Prorocy już odchodzą", przyznając, że wcześniej "okrutne głupstwa plótł". Ani jeden z utworów wydanych przed 1956 rokiem nie znalazł się w żadnym z jego późniejszych wyborów poezji.

Tadeusz Nowak zasiadał także w kolegium redakcji oraz radzie redakcyjnej Tygodnika Kulturalnego w latach 1968–1986, kiedy redaktorem naczelnym tego ogólnopolskiego tytułu kulturalno-literackiego był Stanisław Adamczyk. Dwukrotny Laureat Nagrody im. Stanisława Piętaka: w 1965 roku za tom poezji "Ziarenko trawy" oraz w 1969 roku za powieść "A jak królem, a jak katem będziesz". Nagrodzony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Przez blisko 30 lat pisarz mieszkał w Krakowie. Przez dłuższy czas – w Domu Literatów przy ulicy Krupniczej 22. W 1977 roku Tadeusz Nowak przeniósł się do Warszawy.

10 sierpnia 1991 roku, po długotrwałej chorobie, zmarł na zawał serca w szpitalu w Skierniewicach.

W 1999 profesor Stanisław Balbus wydał jego dwie niedokończone powieści: Jak w rozbitym lustrze oraz Jeszcze ich słyszę, widzę jeszcze. Powieści Tadeusza Nowaka utrzymane są w baśniowo-balladowej konwencji, sięgają do pokładów literatury ludowej, kreując świat pełen prastarych archetypów i motywów biblijnych. Są zaliczane do tzw. nurtu wiejskiego

Dzisiaj z perspektywy czasu która zaciera młodzieńcze pomyłki Tadeusz Nowak pozostaje bezkompromisowym mistrzem słowa, którym przestrzegał nas przed pochopnym postrzeganiem rzeczywistości. Sam jej uległ, my nie musimy.






HISTORIA / KULTURA W PAI - ARCHIWUM

COPYRIGHT

Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.


ARTYKUŁY DZIAŁU HISTORIA/KULTURA PAI WYŚWIETLONO DOTYCHCZAS   10 072 624   RAZY






HISTORIA I KULTURA
W POLONIJNEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ


Ten kto nie szanuje i nie ceni swej przeszłości nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani prawa do przyszłości.
Józef Piłsudski

W DZIALE HISTORIA - KULTURA PAI ZNAJDZIECIE PAŃSTWO 1477 TEMATÓW



×
NOWOŚCI ARCHIWUM DZIAŁANIA AGENCJI HISTORIA-KULTURA BADANIA NAUKOWE NAD POLONIĄ I POLAKAMI ZA GRANICĄ
FACEBOOK PAI YOUTUBE PAI NAPISZ DO REDAKCJI

A+ A-
POWIĘKSZANIE / POMNIEJSZANIE TEKSTU