Po nagłośnieniu przez Niemców w kwietniu 1943 r. faktu odnalezienia grobów polskich żołnierzy w lesie katyńskim, Zarząd Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK) zdecydował się powołać Komisję Techniczną, której celem było ustalenie narodowości ofiar i ich identyfikacja. W pracach Komisji, w różnych okresach czasu, brało udział 12 osób. W trakcie przeprowadzonych do czerwca 1943 r. ekshumacji odkryto wiele dowodów na to, że za zbrodnię odpowiedzialny był Związek Radziecki. PCK musiał jednak powstrzymać się od publicznego określenia sprawców zbrodni, by organizacja ciesząca się zaufaniem i autorytetem nie stała się narzędziem niemieckiej propagandy.
Zespół wysłanników PCK pod kierownictwem Kazimierza Skarżyńskiego pracował przy ekshumacjach od 17 kwietnia do 7 czerwca. Po powrocie Skarżyński sporządził obszerny i udokumentowany „Raport z Katynia”, który do dziś jest jednym z fundamentalnych świadectw w sprawie tej zbrodni.
Kazimierz Skarżyński pisał między innymi:
„W pobliżu Smoleńska, w miejscowości Katyń, znajdują się częściowo odkopane masowe groby oficerów polskich.”
„Opierając się na oględzinach około 300 dotychczas wydobytych zwłok można stwierdzić, że oficerowi ci zostali zamordowani strzałami w tył głowy, przy czym jednakowy typ ran wszystkich niewątpliwie stwierdza masową egzekucję”
„Mord nie miał charakteru rabunkowego, gdyż zwłoki są w mundurach, w butach, przy orderach, przy czym przy zwłokach znaleziono znaczną ilość polskich monet i banknotów”.
„Sądząc z papierów znalezionych przy zwłokach, mord nastąpił w miesiącach marzec-kwiecień 1940 roku”.
— frag. Protokołu 332 Posiedzenia Prezydium PCK (str. 17 raportu „Katyń” K. Skarżyńskiego)
20 kwietnia 1943 r. Zarząd Główny PCK w Warszawie wysłał raport Kazimierza Skarżyńskiego do Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża w Genewie. Kazimierz Skarżyński w 1945 r. musiał opuścić kraj, ponieważ groziło mu aresztowanie przez UB, za wskazanie NKWD jako sprawców mordu katyńskiego.
Ogółem w roku 1943 ekshumowanow 4 243 ciał, z których 2 805 udało się zidentyfikować na podstawie znalezionych przedmiotów osobistych i odznaczeń wojskowych, zabezpieczonych przez stronę niemiecką. Dzięki sporządzonej liście zidentyfikowanych, rodziny mogły zostać powiadomione o ich losie. Szczątki ofiar złożono w nowym miejscu pochówku zwanym później jako „cmentarz PCK”.
Delegatury zagraniczne PCK działały w latach 1939-48 m.in. we Francji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Portugalii, Szwajcarii, Szwecji, Szkocji, Austrii, Belgii, Danii, we Włoszech, Rumunii, Jugosławii, na Litwie i Węgrzech; w krajach Bliskiego i Środkowego Wschodu (Palestyna, Syria, Liban, Iran, Irak, Egipt, Turcja) na Dalekim Wschodzie (Indie, Peru, Urugwaj, Nowa Zelandia) oraz w Południowej Afryce, Rodezji, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Argentynie, Brazylii, Chile, na Kubie. Po II wojnie światowej również na terenie okupowanych Niemiec.
Delegatury PCK niosły pomoc Polakom za granicą. Organizowały i prowadziły przychodnie, ambulatoria, szpitale, sierocińce, świetlice, tanie kuchnie, szwalnie czy kąpieliska. Szczególną opieką otaczały osierocone dzieci polskie. Na terenie Europy pośredniczyły w poszukiwaniu rodzin, wysyłaniu paczek jeńcom i internowanym oraz indywidualnych paczek dla Polaków w kraju. Dostarczały do obozów jenieckich leki, instrumenty medyczne, środki odżywcze oraz podręczniki i książki. Pozostałe Delegatury PCK zbierały fundusze wśród miejscowej ludności oraz organizowały zakupy i transport towarów potrzebnych dla Polaków przebywających na tamtych terenach.
Jednym z pracowników delegatury PCK w Salzburgu był Aleksander Żabczyński (1900-1958), jeden z najpopularniejszych polskich aktorów teatralnych, kabaretowych i filmowych dwudziestolecia międzywojennego
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
