126 lat temu w Gniewczynie Łańcuckiej urodził się Antoni Chruściel (1895-1960) - polski generał z okresu II wojny światowej, Komendant Okręgu Warszawa AK, dowódca sił powstańczych podczas Powstania Warszawskiego. Używał pseudonimów: "Monter", "Cięciwa", "Kaliński", "Rzeczyca", "Adam", "Dozorca", "Konar", "Madej", "Nurt", "Ryż", "Sokół", "Andrzej Smalawski".
Urodził się 16 czerwca 1895 roku w Gniewczynie Łańcuckiej. Był synem Andrzeja, z zawodu rolnika i urzędnika oraz Katarzyny, z domu Słysz. Od 1909 roku w tajnym skautingu. W 1914 roku ukończył gimnazjum, a w sierpniu tego roku wstępuje do Legionów Wschodnich. Dał się poznać jako pilny i utalentowany uczeń. We wrześniu zostaje wcielony do armii austriackiej.
Gdy ukończył szkołę oficerską, zostaje dowódcą kompanii 90. pułku piechoty z Jarosławia. W grudniu 1918 roku rozpoczyna służbę w Wojsku Polskim, zostając dowódcą 5. kompanii 14. pułku piechoty, a następnie I batalionu 14. pułku piechoty. Kolejno przenoszony - do 42. pp., gdzie dowodził 3. i 6. kompanią. W 1921 roku zostaje odznaczony Virtutti Militari V Klasy, a rok później Krzyżem Walecznych. W międzyczasie studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu we Lwowie.
W 1923 roku został dowódcą 2. kompanii lwowskiego 1. Korpusu Kadetów. Następnie dowodził 3. i 4. kompanią w tej jednostce. W maju 1927 roku został dowódcą II batalionu z 6. pułku strzelców podhalańskich. W latach 1929-31 kształcił się w Wyższej Szkole Wojennej, następnie od września 1931 roku wykładał w Centrum Szkolenia Piechoty w Rembertowie. W kwietniu 1932 roku otrzymał nominację na stanowisko kierownika kursu w Centrum Wyszkolenia Piechoty.
W październiku 1934 roku został kierownikiem taktyki piechoty w WSW, a w trzy lata później objął stanowisko zastępcy dowódcy 40. pp. W marcu 1938 roku zostaje dowódcą 82. pułku piechoty. Trwają teraz przygotowania do zmagań z Rzeszą, w których uczestniczy także jednostka Chruściela. Wybuch II wojny światowej 1 września 1939 roku zastał go na stanowisku dowódcy 82. Pułku Strzelców Syberyjskich im. Tadeusza Kościuszki, który operował w ramach Armii "Łódź". Pułk bronił odcinka pomiędzy Kochlewem a Bobrownikami. W dniach 4-5 września toczył zacięte walki pod Szczercowem. Niestety, napór niemiecki był zbyt silny, aby 82. pułk mógł utrzymać swoje pozycje.
Od 13 września trwało wycofywanie sił w kierunku Modlina. Po kapitulacji twierdzy Modlin Antoni Chruściel dostał się do niewoli, skąd zwolniono go w październiku 1939 roku. 28 września odznaczony został orderem Virtutti Militari IV Klasy. Aktywnie działał w konspiracji - był szefem Wydziału III, a następnie zastępcą Komendanta Okręgu Warszawa-Miasto Związku Walki Zbrojnej.
W maju 1941 roku został komendantem wspomnianego okręgu. 10 sierpnia 1942 roku, z rozkazu gen. Władysława Sikorskiego, Naczelnego Wodza, został mianowany pułkownikiem. Podczas Powstania Warszawskiego był faktycznym dowódcą całości sił polskich. Podczas narad ścisłego kierownictwa Armii Krajowej w końcu lipca 1944 r. należał do zwolenników wybuchu powstania w Warszawie. To właśnie on zaproponował, by powstanie rozpocząć o godz. 17.00. Uzasadniał to m.in. tym, że w popołudniowym tłoku na ulicach żołnierzom podziemia łatwiej będzie niepostrzeżenie dotrzeć na miejsca zbiórek.
18 sierpnia 1944 roku został ponownie odznaczony orderem Virtutti Militari, tym razem III Klasy. Za wybitne zasługi w czasie walk powstańczych został wyróżniony stopniem generała brygady - 14 września 1944 roku. Jako waleczny i bojowo nastawiony żołnierz starał się maksymalnie odwlec decyzję o kapitulacji, którą chciał podjąć dowódca Armii Krajowej, gen. Tadeusz Komorowski. Optował również za współdziałaniem z Sowietami, w czym upatrywał szansę uratowania Warszawy. 20 września objął dowództwo nad Warszawskim Korpusem AK.
Charakteryzując go mjr Kazimierz Larys, szef Wydziału V (łączności) Komendy Okręgu Warszawskiego AK mówił: "Wybitny żołnierz, który doskonale rozumiał ciężar odpowiedzialności na swoich barkach. Był pełen entuzjazmu dla powstania i w każdym z oddziałów, którymi on dowodził, również panował ten nastrój i dał się odczuć. Ofiarny jako żołnierz w obliczu niebezpieczeństwa, chodził do pierwszych linii bojowych i miał zawsze kontakty ze swoimi żołnierzami i z dowódcami na poszczególnych odcinkach".
Po upadku powstania i kapitulacji polskich sił został uwięziony w oflagu Langwasser, a następnie, od lutego 1945 roku, w obozie Colditz. W maju 1945 roku został uwolniony przez wkraczające na tereny Niemiec oddziały amerykańskie.
Po wojnie był zastępcą Szefa Sztabu Głównego PSZ, pozostając na emigracji. Niestety, nie dane mu było wrócić do kraju, gdyż pozbawiono go 26 września 1946 roku obywatelstwa polskiego. W 1948 roku jednostki polskie zostały zdemobilizowane, a Chruściel zdecydował się zostać w Londynie.
Od 1956 roku przebywał w Waszyngtonie, gdzie zmarł 30 listopada 1960 roku. Początkowo pochowany został na cmentarzu Mount Oliver w Waszyngtonie. W 1970 r. z inicjatywy Polonii jego szczątki przeniesiono do sanktuarium Doleystown w Pensylwanii, zwanego "amerykańską Częstochową". 28 lipca 2004 roku jego szczątki sprowadzono do Polski, a dwa dni później odbyła się uroczysta ceremonia pogrzebowa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
ANTONI CHRUŚCIEL W DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ