30 lipca 1920 roku Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski ogłosił „Manifest do polskiego ludu roboczego miast i wsi”, w którym zapowiedział utworzenie polskiej republiki sowieckiej.
"Fabryki i kopalnie należy wydrzeć z rąk kapitalistów i spekulantów – paskarzy. Przechodzą one na własność narodu i zarząd ich obejmą Komitety Robotnicze. Folwarki i lasy również przechodzą na własność i pod zarząd narodu. Obszarników trzeba powypędzać, a zarządzać folwarkami będą Komitety Parobczańskie. Ziemia włościan-pracowników pozostaje nietykalna […]
Gdy w całej Polsce zostanie zwalony rząd krwawy, który wtrącił kraj w wojnę zbrodniczą – zjazd delegatów ludu roboczego miast i wsi utworzy Polską Socjalistyczną Republikę Rad.[…]
Armia Czerwona, ożywiona uczuciem braterstwa robotniczego, pomoże Wam. Współdziałajmy więc z nią wszystkimi siłami […] Uzbrajajcie się spiesznie dla obrony zdobytej wolności![…]"
23 lipca 1920 r. w Smoleńsku z inicjatywy Stalina utworzono prowizoryczny rząd polski, tzw. Polrewkom (Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski). W związku z sukcesami Rosjan w wojnie i ich zbliżaniem się do Warszawy organ miał przejąć władzę w państwie i proklamować na terenach byłego Królestwa Polskiego i Zachodniej Galicji Polską Socjalistyczną Republikę Rad – zależną od Moskwy. W TKRP znaleźli się m.in. Julian Marchlewski, Feliks Dzierżyński, Feliks Kon oraz Józef Unszlicht.
Członkowie TKRP przemieszczali się pociągiem pancernym za nacierającą Armią Czerwoną, na zajętych terenach ustanawiając władzę sowiecką. Choć w obszarze jej działań znalazły się tylko Wileńszczyzna i Białostocczyzna, panował tam rewolucyjny terror, podobny do tego znanego sprzed trzech lat z samej Rosji. Rozstrzeliwano podejrzanych o nieprzychylność dla nowych władz, prowadzono rekwizycje i przystąpiono do formowania Polskiej Armii Czerwonej (ok. 170 osób). Pierwszym większym miastem zajętym przez czerwonoarmistów był Białystok (28 lipca), i tam 30 lipca oficjalnie złożono manifest ogłaszający powstanie Polskiej Socjalistycznej Republiki Rad, tymczasowe przejęcie władzy przez Polrewkom, nacjonalizację przemysłu i wielkiej własności ziemskiej.
Najdalszym punktem, do którego dotarli członkowie TKRP, był leżący nieopodal Warszawy Wyszków, z którego jednak w pośpiechu ewakuowano się na wschód w wyniku klęski Armii Czerwonej w Bitwie Warszawskiej. Z tego samego powodu Komitet wkrótce przestał istnieć.
Wojna polsko-bolszewicka 1920 roku dla odradzającego się po 123 latach zaborów państwa polskiego była okresem prób oraz wielu poświęceń. Zwycięstwo i zatrzymanie dalszego pochodu Armii Czerwonej w kierunku Europy Zachodniej, stanowiło sukces, nie tylko kilku wybitnych wojskowych i polityków dzierżących stery władzy w państwie, ale także niemałej części polskiego społeczeństwa, które potrafiło w odpowiednim momencie zmobilizować wszystkie swe siły i dać odpór najeźdźcy.
Więcej w części historycznej Polonijnej Agencji Informacyjnej.
Na zdjęciu: Członkowie Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku.
Po środku siedzą: Feliks Dzierżyński, Julian Marchlewski oraz Feliks Kon.
Fotografię wykonano na początku sierpnia 1920 r.
TYMCZASOWY KOMITET REWOLUCYJNY POLSKI W DZIALE HISTORIA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
