"Kto ty jesteś? - Polak mały" zna każdy, kto jest z naszej krwi. To słowa Władysława Bełzy którego 144. urodziny przypadają 17 listopada. poeta neoromantyczny, piszący w duchu patriotycznym, nazywany piewcą polskości. Publicysta, animator życia kulturalnego, oświatowego i prasowego, współzałożyciel polskiej organizacji oświatowej Macierz Polska.
Pisano wtedy o nim: poeta, "który uczył dzieci najlepiej kochać Polskę", myśleć i czuć po polsku, którego książki dla najmłodszych były zawsze poszukiwane przez rodziców, nigdy nie zostanie zapomniany. Stało się jednak inaczej. Choć jeszcze w 1948 roku Juliusz Kleiner nazywał poetę "narodowym poetą dzieci" czy "poetą młodych Polaków", dziś autor "Katechizmu polskiego dziecka" jest praktycznie nieznany.
Władysław Bełza najpierw uczył się w gimnazjum rządowym w Warszawie, w roku 1865 wstąpił do szkoły oficerskiej w Kazaniu, zaś w roku 1866 powrócił do stolicy Królestwa Kongresowego i podjął studia w Szkole Głównej, działającej w l. 1862-1869 na bazie rozwiązanej Akademii Medyko-Chirurgicznej, mieszczącej się natomiast w budynkach rozwiązanego w 1831 Uniwersytetu Warszawskiego. Podczas studiów pisał do stołecznych tygodników: „Przyjaciela Dzieci” oraz „Przeglądu Tygodniowego”. Jego debiutem poetyckim był wiersz Deszczyk Wiosenny, wydrukowany na łamach „Przyjaciela Dzieci” w roku 1863. W roku 1867 wydał swój pierwszy zbiór poezji – książeczkę dla najmłodszych zatytułowaną Podarek dla grzecznych dzieci. Od roku 1868 mieszkał w Krakowie, pełniąc m.in. funkcję lektora ociemniałego poety i geografa Wincentego Pola. Pomoc tego twórcy umożliwiła Władysławowi Bełzie wydanie kolejnej książeczki z utworami dla małych czytelników Abecadlnik w wierszykach dla polskich dzieci. Wkrótce ukazał się trzeci zbiorek pod tytułem Upominek dla młodzi polskiej na pamiątkę trzechsetnej rocznicy Unii Lubelskiej, stanowiący przypomnienie wielkich momentów z dziejów Rzeczypospolitej.
Wkrótce Władysław Bełza wyjechał do Lwowa, następnie wyjechał z kraju (Wenecja, Padwa, Paryż i Zurych). Tam poznał środowiska emigracji polskiej, w tym zaliczanego wraz z Antonim Malczewskim i Sewerynem Goszczyńskim do tzw. „szkoły ukraińskiej” polskiego romantyka Józefa Bohdana Zaleskiego, zwanego „pieśniarzem Ukrainy”. Zaleski doradził mu przeprowadzkę do Poznania. Tam Bełza współzakładał „Tygodnik Wielkopolski” oraz pismo dziecięce „Promyk”. Zainicjował też projekt stworzenia stałego teatru polskiego. Wobec sprzeciwiania się polityce germanizacji Polaków otrzymał w roku 1871 nakaz administracyjny bezzwłocznego opuszczenia terytorium Królestwa Prus jako tzw. uciążliwy cudzoziemiec czyli persona non grata. Wyruszył do czeskiej Pragi, jednak nie zabawił tam zbyt długo i niebawem wyjechał do Lwowa, gdzie pozostał do końca życia. W stolicy Galicji pisał m.in. do „Dziennika Polskiego” i „Gazety Narodowej” jak również redagował i wydawał pisma dziecięce „Promyk. Tygodnik dla Dzieci” oraz „Towarzysz Pilnych Dzieci”. Organizował życie kulturalne w Iwoniczu-Zdroju, pozostawił po sobie m.in. przewodnik Iwonicz i jego okolice (1885 r.). W roku 1882 rozpoczął pracę w Ossolineum, z czasem objął funkcję naczelnika wydawnictwa podręczników i książek polskich. Współtworzył Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza ora Wydawnictwo Macierzy Polskiej.
Ogłosił kilka zbiorów wierszy społeczno-patriotycznych, popularnych po Powstaniu Styczniowym (Z wiosny, Pieśni Liryczne, Z doli i niedoli, poemat Zamek grójecki). Jest też autorem sztuki w jednym akcie Emancypantka oraz dramatu Kacper Karliński. Zajmował się też historią literatury, pozostawiając po sobie prace o Adamie Mickiewiczu.
WŁADYSŁAW BEŁZA W DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
