Gdyby nie niespokojna dusza jej ojca Jana Jacka Roztworowskiego, polskiego arystokraty, agronoma i poety, człowieka szukającego wrażeń po całym świecie i osiadłego przez pewien czas w Peru gdzie poślubił peruwiańską ziemiankę Ritę Annę Tovar del Valle, być może nasza wiedza o kulturze andyjskiej byłaby o wiele skromniejsza. A tak, 8 sierpnia 1915 w dystrykcie Barranco w prowincji Lima przychodzi na świat María Rostworowski Tovar de Diez Canseco, przyszła legenda wśród badaczy kultur andyjskich.
Gdy Maria ma pięć lat rodzina przenosi się do Europy. W Polsce mieszkają przez dwa lata, a następnie we Francji, gdzie osiedlają się na wiejskiej farmie. Maria Rostworowska odbiera naukę w domu a gdy kończy trzynaście lat zostaje wysłana do szkoły z internatem do Anglii, a następnie do Brukseli. W Polsce wychodzi za mąż za Zygmunta Broel-Platera. W 1935 r. wraca do Peru i zamieszkuje na farmie w Huanuco, w głębi kraju. Po kilku latach rozwodzi się i niedługo po tym poślubia Alejandra Dieza Canseco, który – jak powiedziała – „pomógł jej zrozumieć ten kraj”.
Zainspirowana lekturą książki "Inkowie z Peru" Clemente Markhama i przy wsparciu męża postanawia zbadać Pachacutec. To pierwsza wyprawa o znamionach naukowej. W tym czasie bowiem dopiero zgłębia historię jako wolny słuchacz na Uniwersytecie Świętego Marka w Limie.
Jej pierwsza samodzielna praca badawcza została nagrodzona peruwiańską Nagrodą Państwową (Premio Nacional de Historia) w 1953. W 1964 była współzałożycielem Instituto de Estudios Peruanos w Limie, gdzie pracowała do śmierci. Była też attaché kulturalnym Ambasady Peru w Madrycie (1964–1968) i dyrektorem Narodowego Muzeum Historii w Limie (1975–1980).
Prace Marii Rostworowskiej zmieniła wizję historii przedhiszpańskiego Peru. Badała społeczeństwo prekolumbijskie przedstawiając dla przykładu niezwykle ciekawą i popartą interesującymi przesłankami magiczno-religijną hipotezę na temat słynnych linii Nazca.
Zajmowała się rolą kobiet w przedhiszpańskich społeczeństwach oraz trwałością chrystianizacji plemion andyjskich. Przyczyniła się też do prawidłowej interpretacji hiszpańskich kronikarzy opisujących w zniekształcony sposób kulturę, którą podbijali. Jej książka "Historia del Tahuantinsuyo" (1988) należy do najlepiej sprzedających się prac nauk społecznych w historii Peru.
Maria Rostworowska zmarła 6 marca 2016 Limie.
W lipcu 2022 roku Banco Central de Reserva del Peru wprowadza do obiegu nowy banknot o nominale 50,00 soli z postacią Marii Rostworowskiej, polsko-peruwiańskiej historyk i badaczki kultur andyjskich.
Banknot należy do nowej serii, której tematyka skupia się na ważnych osobowościach XX wieku, które miały istotny wpływ na naukę, historię, literaturę i sztukę. Dzięki motywom flory i fauny, podkreśla także wagę środowiska naturalnego i bioróżnorodności.
Emisja banknotu jest hołdem dla dorobku Marii Rostworowskiej i napełnia nas dumą.
Maria Roztworowska w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ