26 stycznia 1964 r. zmarł jeden z najważniejszych rzeźbiarzy sztuki polskiej, symbolista. Odważnie dążył do radykalnego uproszczenia formy i niebywale wymownej, namacalnej ekspresji kompozycji, które nadawały jego rzeźbom potężne i niepokojące wewnętrzne napięcie. Jak napisał o nim w 1904 roku ówczesny krytyk sztuki Cezary Jellenta "Wśród wilkołaków nowoczesnej rzeźby: Rodina, Meuniera, Vigelanda, Biegasa, Flauma – ten jest najmłodszy i najdzikszy".
Znany był z niewymuszonego sarkazmu i dystansu do swojego życia. Ot, chociażby: "Przed wojną była wielka wystawa polskiej sztuki w Berlinie. Ja tam wystawiałem swoje rzeźby. Hitler się fotografował z tymi dziełami, tak mu się podobały. I mnie mój kolega przysłał tę fotografię do obozu w Oświęcimiu. Z początku mnie Niemcy szanowali, ale potem traktowali jak pozostałych więźniów. Zrobili mi warsztat, rzeźbiło się modele tych wszystkich budynków, które oni robili. To straszna robota była. Od godz. 8. rano do godz. 8. wieczorem musiał pan siedzieć i udawać, że coś robi. Na wieczór ja to wszystko psułem i następnego dnia zaczynałem od początku i tak przez pięć lat. Po opuszczeniu obozu przyjechałem do Krakowa, ważyłem 40 kg" - wspominał po wojnie Xawery Dunikowski.
Twórczość Xawerego Dunikowskiego charakteryzuje wielostronność poszukiwań i różnorodność rozwiązań, wynikających z braku wiary w istnienie jednej, gotowej formuły artystycznej. Do najbardziej znamiennych dzieł Dunikowskiego z wczesnego okresu "Tchnienie" i "Fatum". Ich właściwym tematem, jak zauważali interpretatorzy, jest problem stwarzania, narodzin czy tchnienia, pojmowanych jako akt powoływania nowej formy. Do najbardziej cenionych prac Dunikowskiego należy też „Matka”, powstała w wyniku zafascynowania secesją i kubizmem. Niezwykle popularne są też jego „Kobiety brzemienne” – skupione i monumentalne postaci nadnaturalnej wielkości, którymi w 1907 roku wywołał nie mały skandal na wystawie w Warszawie.
18 stycznia 1905 roku w stolicy doszło do tragicznego incydentu z udziałem artysty. Dunikowski spożywał obiad wraz z właścicielem jednej z warszawskich galerii sztuki, Janem Krywultem. Rzeźbiarza zaczepił Wacław Pawliszak, który planował go uderzyć, niestety, Dunikowski sięgnął po rewolwer i śmiertelnie postrzelił napastnika w policzek. Zachowanie rzeźbiarza zostało zinterpretowane, jako akt samoobrony, stąd uniknął kary za swój czyn.
W czasie I wojny światowej wstąpił do Legii Cudzoziemskiej, skąd jednak szybko go zwolniono ze względu na zły stan zdrowia. Artysta powróciwszy do Paryża zamieszkał u swojej byłej studentki i muzy, Sary Lipskiej, z którą miał jedyną córkę. Niestety, Dunikowskiemu nie wiodło się w Paryżu najlepiej, a życie rodzinne mocno go przytłaczało. Przyjacielem Dunikowskiego w czasie jego pobytu we Francji był słynny fryzjer, Antoni Cierplikowski, ekscentryczny i niezwykle popularny wśród tamtejszych sław. Czesał m.in. Josephine Baker oraz Brigitte Bardot. Fryzjer wspierał finansowa Dunikowskiego, a ten w zamian uczył go rzeźby i wykonał dla niego kopię rzeźby „Fatum”, z 1913, która ozdobiła nagrobek Cierplikowskiego w Sieradzu.
W 1925 roku Dunikowski otrzymał zlecenie na cykl „Głowy wawelskie”, stanowiący kontynuacje nawiązującą do renesansowych głów znajdujących się na Zamku Królewskim na Wawelu. Seria podobizn słynnych Polaków nie znalazła się na kasetonach wawelskich, można je jednak podziwiać na Zamku Królewskim w Warszawie.
To tylko niektóre fakty z życia artysty. Więcej polecamy w dziale historia-kultura PAI
Xawery Dunikowski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
