166 lat temu w Płocku urodził się Ludwik Krzywicki, działacz socjalistyczny, więzień carski, socjolog, pedagog, współzałożyciel Głównego Urzędu Statystycznego. Dziś niemal zupełnie zapomniany uczony, pionier socjologii wywarł ogromny wpływ na polską naukę ostatnich trzech dekad zaborów i międzywojnia.
Swoją działalność publicystyczną rozpoczął od polemiki z Bolesławem Prusem w sprawie programu społecznego warszawskich pozytywistów. W latach 1882 - 1883 współredagował "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych ziem słowiańskich". Dzięki wyniesionej jeszcze z płockiego gimnazjum przyjaźni z Aleksandrem Dębskim i Edmundem Płońskim nawiązał kontakty z I Proletariatem. Gdy w 1882 roku rozpoczęto pracę na przekładem "Kapitału" Marksa, Krzywicki zaangażował się w tłumaczenie tekstu, a później został głównym redaktorem przekładu I tomu.
W 1885 wyjechał do Paryża. Tam w Ecole d'Anthropologie podjął studia antropologiczne, etnologiczne i archeologiczne. Do Królestwa powrócił pod koniec 1886. Zamieszkał w Płocku, do którego skierowały go władze carskie nie godząc się na jego pobyt w Warszawie. Przebywał tam w latach 1886 - 1888 pod jawnym dozorem policji. Czas ten wykorzystał przede wszystkim na pracę naukową, pisząc własne opracowania i redagując przekłady. W 1888 roku Krzywicki powrócił do Warszawy, gdzie zajął się pracą polityczną i społeczną, m.in. na Uniwersytecie Latającym, gdzie w latach 1888 - 91 i 1893 - 1905 prowadził zajęcia z socjologii, etnografii, ekonomii politycznej, historii nowożytnej i historii kultury. W początkach lat 90-tych Ludwik Krzywicki stał się głównym ideologiem Związku Robotników Polskich.
W 1893 r. Krzywicki wyruszył w swoją największą podróż. Wraz z tysiącami przepływających Atlantyk emigrantów z ziem polskich udał się do Stanów Zjednoczonych. Kraj ten obchodził wówczas 400-lecie odkrycia Ameryki przez Kolumba. Głównym elementem obchodów rocznicy tego wydarzenia była Wielka Wystawa Kolumbijska w Chicago, będąca podsumowaniem błyskawicznego rozwoju USA po wojnie secesyjnej.
W prezentowanych tam osiągnięciach technicznych Krzywicki widział możliwość „wyzwolenia” polskich chłopów. Jednym z najciekawszych elementów dziennika jego podróży zatytułowanego „Za Atlantykiem” są opisy zmian zachodzących w myśleniu polskich chłopów stających się amerykańskimi farmerami, których charakteryzują „dzielne miny i wzrok śmiały”.
„Za Atlantykiem” jest też pierwszym opisem Ameryki i tamtejszych Polaków, dokonanym przez polskiego socjologa. Metoda obserwacji terenowej jaką zastosował Krzywicki była wówczas niezwykle nowoczesna. Były to czasy gdy socjologowie i etnografowie pisali swoje dzieła zza biurek a nie wśród bohaterów swoich prac.
W kraju, w 1916 roku Krzywicki rozpoczął organizowanie Wydziału Statystycznego Tymczasowej Rady Stanu, który później przekształcił się w Główny Urząd Statystyczny. W 1918 powierzono mu stanowisko zastępcy dyrektora, które zajmował do 1925 roku. W latach 1917 - 1918 był również zastępcą dyrektora Wyższych Kursów Naukowych, wykładał socjologię i historię doktryn ekonomicznych w Wyższej Szkole Handlowej oraz teorię statystyki i socjologię ogólną na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1921 - 1922 prowadził również wykłady ze statystyki w warszawskiej Wyższej Szkole Intendentury. W Wolnej Wszechnicy Polskiej nauczał socjologii i historii doktryn ekonomicznych; w roku akademickim 1918/19 pełnił funkcję jej rektora. W 1921 roku został profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie kierował do roku 1935 specjalnie dla niego stworzoną Katedrą Historii Ustrojów Społecznych.
Za swoją działalność Ludwik Krzywicki został uhonorowany m.in. nagrodą im. Natansona, Kasy im. Mianowskiego oraz w 1934 roku nagrodą miasta stołecznego Warszawy za całokształt działalności. W 1940 roku Uniwersytet w Kownie przyznał mu doktorat honoris causa, chcąc w ten sposób wyrazić uznanie za prowadzone przez Krzywickiego niemal od początku wieku badania nad litewskimi grodziskami. Wiele jego prac poświęconych temu tematowi zostało przetłumaczonych na język litewski.
O życiu i dokonaniach Krzywickiego piszemy w dziale historia - kultura Polonijnej Agencji Informacyjnej.
LUDWIK KRZYWICKI w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
