W dniach 14–18 września 2019 roku na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II obradują uczestnicy XLI Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MAB), która zrzesza 25 instytucji. Jest to coroczny zjazd organizacji opiekujących się polskim dziedzictwem narodowym w różnych zakątkach świata, kładących szczególny akcent na kwestie emigracji niepodległościowej.
Do roku 1990 sesje odbywały się poza granicami Polski, zaś po odzyskaniu pełnej suwerenności statut dopuścił możliwość obrad na terenie Ojczyzny. Pierwszy zjazd w wolnej Polsce miał miejsce w Lublinie w 1995 roku, którego organizatorami były: Biblioteka Polska POSK z Londynu i Biblioteka KUL z Lublina. Dotychczas spotkania odbyły się także w Krakowie, Warszawie i Wrocławiu. W tym roku MAB koordynuje Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii – najstarsze polskie archiwum na terenie Wielkiej Brytanii, Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu Jana Pawła II w Rzymie, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie i Biblioteka im. Wandy Stachiewicz w Montrealu oraz niezrzeszony partner polski; Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
14 września miało miejsce uroczyste otwarcie XLI Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Wydarzenie otworzyli m.in. dr Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej oraz ks. prof. dr hab. Antoni Dębiński, rektor Katolickiego Uniwersytetu Jana Pawła II.
Szef IPN zwrócił uwagę na to, że instytucje zrzeszone w ramach Konferencji w czasach niewoli dbały o pamięć o polskiej historii. Co więcej, robią to również obecnie skrupulatnie zbierając informacje, dokumenty, artefakty dotyczącego naszego kraju. Dr Szarek zaprosił wszystkich na prezentację wystawy „Polonica emigracyjne – ze zbiorów instytucji członkowskich Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie”, na której będzie można zobaczyć przykłady tego, co udało się zebrać instytucjom zrzeszonym w Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Otwarcie ekspozycji odbyło się 16 września o 9.00 w siedzibie lubelskiego IPN przy ul Wodopojnej 2.
Prezes IPN zaprezentował także album „Przez Morze Czerwone. Rzeczpospolita Polska na Uchodźstwie 1945–1990”. Publikacja przedstawia historię polskiej emigracji niepodległościowej w czterech płaszczyznach. Ukazuje postacie 6 prezydentów RP na Uchodźstwie, działalność rządów emigracyjnych, Skarbu Narodowego, Rady Narodowej. Przypomina historię polskich partii politycznych działających na Zachodzie, SN, PPS, SP, PRW NiD, NGS, LNP. Wiele miejsca w albumie poświęcono aktywności społecznej polskich emigrantów, działalności w stowarzyszeniach kombatanckich i polonijnych, akcjom pomocowym dla pozostającego pod władzą komunistów kraju. Równie ważną płaszczyzną ukazaną w prezentowanej publikacji jest kultura – będąca prawdziwym oknem na świat dla objętych komunistyczną cenzurą obywateli PRL. To setki tytułów prasowych, wydawnictw, tysiące publikacji naukowych, literatury pięknej. To działalność placówek naukowych, teatrów, galerii, muzeów, kultywujących tradycję Polski niepodległej.
Drugi dzień obrad Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie rozpoczął się od sesji zamkniętej. Na początku rozmowę o stronie internetowej MABPZ poprowadziła Anna Buchman. Później odbyło się spotkanie dotyczące regulaminu specjalnego programu dotacyjnego nadzorowanego przez Departament Dziedzictwa Kulturowego Polski za Granicą i Strat Wojennych pod roboczą nazwą Wspieranie Archiwów, Bibliotek i Muzeów poza Krajem, które poprowadził ks. dr Andrzej Dobrzyński.
Trzeciego dnia została otwarta w sali konferencyjnej IPN Lublin przez prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr. Jarosława Szarka wystawa Polonica emigracyjne. Ze zbiorów instytucji członkowskich Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek na Zachodzie .
Dr Szarek stwierdził podczas otwarcia wystawy, że IPN przywiązuję dużą uwagę do spuścizny emigracyjnej. – Naszą ideą jest to, żeby o tym wszystkim opowiadać Polakom w kraju. Stąd ten pomysł z zaproszeniem Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie do Lublina, stworzenia wystawy i umożliwienia wzięcia udziału w XX Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich. Chcemy żeby głos polskiej emigracji był słyszany, by przekazywać to dziedzictwo kolejnym pokoleniom – powiedział prezes IPN.
- To nasze podziękowanie, nasz hołd dla tego dorobku, którego jesteście Państwo gospodarzami i strażnikami – powiedział szef Instytutu, zwracając się od uczestników Konferencji.
Autor wystawy Paweł Zielony z Archiwum IPN nazwał wystawę wspólny dziełem, ponieważ w jej tworzeniu brały udział instytucje Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie.
- Bardzo dziękuję za zaufanie do mnie i koncepcji wystawy. Chciałem, by ta wystawa była inna. Pragnąłem, by to instytucje zrzeszone w ramach Konferencji pokazały co jest ważne, na co warto zwrócić uwagę, a co pomijają inni. Myślę, że to się udało. Co widać na tych planszach? Eksponaty, które czasem więcej mówią niż obszerne opracowania. Jeden przedmiot potrafi młodego widza przyciągnąć do instytucji należących do Konferencji. Umieszczone zostały także linki i QR kody do stron internetowych, by można było dowiedzieć się więcej.
Sesję otwartą, prowadzoną przez Stefana Władysiuka rozpoczęła Małgorzata Goddard (Polska Sekcja brytyjskiego MON – Londyn, Wielka Brytania), która mówiła o zasobie archiwalnym i kategoriach użytkowników Polskiego Wydziału Udostępniania Informacji brytyjskiego MON. Następnie referat Obchody stulecia odzyskania niepodległości Rzeczypospolitej organizowane przez Bibliotekę Polską POSK w Londynie wygłosiła dr Dobrosława Platt (Biblioteka Polska POSK w Londynie). Po niej głos zabrała dr Marta Bryszewska (Biblioteka Polska im. Ignacego Domeyki – Buenos Aires, Argentyna), która zajęła się tematem Niepodległej w Buenos Aires. Pierwszą część sesji zakończył dr Teofil Lachowicz (Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce – Nowy Jork, USA) wystąpieniem Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce wobec obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę.
Drugą część poprowadziła Małgorzata Kot. Jako pierwszy, wystąpił ks. dr Robert Czarnowski (Archiwum PMK we Francji - Paryż, Francja ), którego referat dotyczył stulecia wspólnot polonijnych na północy Francji w dokumentacji Polskiej Misji Katolickiej. Następnie Renata Vickrey (Polski Instytut Naukowy w Ameryce – Nowy Jork, USA) wygłosiła wystąpienie zatytułowane 100 lecie Niepodległości Polski w kolekcjach archiwalnych Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce. Po niej głos zabrała dr Karolina Trzeskowska-Kubasik (Studium Polski Podziemnej – Londyn, Wielka Brytania) i opowiedziała o tym, jak wyglądała działalność Piłsudczyków w służbie Polskiego Państwa Podziemnego na podstawie zbiorów archiwalnych Studium Polski Podziemnej. Dr Iwona Drąg-Korga (Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce – Nowy Jork, USA) zajęła się tematem bohaterów Niepodległej w zbiorach Instytutu Piłsudskiego w Ameryce. Drugą część sesji zakończyła Anna Stefanicka (Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie – Londyn, Wielka Brytania) referatem Działalność niepodległościowa kobiet.
Prowadzeniem trzeciej sesji zajęła się dr Iwona Drąg-Korga. Pierwszy głos zabrał Marek Żebrowski (Polish Music Center w Ameryce – Los Angeles, USA), który mówił o nieznanych obliczach polskich kompozytorów w zbiorach Polish Music Center USC. Drugie wystąpienie, zatytułowane Nagroda Anny Godlewskiej - wsparcie środowisk literackich i artystycznych na emigracji w działalności na rzecz uzyskania niepodległości, wygłosił Radosław Pawłowski (Muzeum Polskie w Rapperswilu – Rapperswil, Szwajcaria). Sesję zakończyła S. Julia Knurek i dr Justyna Staroń (Ośrodek dokumentacji i studium pontyfikatu JP II – Rzym, Włochy) referatem Langmanowie - ojciec i syn. Dwie ścieżki wspierania kultury polskiej.
Wieczorem odbył się wernisaż wystawy: W drodze do niepodległości. Kanadyjski przystanek, obóz Kościuszko w Niagara-on-the-Lake 1917-1919. Wieczór w hołdzie Błękitnej Armii, w 100-lecie jej przybycia do Polski. (CSK, Plac Teatralny 1). Organizatorami byli: Fundacja Kultury i Biznesu z Łodzi (organizator) i Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, Okręg 2 w Nowym Jorku (sponsor wystawy i wieczoru).
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NA PODSTAWIE: Fot. Dawid Florczak IPN Lublin / Tomasz Koryszko KUL / Biblioteca Polaca Ignacio Domeyko
oprac. na podst. ipn.gov.pl / kul.pl
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ