13 listopada 1924 roku Władysław Reymont otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. Przypomnijmy jak do tego doszło.
Reymont został zgłoszony do nagrody już w 1918 roku. jednak autor „Chłopów” w środowisku literackim Szwecji był jeszcze mało znanym pisarzem. Dopiero w 1919 roku przetłumaczono na szwedzki „Ziemię obiecaną”, a pierwszy tom „Chłopów” w roku 1921.
Wówczas wzrosło zainteresowanie twórczością Reymonta, a przede wszystkim jego przedstawienia życia wsi, co było bliskie wizji i tradycji skandynawskiej. Gdy w 1920 roku do literackiej nagrody Nobla zgłoszono kandydaturę Stefana Żeromskiego, popieranego przez kilku czołowych przedstawicieli szwedzkiego środowiska naukowo-literackiego związanych z akademią i Komitetem Noblowskim, kandydatura Reymonta została poważnie zagrożona.
Trzeba tutaj przypomnieć, że i w środowisku krajowym z większą życzliwością odnoszono się do kandydatury Żeromskiego niż Reymonta.
Należy przy tym nadmienić, że Żeromski miał wtedy duże szanse na Nobla, ale krytyka niemieckiego środowiska literackiego za jego „Wiatr od morza” i filogermańskie ciągoty Szwedów odwróciły uwagę od autora „Popiołów”.
13 listopada Akademia Szwedzka ogłosiła swój werdykt: tegoroczną literacką nagrodę Nobla otrzymuje polski pisarz Władysław Stanisław Reymont za powieść „Chłopi”. W listopadzie 1924 roku Reymont poważnie już chory przebywał w Nicei. O otrzymanej nagrodzie dowiedział się tego dnia wieczorem i tak to zapisał w swoim podręcznym notesie: "ósma wieczorem. Agencja donosi, Akademia daje Nobla za „Chłopów” Wł. St. Reymontowi."
Następnego dnia w prasie szwedzkiej ukazało się wiele artykułów o Reymoncie i Polsce. Wśród nich pisał z uznaniem Fredrik Böök profesor Akademii Szwedzkiej i członek Komitetu Nagrody Nobla i od początku popierający kandydaturę Reymonta: „Cieszymy się, że tegoroczne najwyższe odznaczenie literackie przyznano przedstawicielowi odrodzonej i wolnej Polski”.
Szwedzki slawista Stender-Petersena, po ogłoszeniu decyzji Akademii napisał:
„Wśród współczesnych polskich autorów dwóch tylko mogło uchodzić, i uchodziło istotnie, za kandydatów do nagrody Nobla – Reymont i Żeromski. Różnica między nimi nie jest różnicą w uzdolnieniu, stopniu estetycznej oceny, temperamencie i poglądzie na świat. Obaj są godnymi przedstawicielami polskiej literatury”. I po wnikliwej analizie „pełnego kontrastów i egocentrycznie zorientowanego Żeromskiego” Reymont „to stateczny i harmonijny poeta”, który nie ubiera miłości w barwy piękniejsze od rzeczywistych, nie maluje żałoby w rozmiarach ponad naturalnych i nie przypisuje życiu jakiegoś wyjątkowego okrucieństwa”.
Sam Reymont w liście do swojego przyjaciela K. Morawskiego skomentował sytuację następująco: „ Odszedłem wewnętrznie od świata i spraw jego. Marzyłem jeno o ciszy i możliwości spokojnego pracowania jako o największym szczęściu. Naraz otwierają się wielkie drzwi rozgłosu! Nieznany wczoraj i lekceważony nawet przez rodaków, dzisiaj muszę brać pozę i twarz sławnego człowieka. Czy to nie warte śmiechu? Stałem się od razu dumą swojego narodu! Rodacy gotowi jeszcze czytać moje książki! Jakże naraz stałem się interesującym, wielkim i kochanym. Do Was jeno to mówię i zamknijcie to w sercu”.
W grudniu, jak zwykle, miała się odbyć wielka uroczystość wręczenia nagrody i dyplomu przez króla. Nie odbyła się. Nie mógł przyjechać z Nicei chory Reymont. Drugi laureat, holenderski fizyk, któremu razem z Reymontem miała być wręczana nagroda, przebywał w Ameryce.
„Co za ironia – pisał Reymont do przyjaciela – Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi się rozebrać. To istotna ironia życia”.
W maju, przez Paryż, wracał Reymont do kraju. W Paryżu zorganizowano na jego cześć wielki bankiet, w którym uczestniczyły francuskie i europejskie sławy. W sierpniu uczestniczył jeszcze w wielkich ogólnopolskich dożynkach u Witosa w Wierzchosławicach.
W grudniu 1925 roku zmarł w wieku zaledwie 58 lat.
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ