Generał Leopold Okulicki ps. "Niedźwiadek". Dowódca AK. Człowiek Heroiczny

Zapraszam na kolejną opowieść historyczną o bohaterach historii najnowszej Polski. Tym razem opowieść o człowieku, który wszystko oddał Polsce, postaci naprawdę heroicznej - ostatni komendant Armii Krajowej, generał Leopold Okulicki ps. "Niedźwiadek". Biografię generała Okulickiego przybliżał na profilu społecznościowym Polonijnej Agencji Informacyjnej Radosław Doliński, autor cyklu wykładów z historii najnowszej, które będziemy udostępniali naszym czytelnikom.

generał Leopold Okulicki ps. "Niedźwiadek"

Naszą opowieść rozpoczniemy w 1898 roku w Bratucicach koło Okulic gdzie narodził się mały Leopold, który w 1910 trafi do gimnazjum w Bochni. Zafascynowany twórczością romantyków 15-letni Poldek wstąpi do Związku Strzeleckiego a w wieku niecałych 16-tu lat ucieknie ze szkoły by wstąpić do Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, i tak zacznie się jego służba ojczyźnie. Służba Polsce, którą zakończy porwanie przez Sowietów, haniebny proces szesnastu w Moskwie w 1945 r. i w jego następstwie śmierć w sowieckim więzieniu 24 grudnia 1946 roku. Zaś nasza opowieść zakończy się opisem przywracania pamięci o gen. "Niedźwiadku", którą rozpoczął w 1984 roku prezydent USA Ronald Reagan odznaczając gen. Okulickiego pośmiertnie Legion of Merit.

Zapraszam na podróż przez burzliwe czasy i losy człowieka naprawdę heroicznego, który miał odwagę mówić prawdę w twarz nawet Józefowi Stalinowi.

W filmie wykorzystano zapis filmowy - fragmenty z pokazowego procesu moskiewskiego szesnastu przywódców Podziemnego Państwa Polskiego, który odbył się w Moskwie w Domu Związków. Widoczny generał Leopold Okulicki odmówił adwokata bronił się sam. Sam proces był rejestrowany przez sowietów dla celów propagandowych w języku rosyjskim.

21 czerwca 1945r. o 4:30 nad ranem został ogłoszony wyrok Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR. Uznano , że gen. Okulicki jest winien 58/6, 58/8 , 58/9 , 58/11 artykułu KK RSFRR. Winien - szpiegostwa, terroru, dywersji i tworzenia tajnych organizacji przestępczych. Skazany na lat dziesięć pozbawienia wolności .

Sądowi przewodniczył gen. Wasili Ulrych, pełniący funkcję przewodniczącego Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR. Widoczni na filmie są także gen. mjr Nikołaj Afanasjew, generalny prokurator wojskowy ZSRR i Roman Rudenko.

Adam Bień, skazany również w procesie szesnastu, wspomina , że udało mu się nawiązać kontakt z więzionym generałem przez ścianę celi nr 62 wystukując Mazurka Dąbrowskiego. 24 grudnia 1946r. o godzinie 11-tej do celi generała , wchodzą oprawcy i krótko coś mówią . Po zamknięciu drzwi natychmiast słychać walenie po ścianie pięściami . Po chwili ktoś wrócił i generał został wyprowadzony . Więźniowie Łubianki ginęli od strzału w tył głowy. Miejsce pochówku nie znane . Władze sowieckie w 1956 roku podają informacje do Szwedzkiego Czerwonego Krzyża , że zwłoki zostały spalone w krematorium.

Opowiadał Radosław Doliński

Nota biograficzna

Leopold Okulicki, ps. „Niedźwiadek”, „Biedronka”, „Bronka”, „Jan”, „Jan Mrówka”, „Jan Ogór”, „Kobra”, „Konrad”, „Kula”, „Miller”, „Mrówka”, „Stary Boba”, „Osa”, „Pan Jan”, „Sęp”, „Termit” (ur. 12 listopada 1898 w Bratucicach, zm. 24 grudnia 1946 w radzieckim więzieniu na Butyrkach w Moskwie) – generał brygady Wojska Polskiego, współtwórca SZP-ZWZ-AK, ostatni komendant główny Armii Krajowej, komendant główny NIE, cichociemny. Więziony przez NKWD m.in. w Brygidkach (1941), na Łubiance (1941 i 1945), w Lefortowie (1941 i 1945) oraz na Butyrkach (1945–1946).

W ramach opowieści poruszyliśmy następujące wydarzenia z życia gen. Okulickiego:

Dzieciństwo i nauka w gimnazjum w Bochni
Służba w Legionach Polskich i kryzys przysięgowy
1918 i służba Niepodległej
Studia w Szkole Wojennej i zawodowy żołnierz
Wybuch II Wojny i pierwsza konspiracja
Misja ZWZ we Lwowie i aresztowanie przez NKWD
Służba w Armii Polskiej na Wschodzie
Cichociemny i misja do Polski
Wpływ na decyzję o Powstaniu Warszawskim
Komendant AK po klęsce Powstania Warszawskiego
Śmierć syna, Zbigniewa Okulickiego
Ostatni rozkaz - rozwiązanie AK
Pułapka NKWD i proces szesnastu w Moskwie
Śmierć generała i przypomnienie pamięci

Charakter przedsięwzięcia

"Miniatury historyczne - kulturalne" to cykl edukacyjny prowadzony w Internecie - portalu PAI oraz profilach społecznościowych PAI.

Mają na celu przybliżenie polskiej historii i kultury w formie krótkich informacji - prezentacji tematycznych, nawiązujących najczęściej do wydarzeń rocznicowych związanych z postaciami polskich twórców.

W przystępnej formie prezentowane są wydarzenia, dzieła, kontekst kulturowy. Cykle miniatur mają swoje oparcie w opracowaniach prezentowanych w dziale kulturalnym lub historycznym w portalu PAI i mogą być wykorzystywane jako materiał edukacyjny lub inspiracja do działań np. środowisk polonijnych.

TŁO HISTORYCZNE

Leopold Okulicki. Urodził się 12 listopada 1898 r. pod Bochnią. W 1913 r. wstąpił do Związku Strzeleckiego, a po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich służąc w II Brygadzie pod pseudonimem „Sęp”. Podczas kryzysu przysięgowego odmówił złożenia przysięgi za co został wcielony do cesarsko-królewskiej armii, w której służył na froncie włoskim. Po dezercji wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, a po odzyskaniu niepodległości do odradzającego się Wojska Polskiego. W 1918 r. ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy w Koszycach. W 1919 r. brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej w rejonie Lwowa. W trakcie wojny z bolszewikami walczył pod Lidą, nad Berezyną oraz pod Komarowem. W okresie międzywojennym pełnił różne funkcje sztabowe, w tym w Dowództwie Okręgu Korpusu nr III w Grodnie, w dowództwie batalionu 75 pułku piechoty oraz funkcję wykładowcy taktyki broni połączonych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Od września 1935 r. służył w Oddziale III Sztabu Głównego WP.

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w obronie Warszawy dowodząc na odcinku w Woli. Po kapitulacji stolicy wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski, a w październiku 1939 r. został dowódcą okręgu w Łodzi. Od stycznia 1940 r. komendant Okręgu Łódź ZWZ używający pseudonimów „Kula”, „Pan Jan” i „Leopold”. W tym czasie przekazał mjr. Henrykowi Dobrzańskiemu ps. Hubal rozkaz generała Roweckiego nakazujący rozwiązanie Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego, któremu „Hubal” nie podporządkował się. Zagrożony dekonspiracją przeniósł się do Warszawy, gdzie objął stanowisko Inspektora Komendy Głównej ZWZ, a następnie został mianowany komendantem terenów wschodnich pod zmienionym pseudonimem „Mrówka”. Po przybyciu do Lwowa w styczniu 1941 r. został aresztowany, a następnie przewieziony do Moskwy. Po utworzeniu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS został szefem sztabu PSZ, a następnie dowódcą 7 Dywizji Piechoty. W kolejnych latach Naczelny Wódz gen. K. Sosnkowski mianował płk. Okulickiego dowódcą Bazy Przerzutowej i Ośrodka Wyszkolenia Cichociemnych w Bazie nr 10 pod Brindisi. Po przeszkoleniu spadochronowym został w nocy z 21 na 22 maja 1944 r. zrzucony do kraju objął stanowisko szefa Operacji i I zastępcy szefa Sztabu Komendy Głównej AK. Wbrew instrukcjom Naczelnego Wodza był jednym z głównych inspiratorów wybuchu powstania w Warszawie. 27 lipca 1944 r. mianowany komendantem organizacji „Nie”. Po kapitulacji powstania warszawskiego został dowódcą AK, a jego zastępcą został gen. Emil Fieldorf „Nil”. 19 stycznia 1945 r. wydał rozkaz rozwiązujący Armię Krajową. Niedługo potem został aresztowany przez Sowietów i wywieziony do Związku Sowieckiego. Podczas pokazowego procesu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego został skazany 21 czerwca 1945 r. na 10 lat więzienia. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, prawdopodobnie 24 grudnia 1946 r. zamordowany w więzieniu NKWD na Łubiance.

Został odznaczony m.in. Orderem Orła Białego, Orderem Virtuti Militari (IV klasy oraz dwukrotnie V klasy), Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie).

---

POMYSŁ, PROJEKTY GRAFICZNE, REALIZACJA - © POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA

PROJEKTY - WYDARZENIA - KAMPANIE - WYSTAWY
POLONIJNEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ