31 marca 1991 zaprzestano współpracę wojskową w ramach Układu Warszawskiego, a 1 lipca 1991 prezydenci Czechosłowacji, Polski, Bułgarii i Rumunii, wiceprezydent ZSRR oraz premier Węgier w Pradze podpisali protokół o uznaniu Układu. Oznaczało to jego ostateczną likwidację. Układ Warszawski był wojskową organizacją państw Europy Wschodniej, która przez 35 lat gwarantowała radziecką dominację w tej części kontynentu.

Utworzenie Układu Warszawskiego było odpowiedzią Moskwy na Układy Paryskie z 23 maja 1954 roku, które umożliwiały utworzenie armii RFN oraz przystąpienie tego państwa do NATO. Miał być przeciwwagą dla NATO, któremu przypisywano charakter ofensywny.

Dokument powołujący do życia Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, zwany Układem Warszawskim został podpisany 14 maja 1955 w Warszawie. Zawarto go na 20 lat, a następnie przedłużano co dekadę. Pierwszym dowódcą tej organizacji, grupującej armie ośmiu krajów bloku komunistycznego, był radziecki marszałek Iwan Koniew.

Ciałem politycznym UW był Doradczy Komitet Polityczny. W jego skład wchodzili: premierzy rządów państw członkowskich, ministrowie spraw zagranicznych i ministrowie Obrony Narodowej oraz przywódcy partii politycznych. Zadaniem komitetu było wypracowanie jednolitych poglądów w zakresie wspólnej strategii wobec zagrożeń polityczno-militarnych. Najważniejszy organ wojskowy stanowił Komitet Ministrów Obrony.

Ujawnione po rozpadzie bloku wschodniego dokumenty pokazały, że jego tzw. plany "obronne" zakładały atak na Europę zachodnią. Wojsku Polskiemu wyznaczono zadanie opanowania duńskich cieśnin na Bałtyku. Część tych planów ujawnił NATO płk Ryszard Kukliński.