W sobotę 18 września odsłonięto tablicę z nową nazwą skrzyżowania ulic w nowojorskim Queensie dedykowaną polskim bohaterom wojennym, Walentynie Jancie-Połczyńskiej i jej mężowi Aleksandrowi, którzy mieszkali w pobliskim domu.
Daniel Dromm - Członek Rady Miasta Nowy Jork reprezentujący Jackson Heights i Elmhurst, napisał na Twitterze:
"Dom Janty-Polczyńskich w Elmhurst jest filarem mojej dzielnicy i symbolem wkładu polskich imigrantów w Queens. Dom stoi jako pomnik Polaków walczących z faszyzmem. Jestem bardzo dumny, że nazwałem tę ulicę #PolishHeroes Way".
Walentyna Janta-Połczyńska, sekretarka i tłumaczka premiera polskiego rządu na uchodźstwie w czasie II wojny światowej, generała Władysława Sikorskiego, żona Aleksandra Janty-Połczyńskiego (1908–1974), wybitnego dziennikarza, pisarza i zasłużonego dla polskiej kultury działacza polskiej emigracji w USA.
Walentyna Janta-Połczyńska, córka Karoliny z Kochanowskich i Ludwika Stockerów, urodziła się 1 lutego 1913 roku we Lwowie. Skończyła gimnazjum w Krośnie. W 1938 roku wyjechała do Londynu, gdzie kształciła się w zawodzie sekretarki. Od 1 września 1939 roku pracowała w Ambasadzie Polskiej w Londynie. W czerwcu 1940 roku została skierowana do pracy w sekretariacie premiera gen. Władysława Sikorskiego. Od końca 1942 roku pracowała w polskiej radiostacji „Świt”, nadającej z Anglii. W 1945 roku, po przydzieleniu do Pomocniczej Służby Kobiet, wyjechała do Frankfurtu n. Menem jako tłumaczka specjalnej grupy zajmującej się Polakami opuszczającymi obozy jenieckie i koncentracyjne. W 1946 roku wyjechała wraz z matką do Stanów Zjednoczonych. Wyszła za mąż za Aleksandra Jantę-Połczyńskiego (1908–1974) w 1949 roku. Przez wiele kolejnych lat prowadziła wspólnie z mężem, a później sama antykwariat.
Po śmierci męża rozpoczęła poszukiwanie miejsca, w którym mogłoby zostać złożone i opracowane ich archiwum. W 1993 roku rozpoczęła rozmowy z przedstawicielami Biblioteki Narodowej. W październiku 1994 roku przedstawiła Bibliotece ostateczną ofertę i wkrótce do zbiorów Zakładu Rękopisów w Pałacu Rzeczpospolitej trafił dar w postaci 26 skrzyń z cenną zawartością. Początkowo był on zastrzeżony, a korzystać z niego mógł – zgodnie z wolą obdarowującej – jedynie dr Franciszek Palowski, badacz i znawca twórczości Aleksandra Janty, prywatnie przyjaciel państwa Połczyńskich. Przez wiele lat, aż do śmierci w 2006 roku, dr Palowski służył życzliwą pomocą kolejnym osobom opracowującym tę wyjątkową spuściznę. W 1998 roku podjęto prace nad uporządkowaniem, przepakowaniem w teczki biblioteczne i wstępnym opisaniem dorobku Aleksandra Janty-Połczyńskiego. W ciągu następnych lat Walentyna Janta uzupełniała swój dar o kolejne materiały. W 2011 roku Biblioteka Narodowa wydała drukiem Katalog rękopisów Archiwum Aleksandra Janty-Połczyńskiego, którego pierwszy egzemplarz dyrektor Biblioteki Narodowej, dr Tomasz Makowski, podczas pobytu w Nowym Jorku wręczył Walentynie Janta-Połczyńskiej w dniu 7 maja 2011 roku.
Ponadto w 2009 roku nakładem Wydawnictwa Biblioteki Narodowej ukazał się zbiór korespondencji Jerzego Giedroycia i Aleksandra Janty-Połczyńskiego z lat 1947–1974, opracowany przez Pawła Kądzielę.
Aleksander Janta-Połczyński pisarz, dziennikarz i podróżnik, urodził się 11 grudnia 1908 roku. Pochodził z pomorskiej rodziny ziemiańskiej, choć sam utrzymywał, że jego korzenie sięgają rodów królewskich i to wcale nie polskich.
Urodził się pod Tucholą, ale większą część młodości spędził w Poznaniu: tam chodził do szkoły i studiował. Przed podjęciem nauki na uniwersytecie, służył w grudziądzkiej podchorążówce. Nie udało mu się zakończyć studiów, za to był aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego miasta.
W dwudziestoleciu międzywojennym współpracował z "Kurjerem Warszawskim" i "Gazetą Polską". Zasłynął jako człowiek, który potrafi dotrzeć do każdego. Był też niezmordowanym podróżnikiem – jeszcze przed II wojną światową dwa razy okrążył glob. W trakcie swoich wędrówek przeprowadził wywiady m.in. z Mahatmą Ghandim, Charliem Chaplinem i cesarzem Chin Puyi. Ksawery Prószyński nazwał Jantę-Połczyńskiego "Rejem polskiego reportażu".
II wojna światowa zastała go we Francji, gdzie dołączył do formujących się Sił Zbrojnych na Zachodzie. W trakcie kampanii francuskiej dostał się do niewoli, w której cały czas udawał Francuza, co prawdopodobnie uratowało mu życie. Po ucieczce w 1942 roku wdał się w działalność francuskiego ruchu oporu, zaś po lądowaniu w Normandii wstąpił do Wojska Polskiego.Po wojnie zamieszkał w USA. Przez dwa miesiące przebywał w Polsce. Obraz stalinowskiego terroru z jednej i heroicznej odbudowy kraju z drugiej strony zamieścił w reportażu "Wracam z Polski". Przedstawiony w sposób obiektywny obraz spotkał się z krytyką zarówno ze strony emigracji, jak i komunistycznej władzy. Jedynym, który docenił pracę Janty-Połczyńskiego był Jerzy Giedroyc. Mężczyzn łączyła przyjaźni: przez lata wymieniali korespondencję, Połczyński publikował w "Kulturze".
Janta-Połczyński był bardzo aktywnym członkiem emigracji w USA. Współorganizował powrót skarbów wawelskich do Polski (w trakcie wojny znajdowały się w Kanadzie), wystawiał polskie sztuki teatralne i prowadził polonijny antykwariat słynący z wielu "białych kruków". Janta-Połczyński zmarł 19 sierpnia 1974 w Long Island. Pozostawił po sobie ponad 60 książek i ponad tysiąc artykułów.
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NA PODSTAWIE: PAI / Dziennik Polonijny
Foto: Twitter / Daniel Dromm
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ