W niedzielę 26 września 2021 r. w kaplicy Czarnej Madonny w katedrze w Oudtshoorn (RPA) miała miejsce doniosła uroczystość. Biskup Noel Rucastle, Przewodniczący Związku Sybiraków w Republice Południowej Afryki, Stefan Szewczuk oraz Konsul RP Michał Gierwatowski oficjalnie odsłonili pamiątkowe witraże, które zostały ufundowane w ramach polsko-południowoafrykańskiego projektu historycznego.

Celem projektu jest poszukiwanie i uwiecznianie więzi historycznych pomiędzy obydwoma narodami. Wspomniane wyżej witraże upamiętniają historię polskich dzieci, które na zaproszenie premiera Unii Południowej Afryki (obecnie RPA), marszałka polnego Jana Smutsa, znalazły w Oudtshoorn pomoc i bezpieczne schronienie w czasie II wojny światowej. Wśród zgromadzonych gości znalazł się jeden z Oudtshoorniaków, Feliks Vaskys.

Oficjalne odsłonięcie pamiątkowych witraży w katedrze w Oudtshoorn

Cały świat był świadkiem tragedii wydarzeń II wojny światowej i tragicznej historii około 1,7 miliona Polaków deportowanych z domów rodzinnych na tereny wschodniej Syberii. Dużą część tych osób stanowiły osierocone dzieci, które zmuszone były do poszukiwania nowego domu. W kwietniu 1943 r. po trudnej i wielomiesięcznej przeprawie morskiej, grupa 500 z nich dotarła do wybrzeży Unii Południowej Afryki, gdzie została serdecznie przyjęta przez miejscową ludność.

W miejscowości Oudtshoorn powstał obóz, w którym 500 dzieci oraz około 60 opiekunów stworzyło swoją „małą Polskę”. Polskie dzieci, które dotarły do obozu, a po jego zamknięciu w 1947 zdecydowały się pozostać w Unii Południowej Afryce, aktywnie przyczyniły się do budowania tego kraju, miały wpływ na życie społeczne, a także jego rozwój w każdym aspekcie. Stanowią podwaliny polskiej społeczności w RPA, którą dzisiaj szacujemy na 10-15 tysięcy obywateli. Oudshoorniacy pozostawili po sobie pewne dziedzictwo, którego upamiętnianie jest naszym wspólnym dobrem i obowiązkiem.

Pomnik upamiętniający historię grupy 500 polskich dzieci w Oudtshoorn

W katedrze w Oudtshoorn można obejrzeć ikonę Czarnej Madonny (kopię obrazu „Czarnej Madonny”) wykonaną w 1993 r. przez jednego z Oudtshoorniaków, śp. Stefana Adamskiego. Natomiast w miejscowym muzeum „CP Nel Museum” czasy obozu upamiętnia polska sekcja zawierająca zdjęcia i dokumenty z tamtego okresu.

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Pretorii oraz Związek Sybiraków w Republice Południowej Afryki planują ufundowanie pomnika upamiętniającego historię grupy 500 polskich sierot, Oudtshoorniaków, które przeżyły deportację na Syberię, a potem przeszły długą drogę w poszukiwaniu nowego, bezpiecznego domu.

Oficjalne odsłonięcie pamiątkowych witraży w katedrze w Oudtshoorn

Konsul RP Michał Gierwatowski i Biskup Noel Rucastle, Oudtshoorn