166 lat temu w Stambule zmarł Adam Mickiewicz. Znalazł się tam planując utworzyć oddziały wojskowe walczące u boku Turcji w wojnie z Rosją zwanej wojną krymską (1853-1856). Jako najczęstszą przyczynę śmierci Mickiewicza podaje się cholerą, choć wśród innych hipotez na ten temat znajduje się także otrucie arszenikiem. Okoliczności ostatecznie uznaje się za niewyjaśnione.
Mickiewicz po przetransportowaniu zwłok do Francji spoczął na cmentarzu w Montmorency, a w 1890 r. jego prochy przetransportowano do Krakowa i – w uroczystym pogrzebie – pochowano w podziemiach Katedry Wawelskiej.
ADAM MICKIEWICZ. DROGA NA WAWEL
Urodził się w Nowogródku lub Zaosiu, na terenie dawnego powiatu i województwa nowogródzkiego, na terenach dzisiejszej Białorusi. Tam też został ochrzczony i tam znajduje się opisany przez niego w inwokacji Pana Tadeusza obraz Matki Bożej Nowogródzkiej. W Nowogródku w latach 1807–1815 uczęszczał do dominikańskiej szkoły powiatowej. Następnie rozpoczął studia w Wilnie. Uczył się na Wydziale Literatury i Sztuk Wyzwolonych, ale też organizował kółka samokształceniowe, Towarzystwo Filaretów, a później Towarzystwo Filomatów. Zrzeszeni w nich młodzieńcy studiowali nie tylko Greków i Rzymian, czytali niemieckich i angielskich pisarzy romantycznych, lecz także poznawali okoliczne tradycje i przyrodę. To właśnie natura i kultura Wileńszczyzny na równi z romantyczną literaturą europejską stały się materią dla Ballad i romansów – debiutu Mickiewicza wydanego w 1822 r. w Wilnie. Przykładem tej symbiozy jest ballada Świteź opiewająca legendę i urodę jeziora odległego zaledwie 20 km od Nowogródka.
Debiut literacki Mickiewicza przypadł jednak już na czas, gdy mieszkał w Kownie, gdzie pracował jako nauczyciel do jesieni 1823 r. W tym krótkim okresie wydał jeszcze jeden tomik poezji, a w nim takie dzieła, jak: Grażyna – „powieść litewska” oraz Dziady: Upiór, część II i IV – utwory, zakorzenione w naturze i bogatej kulturze historycznej Litwy. Jesienią 1823 r. Mickiewicz, jako członek tajnych towarzystw studenckich, trafił do więzienia w klasztorze bazylianów w Wilnie, pozostał tam do marca 1824 r. Skazany na zsyłkę wyruszył w wędrówkę, by już nigdy nie wrócić w rodzinne strony. Przebywał dłuższy czas w Petersburgu; odbył wówczas podróż do Odessy i na Półwysep Krymski, który uwiecznił w słynnych sonetach. W Moskwie gościł w znanym salonie księżnej Zinaidy Wołkońskiej. Podczas swego pobytu w stolicach Imperium Rosyjskiego poznał licznych poetów, w tym Puszkina, i zetknął się ze środowiskiem dekabrystów. Owocem tych doświadczeń jest Konrad Wallenrod napisany i wydany w Petersburgu 1828 r.
Następnie Mickiewicz wyjechał do Drezna, gdzie powstała najsłynniejsza część jego dramatu Dziady cz. III i Ustęp (wydane w Paryżu). Kolejnym przystankiem tułaczki był Rzym, gdzie spotkał liczną kolonię polską i rosyjską, tam dowiedział się o powstaniu listopadowym. Świadectwem tego wydarzenia, jak i kontaktów z Rosjanami jest obraz Oresta Kieprieńskiego, ukazujący wieszcza z przyjaciółmi: Zygmuntem Krasińskim, hr. Aleksandrem Potockim i Antonim Odyńcem na tle wybuchu Wezuwiusza (Galeria Trietiakowska). Na wieść o insurekcji Mickiewicz wyruszył do kraju i wówczas po raz ostatni był na terenie dzisiejszej Polski – w Wielkopolsce. W powstaniu nie wziął udziału, po jego upadku wyjechał do Paryża. Nad Sekwaną napisał Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1832) oraz w 1834 r. Pana Tadeusza; mało kto wie, iż natchnieniem dla tego poematu były gawędy szlacheckie Pamiątki Soplicy Seweryna Rzewuskiego, którego spotkał Mickiewicz w Rzymie.
Pan Tadeusz zgodnie z marzeniem autora trafił pod strzechy, ale sam Mickiewicz nigdy do ojczyzny nie powrócił. Przebywał głównie w Paryżu. W latach 1839–1840 był profesorem literatury łacińskiej w szwajcarskiej Lozannie, tam napisał wydane dopiero pośmiertnie liryki lozańskie. W 1840 r. powrócił do Paryża, gdzie objął katedrę języków słowiańskich w College de France, wówczas wygłosił tzw. prelekcje paryskie. Nad Sekwaną współtworzył środowisko Wielkiej Emigracji. W latach 1841–1844 był prezesem Wydziału Historycznego Towarzystwa Literackiego w Paryżu (od 1854 Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu). Zaangażował się w Koło Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego. W 1848 r. we Włoszech stworzył Legion Polski. Był współzałożycielem i redaktorem „Trybuny Ludów”. W 1855 r. wybuch wojny krymskiej tchnął w Mickiewicza ponownie nadzieję na konflikt zbrojny pomiędzy zaborcami, który przyczyni się do oswobodzenia Polski. Udał się do Stambułu, gdzie zakładał Legiony Polskie i Legiony Żydowskie. Dzieło to przerwała nagła śmierć w 1855 r.
Tułaczka Mickiewicza po świecie nie skończyła się wraz z jego śmiercią. Został pochowany w tymczasowym grobie w Stambule, następnie jeszcze w 1855 r. jego ciało zostało przewiezione do Paryża i pochowane na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, a w 1890 r. przeniesione na Wawel, co było asumptem do prawdziwie patriotycznej manifestacji.
Kult wieszcza jednoczył różne regiony podzielonej Ojczyzny, gdzie fundowano jego pomniki, najpierw w 1859 r. w Poznaniu (autor W. Oleszczyński), następnie w 1898 r. w Warszawie (C. Godebski) i w Krakowie (T. Rygier), w 1890 w Przemyślu oraz we Lwowie w 1904 r. (A. Popiel). Upamiętniano go też w Europie i na świecie – najsłynniejszy jego monument stoi w Paryżu (Antoine Bourdelle, 1929).
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
