191 lat temu w Warszawie powstało Towarzystwo Patriotyczne (Klub Patriotyczny), którego prezesem został Joachim Lelewel. Jednak nie o jego działalności dzisiaj chcemy powiedzieć, ale o percepcji nazwy. Znaczenie słowa „klub” w języku polskim w początku XIX r. nie było jednoznaczne. Jego użycie mogło się skończyć katastrofą wizerunkową. Dlaczego?
Wydany w latach 1807–1814 „Słownik języka polskiego” Samuela Bogumiła Linde nie uwzględnia tego hasła. Fakt ten wydaje się dość dziwny, gdy wziąć pod uwagę to, że termin ten używany był już wcześniej dla określenia grupy jakobinów. Wydaje się, że pojęcie „klub” powszechnie nie funkcjonowało w języku polskim i budziło pejoratywne skojarzenia. Łączono go z działalnością radykalnych towarzystw i wydarzeniami rewolucji we Francji. Określenie „klub” przywodziło zatem na myśl terror, egzekucje i wystąpienia niższych warstw ludności, czego szczególnie się obawiano.
Powstałe tuż po wybuchu powstania listopadowego Warszawskie Towarzystwo Patriotyczne, nazywane także klubem lub też „partią ruchu”, wniosło nowe treści w rozumienie tego słowa. Od samego początku, mimo że miało wyraźnie umiarkowany charakter i było niezdolne do działania, budziło niechęć ludzi krytycznych wobec powstania. A. Ostrowski w swych pamiętnikach pisał: […] Towarzystwo Patriotyczne, szydersko Klubem przezwane, w odwecie przezywając stronę przeciwną koterią arystokracji [...].
Chodziło więc tu o wzajemną chęć skompromitowania przeciwnika w oczach opinii publicznej. Termin „klub” nie był bowiem znaczeniowo obojętny, pociągał negatywne skojarzenia, wywoływał określane emocje. Świadczą o tym słowa pamiętnikarza oskarżającego kręgi konserwatywne – Nie zastanawiają się oni, że słowo klub jest obojętne w sobie, jest wyrazem zebrania się pewnego towarzystwa, dla pewnych celów: wszak są kluby muzyczne po różnych miastach urządzone, jest klub kontraktów w Kijowie, nie dość jest tak krzyczeć na Kluby, jak na Lelewela, nie wymieniając po szczególe z usprawiedliwieniem dowodami faktów szkodliwych.
Takie dwuznaczne rozumienie terminu wprowadziło wiele nieporozumień, prowadząc jednocześnie do niechętnego nastawienia wobec klubu, bez wnikania w założenia jego programu, głoszone idee i prowadzoną działalność. Dla przeciwwagi, w celu zwalczania Towarzystwa Patriotycznego, konserwatywna młodzież arystokratyczna popierająca Lubeckiego i Chłopickiego, założyła Towarzystwo Obywatelskie. Na jego czele stanął hrabia Gustaw Małachowski i margrabia Aleksander Wielkopolski.
Doświadczenia wyniesione z Warszawy w pierwszych dniach powstania rzutowały często na ocenę klubów powstających na prowincji, szczególnie sąd ten był powszechny wśród ludzi wywodzących się z kręgów konserwatywnych. Tym bardziej że sam dyktator gen. Józef Chłopicki w swej odezwie z 6 grudnia 1830 r., charakteryzując ówczesną sytuację, przedstawiał różnorodne trudności, m.in: "Do tych niedogodności przyłączyły się jeszcze wewnętrzne niesnaski; utworzono kluby, każdy nowe przedstawiał już nie prośby ale rozkazy".
Na szczęście stopniowo zarówno pojęcie jak i niesione przez nie idee przyjęły się w społeczeństwie i nieufność zniknęła, dzięki czemu dzisiaj możemy je wspominać z dumą w naszej historii.
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
.jpg )
