14 sierpnia 1941 r. w Moskwie podpisano umowę wojskową między rządem polskim a sowietami na mocy której rozpoczęło się formowanie polskiej armii pod dowództwem generała Władysława Andersa. Jej liczebność nie mogła przekroczyć 30 tys. (w sile dwóch dywizji).
Powołanie Armii Polskiej w ZSRS napotkało wiele trudności. Władze sowieckie nie wywiązywały się z umowy i nie dostarczały Polakom wystarczającej ilości broni oraz wyposażenia. Żołnierze swoje racje żywnościowe dzielili z tysiącami cywilów, którzy wyrwali się z nieludzkiej ziemi. Wiosną 1942 r. Stalin zgodził się na ewakuację Polaków do okupowanego przez aliantów Iranu.
Utworzenie Armii Andersa miało być szansą na kooperację sił polskich i radzieckich. Szybko jednak okazało się, iż Sowieci nie są zainteresowani współpracą, lecz wykorzystaniem Polaków.
Armia Andersa, jak popularnie przyjęło się nazywać polską armię organizowaną na terenie Związku Radzieckiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa, przebyła niezwykle trudny szlak naznaczony cierpieniem, upokorzeniem, ale i wielkim poświęceniem i bohaterstwem polskich żołnierzy. Jej utworzenie było możliwe dzięki korzystnemu układowi sił, jaki wytworzył się po niemieckim ataku na ZSRR w czerwcu 1941 roku.
Na mocy ustaleń polsko-radzieckich gwarantowanych układem Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 roku pojmani w latach 1939-41 Polacy, bezprawnie więzieni przez Sowietów mieli zostać zwolnieni. 14 sierpnia układ został rozwinięty umową wojskową, na mocy której miała zostać utworzona Armia Polska w ZSRR. 18 sierpnia gen. Anders oficjalnie przejął obowiązki dowódcy i rozpoczął formowanie wojska. Do punktów werbunkowych zgłaszali się zwalniani Polacy. W pierwszych tygodniach proces napływu rekrutów następował niezwykle wolno. Wielu Polaków w ogóle nie dotarło do miejsc werbunku. Niejednokrotnie mieli do przebycia niezwykle długą i trudną drogę ze względu na znaczne oddalenie radzieckich obozów lokalizowanych na odległych rubieżach rozległego państwa. Tysiące Polaków umierały w drodze z głodu, zimna i wycieńczenia. Wyniszczone ciężką pracą i fatalnymi warunkami życia organizmy nie były w stanie przetrwać wędrówki. Co więcej, do dziesiątek tysięcy Polaków w ogóle nie dotarły informacje o zwolnieniach, a Sowieci przedłużali proces wypuszczania więźniów. Politykę ZSRR względem Polski od początku cechowała nieszczerość i tylko kłopoty w walce z Niemcami skłaniały radzieckiego dyktatora Józefa Stalina do kontynuowania wymuszonej przez sojuszników współpracy.
Pod względem operacyjnym siły polskie zostały podporządkowane dowództwu Armii Czerwonej, które niemal od początku naciskało na jak najszybsze wykorzystanie Polaków w boju. W praktyce Sowieci chcieli rzucić Polaków na pierwszą linię frontu, narażając na szybkie wyniszczenie. Ścierały się w tym względzie dwie odmienne koncepcje, przy czym gen. Anders forsował zaangażowanie wojska jako dużego związku taktycznego, a więc w operacji całej armii. Zaopatrzenie dla wojsk Andersa miało zostać zapewnione głównie w ramach amerykańskiej pomocy wojskowej gwarantowanej układem Lend-Lease. W praktyce dostawami dla Polaków mieli zawiadować Sowieci, którzy ograniczali racje żywnościowe, ubrania czy medykamenty niezbędne do przeżycia w trudnych warunkach. W efekcie pod koniec 1941 roku obozy wojskowe były przeludnione i dysponowały ledwie połową środków koniecznych do wykarmienia i wyposażenia żołnierzy i towarzyszącej im ludności cywilnej.
W tym czasie Polakom udało się utworzyć dwie dywizje piechoty - 5. Kresowa DP pod dowództwem gen. Mieczysława Boruty-Spiechowicza obozowała w Tatiszczewie (k. Saratowa) a 6. Lwowska DP pod dowództwem gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego w Tockoje (k. Buzułuku). Sztab armii został zlokalizowany w Buzułuku (k. Kujbyszewa). Na początku 1942 roku w Tockoje sformowano jeszcze 7. Dywizję Piechoty dowodzoną przez gen. Leopolda Okulickiego. Do momentu ewakuacji w sierpniu 1942 roku nie uzyskała jednak pełnych stanów osobowych i była ciągle na etapie organizacji.
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
