22 marca 1933 roku w Dachau pod Monachium powstał pierwszy niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny. Co trzeci zamordowany był Polakiem. Wśród ofiar było szczególnie wielu duchownych. Obywatele polscy, 41 tys. osób, stanowili najliczniejszą grupę narodową wśród więźniów. W ich gronie było 1780 księży, z których przynajmniej 868 poniosło śmierć. Na wielu przeprowadzano tu eksperymenty pseudomedyczne.
Po nominacji Adolfa Hitlera na kanclerza Rzeszy 30 stycznia 1933 r. narodowi socjaliści, stosując środki terroru, w ciągu kilku tygodni ustanowili w Trzeciej Rzeszy dyktaturę. Kluczową rolę w tym procesie odegrało prześladowanie i usuwanie opozycji. W celu przeprowadzenia masowych zatrzymań przeciwników politycznych na terenie całych Niemiec zaczęto tworzyć obozy koncentracyjne, również w Dachau. 22 marca 1933 r. do obozu, który powstał na terenie zamkniętej fabryki prochu i amunicji, dotarły pierwsze transporty więźniów.
Komendant obozu Theodor Eicke ogłosił w październiku 1933 r. regulamin obozowy, zawierający brutalne sankcje karne dla więźniów oraz przepisy służbowe dla wartowników SS (Schutzstaffel). Regulamin instytucjonalizował władzę SS nad więźniami, którą cechowały samowola i terror.
Jerzy Kowalewski - Więzień KZ Dachau: 1944–1945
Latem 1939 r., po zdaniu matury w Szwajcarii, Jerzy Kowalewski wrócił do swojego rodzinnego miasta Warszawy. Zgłosił się do armii, a później przyłączył do ruchu oporu. W kwietniu 1941 r. został aresztowany przez gestapo. Po roku więzienia na Pawiaku został deportowany do KZ Auschwitz, gdzie wykonywał prace przymusowe przy budowie zakładów Buna-Werke, należących do koncerny I.G. Farben.
W maju 1942 r. esesmańscy lekarze zainfekowali go tyfusem. Przeżył i dwa miesiące później przeniesiono go do KZ Groß-Rosen. Tam pracował jako kamieniarz, elektryk oraz czyścibut w kantynie SS-führerów. W lutym 1944 r. został przekazany do KZ Dachau, gdzie w doświadczalnych zakładach ogrodniczych SS uprawiał rośliny. Uczestniczył w działaniach ruchu oporu polskich więźniów. Ponownie stał się ofiarą okrutnych eksperymentów medycznych.
Po wyzwoleniu obozu przez oddziały armii amerykańskiej 29 kwietnia 1945 r. i wielomiesięcznej rekonwalescencji Jerzy Kowalewski działał przed emigracją w 1947 r. do Argentyny, na rzecz polskiej armii we Włoszech i w Anglii. Na początku lat 50. wrócił do Warszawy.
W komunistycznej Polsce, nie będąc członkiem partii, miał problemy z zarobieniem na utrzymanie. Jako ojciec dziecka z porażeniem dziecięcym angażował się zwłaszcza na rzecz dzieci, które były upośledzone na skutek doświadczeń przeprowadzanych na ich rodzicach w obozach koncentracyjnych.
Polecamy - ku przestrodze - historię niemieckiego obozu zagłady w naszym dziale historia-kultura.
KOLORYZACJA ZDJĘCIA © PAI
Niemiecki obóz koncentracyjny Dachau w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
