27 maja 1885 roku w Derebczynie koło Jampola urodził się Zbigniew Pronaszko - malarz, rzeźbiarz i scenograf związany ze środowiskiem krakowskim i warszawskim; czołowy reprezentant formistycznej awangardy w latach 1917-1922 oraz nurtu kolorystycznego w latach 30. i 40. XX w.
Edukację artystyczną rozpoczął w 1905 r. w Szkole Sztuk Pięknych w Kijowie. Studia malarskie kontynuował w latach 1906-1911 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Teodora Axentowicza i Jacka Malczewskiego. W okresie 1907-1911 odbył szereg podróży do Wiednia, Monachium, Paryża i Florencji, służących zarówno poznaniu sztuki dawnych mistrzów jak i przyswojeniu rozmaitych nurtów sztuki współczesnej. Wraz z bratem, Andrzejem Pronaszką i Tytusem Czyżewskim zainicjował w Krakowie wystawy Niezależnych (1911, 1912, 1913), zorganizowane na wzór paryskiego Salon des Indépendants; pokazy te świadczyły o dążeniu do wykroczenia poza artystyczną formację Młodej Polski, stanowiły wyraz sprzeciwu wobec dominującej pozycji założonego w 1897 r. Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka" zrzeszającego koryfeuszy malarstwa przełomu wieków.
W okresie 1911-1912 Pronaszko wykonał projekty polichromii i płaskorzeźby do ołtarza w kościele oo. Misjonarzy na Kleparzu w Krakowie, w których znalazła przejaw kubizująca stylizacja form. Ogłoszony przez artystę w 1914 na łamach krakowskiego czasopisma "Rydwan" artykuł "Przed wielkim Jutrem" stał się manifestem nowej sztuki. W 1917 Pronaszko został współzałożycielem awangardowej grupy Ekspresjoniści Polscy (przemianowanej w 1919 na Formiści); dzięki wypowiedziom takim jak "O ekspresjonizmie" ("Maski" 1918), zyskał pozycję teoretyka formizmu.
Repertuar tematyczny jego malarstwa obejmował portrety, akty, sceny rodzajowe, rzadziej pejzaże. Uprawiał także rzeźbę; jego prace - większości zniszczone podczas II wojny światowej - stanowiły jedno z największych osiągnięć rzeźby formistycznej. Wraz z bratem, Andrzejem, wprowadził także nowatorskie rozwiązania w dziedzinie scenografii; był autorem rewolucyjnych inscenizacji sztuk Stanisława Wyspiańskiego, Tadeusza Micińskiego i Stefana Żeromskiego. Zaprojektował m.in. wileński pomnik Adama Mickiewicza, którego makieta została odsłonięta w 1924 r.
Polecamy biografię Pronaszki w dziale historia - kultura PAI.
ZBIGNIEW PRONASZKO w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
