29 maja 1831 w czasie powstania listopadowego wojska polskie stoczyły zwycięską bitwę z Rosjanami pod Rajgrodem
W ramach wyprawy wojsk polskich na rosyjskie gwardie polski korpus gen. Antoniego Giełguda liczący 12 000 żołnierzy i 26 dział zmusił do odwrotu z Łomży wojska rosyjskie gen. Osten-Sackena. Rosjanie (7 i 3/4 baonu, 4 szwadrony, 300 Kozaków i 14 dział - razem 5800 żołnierzy) wycofali się pod Rajgród, gdzie 22 maja zajęli mocną pozycję obronną.
Po bitwie pod Ostrołęką korpus Giełguda ruszył na Litwę i skierował się na Rajgród. Także Osten-Sacken otrzymał rozkaz opanowania Łomży i z tego powodu o świcie 29 maja opuścił umocnienia. Rankiem niedaleko wsi Miecze Rosjanie wpadli na straż przednią Giełguda i zaskoczeni ponieśli duże straty. Osten-Sacken cofnął się do Rajgrodu. W kolejnej fazie bitwy wojska polskie zdobyły miasto Rajgród i zaczęły obchodzić lewe skrzydło sił rosyjskich. W tej sytuacji Osten-Sacken postanowił dokonać odwrotu na Augustów.
Jak raportował powstańczemu Rządowi Narodowemu Giełgud, polskie wojsko walczyło "z największym zapałem" i odniosło "zupełne zwycięstwo". Straty wojsk carskich wyniosły 800 zabitych i 1200 wziętych do niewoli. Ofiary polskie były wielokrotnie mniejsze.
Było to ważne strategiczne zwycięstwo Polaków, ponieważ Rosjanie, zmuszeni do odwrotu, odsłonili im drogę na Litwę, gdzie od lutego działała już polska partyzantka. Tam jednak Rosjanie odparli drugi polski ataku na Wilno (19 VI) i wygrali pod Szawlami (8 VII). Korpusu Giełguda znalazł się w pułapce i 15 lipca przekroczył granicę pruską. Powstanie straciło 7 000 żołnierzy i 26 dział, a Giełgud za klęskę zapłacił życiem zastrzelony przez zrozpaczonego oficera. Los powstania litewskiego był przesądzony, choć drobne oddziały partyzanckie trwały do końca wojny. Rosła już legenda bohaterów tego powstania, z Emilią Plater na czele...
Juliusz Kossak - Szarża jazdy poznańskiej pod Rajgrodem (1886)
Powstanie listopadowe, to jedyny okres między 1794 a 1918 rokiem, kiedy Polska przez 10 miesięcy była w pełni niepodległa. Wraz z upadkiem powstańczego państwa nic już nie powstrzymywało zemsty Mikołaja I, który przystąpił do unifikacji Królestwa z Rosją: zniesiono Konstytucję, sejm, wojsko polskie, uniwersytety, zgrabiono ich zbiory, rusyfikowano oświatę.
Powstańcy, zarówno pozostający w kraju, jak i udający się na emigracyjną tułaczkę, mieli gorzką świadomość, że klęska została zawiniona przez własne błędy. O „straconych szansach” powstania listopadowego pisano na Wielkiej Emigracji. Maurycy Mochnacki w dziele Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831 (1834), należącym do kanonu lektur politycznych epoki, pisał: „Nie nie mogliśmy, ale nie umieliśmy!” bo „moc wewnętrzna” narodu „była źle kierowana, źle przez nas samych użyta”. W Polsce „zawsze na początku zapał powszechny, wszystko ogarniający w narodzie”, toteż „Byliśmy na kształt kunsztownego ognia, co od jednego razu strzeli w górę jasnym strumieniem i – w dymach gaśnie” i kończył: „Żadne powstanie polskie nie zasłużyło sobie na napis: usque od finem”. Ten ton odnajdujemy w Grobie Agamemnona Słowackiego, gdy pisał:
Na Termopilach – jaką bym zdał sprawę?
Gdyby stanęli męże nad mogiłą?
I pokazawszy mi swe piersi krwawe
Potem spytali wręcz: – Wiele was było?
Bitwa pod Rajgrodem w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
