30 maja 1918 r., powstał Związek Legionistów Polskich - organizacja kombatancka i niepodległościowa, skupiająca weteranów Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Pierwszym komendantem związku był Edward Rydz-Śmigły. Przez Legiony przewinęło się 35-40 tys. żołnierzy. Poległo ok. 3 tys. 1358 żołnierzy Legionów otrzymało order Virtuti Militari.
Decyzję o powołaniu Związku Legionistów Polskich (ZLP) podjęto na spotkaniu w Krakowie z udziałem Józefa Piłsudskiego, Edwarda Rydza-Śmigłego i ponad 2,5 tysiąca legionistów. Protoplastą Związku było Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Byłych Uczestników Walk Legionów Polskich, które powstało jeszcze w czasie wojny, a którego przewodniczącym był Edward Rydz-Śmigły. ZLP został powołany do życia 30 maja 1918 roku jako organizacja skupiająca byłych żołnierzy Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, później także ich rodziny oraz inne osoby identyfikujące się z ideą czynu niepodległościowego.
Na I Zjeździe w 1922 roku podjęto specjalną uchwałę o utworzeniu Muzeum Czynu Niepodległościowego. Zdecydowano też o budowie Domu im. Józefa Piłsudskiego na krakowskich Oleandrach, gdzie w przyszłości miało znaleźć siedzibę muzeum oraz Pomnika Józefa Piłsudskiego i Czynu Niepodległościowego.
Pierwszy zjazd legionistów wypracował podstawowe założenia dotyczące charakteru organizacji i jej ideologii. Część uczestników chciała aby organizacja zaangażowała się w działalność polityczną. Głównym orędownikiem tej idei był Bolesław Roja, ale Józef Piłsudski nie podzielał jego poglądów, bo nie chciał aby spory polityczne rozadziły związek.
W pierwszym dniu zjazdu 5 sierpnia na wieczornicy wygłosił przejmującą mowę, którą nazwał „spowiedzią wodza”, starając się w niej złożyć podwładnym „rachunek” ze swych działań w przededniu wojny i z okresu walki o niepodległość. Zwracając się do słuchaczy słowami „Kochani Koledzy!” tłumaczył im: „Jak świat szeroki i długi, gdzie na arenę wypadków rzucono miliony ludzi, miliardy pieniędzy, gdzie zburzenie miast, wytworzonych setkami lat pracy, nie stanowiło nic w rachunku wojny, gdzie „bóg wojny” przechodził ogromne przestrzenie, niszcząc, paląc i zmieniając istotę życia, nikt wtedy o Polsce nie myślał, nikt celem tych wysiłków Polski nie stawiał.”
Jako wódz mówił swym wiernym żołnierzom: „Nie szedłem na żadne w jakimkolwiek stopniu upokarzające warunki, dlatego, że chciałem być razem z wami silny moralnie. Dlatego też swemu pomocnikowi, gen. Sosnkowskiemu, wtedy, gdy rzucił mi pytanie, co nas czeka, odpowiedziałem: „albo śmierć, albo wielka sława”, będąc bardziej przekonany o śmierci, niż o sławie.” To ryzyko się jednak opłaciło: „ Ja, moi chłopcy, dumny być mogę, bo dnia 6 sierpnia rozpocząłem karierę bajeczną i nieznaną w dawnej Polsce, karierę człowieka, który z człowieka nieznanego, człowieka, od którego wszyscy uciekali, stałem się człowiekiem, którego cała Polska ma obowiązek witać, jako Naczelnika Państwa.”
Dla Piłsudskiego i organizatorów zjazdu, najważniejszym celem spotkania było umocnienie więzi z dawnymi towarzyszami walki i stworzenie organizacyjnej formy tej duchowej wspólnoty. Postulat tworzenia związku legionistów wysunął Wincenty Wodzinowski. Miała to być organizacja zajmująca się przede wszystkim samopomocą wśród swoich członków, którą objęto by wdowy i sieroty po byłych legionistach.
Legiony Polskie były pierwszą polską formacją wojskową w XX w. Skupiły w sobie oddziały Strzelca Józefa Piłsudskiego, Drużyny Strzeleckie, Polowe Drużyny Sokoła oraz inne organizacje paramilitarne działające przed I wojną światową, głównie na terenie zaboru austriackiego.
Powołanie Legionów do życia było konsekwencją wkroczenia 6 sierpnia 1914 r. na teren zaboru rosyjskiego – do Królestwa Polskiego - I Kompanii Kadrowej, znajdującej się pod komendą Józefa Piłsudskiego, złożonej z dotychczasowych członków Związku Strzeleckiego i Polskich Drużyn Strzeleckich. „Odtąd nie ma ani Strzelców, ani drużyniaków. Wszyscy, co tu jesteście zebrani, jesteście żołnierzami polskimi” - mówił Piłsudski przed wymarszem I Kompanii Kadrowej z krakowskich Oleandrów.
Przez Legiony przewinęło się 35-40 tys. żołnierzy. Poległo ok. 3 tys. 1358 żołnierzy Legionów otrzymało order Virtuti Militari.
W latach 30. XX wieku na krakowskich Oleandrach, skąd w 1914 r. wyruszyła Pierwsza Kompania Kadrowa, powstał Dom im. Józefa Piłsudskiego zwany także Domem Legionisty. Decyzję o jego budowie podjęli dawni legioniści na I Zjeździe Związku Legionistów Polskich w 1922 r., którzy na ten cel przekazywali własne fundusze. Teren pod budynek przekazały władze Krakowa.
Związek Legionistów Polskich został zlikwidowany przez władze komunistyczne w 1947 r. W latach 70. środowiska legionowe w Krakowie nieformalnie reaktywowały ZLP, a na prezesa honorowego Związku wybrano gen. Mieczysława Borutę-Spiechowicza.
Pierwszy zjazd legionistów zaowocował licznymi rezolucjami społecznymi, gospodarczymi i politycznymi, ale nie podjęto wtedy nawet prób ich realizacji, co było zrozumiałe, jeśli brać pod uwagę ówczesną jeszcze słabość organizacyjną środowiska legionowego. Efekty pierwszego zjazdu sprowadziły się do konsolidacji środowiska, ale to przyniosło potem trwałe i fundamentalne skutki dla całego systemu politycznego II RP.
W kolejnych latach zjazdy legionistów nabierały coraz większego rozmachu i znaczenia. Odbywały się one kolejno we Lwowie, Lublinie, Warszawie, Kielcach, Kaliszu, Wilnie, Nowym Sączu, Tarnowie i Gdyni. Ostatni XV Zjazd Legionistów odbył się w 25 rocznicę Czynu Zbrojnego Legionów w sierpniu 1939 r. w Krakowie.
Po wybuchu II wojny światowej Związek Legionistów Polskich został zdelegalizowany dekretem generalnego gubernatora Hansa Franka, jednakże, wbrew często pojawiającym się w różnych opracowaniach błędnym informacjom, nie zaprzestał swojej działalności, działając pod konspiracyjną nazwą "Grupa Oleandry".
O Legionach Polskich i Związku Legionistów Polskich piszemy w dziale historia - kultura Polonijnej Agencji Informacyjnej.
ZWIĄZEK LEGIONISTÓW POLSKICH W DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
LEGIONY i ZWIĄZEK LEGIONISTÓW POLSKICH W DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
