133 lata temu w Rosji rozpoczęto budowę Kolei Transsyberyjskiej, najdłuższej na świecie linii kolejowej prowadzącej z Moskwy do Władywostoku . W powstaniu tej liczącej 9200 kilometrów trasy mają też udział Polacy.
„Na uroczystość zebrało się przeszło 300 osób, miejscowość otaczającą pawilon i plant kolei zapełniał lud, przybyły z miasta i okolicznych osad. Kiedy protodjakon wygłosił wielolecie Panującemu Domowi, na miejscu uroczystości wzbiła się w górę rakieta sygnałowa i rozległa się salwa ze wszystkich stojących w porcie statków i bateryj. Po ukończeniu nabożeństwa, Jego Cesarska Wysokość Cesarzewicz Następca Tronu raczył osobiście nasypać ziemi w przygotowane taczki i powiózł na plant budowanej kolei ussuryjskiej” – relacjonował „Kurier Warszawski”
Pomysł budowy magistrali, która przecinając Syberię połączyłaby europejską i azjatycką część rosyjskiego imperium pojawiła się już w połowie XIX. Przez kolejne lata rosyjscy inżynierowie opracowywali kolejne plany budowy, ale niewielkie zainteresowanie nimi carskich urzędników spowodowało, że sprawa budowy na całe dziesięciolecia utknęła w miejscu. Pomysł odżył jednak na początku 1886 r. za sprawą cara Aleksandra III.
Wkład w budowę kolei wnieśli również Polacy, absolwenci petersburskiego Instytutu Inżynierów Komunikacji. Wielu zajmowało wyższe stanowiska w zarządach eksploatacji i budowy poszczególnych linii. Czasopismo "Kraj" w 1908 roku szacowało, że Polacy stanowili 18-20 proc. pracowników budowy.
Dokumenty w archiwum budowy linii Ufa−Złatoust− Miass (1886–1892) oraz linii Czelabińsk−Nowonikołajewsk (1892−1896) wymieniają aż 21 polskich nazwisk wśród wysoko kwalifikowanego personelu technicznego i inżynieryjnego zaangażowanego w latach 1888–1898. Jedyne dobrze znane nazwisko na tej liście to Stanisław Olszewski, znakomity budowniczy mostów, który nadzorował ich budowę nad takimi rzekami jak Irtysz i Om. Z innych źródeł wiemy jednak, że mosty stalowe dla Kolei Zachodniosyberyjskiej były projektowane przez Stanisława Kunickiego, którego jednym z osiągnięć był również dziewiętnastoprzęsłowy most zbudowany dla Kolei Riazań−Ural u ujścia Wołgi w latach 1907–1908.
Najmniejszą liczbą informacji dysponujemy na temat polskiego wkładu przy budowie Kolei Środkowosyberyjskiej pomiędzy rzeką Ob a Irkuckiem. Jedyne znane nazwisko to Ernest Bobieński, naczelnik oddziału i naczelnik ruchu kolei. Trochę więcej wiadomo o Polakach, którzy uczestniczyli w budowie Kolei Transbajkalskiej. Znane są takie nazwiska inżynierów jak Julian Piotr Eberhardt, An toni Jabłoński, Władysław Jakubowski, Mieczysław Kruziewicz, Aleksander Adam Pstrokoński, Bronisław Królikowski, lzydor Leśniewski, Józef Mrozowski i Henryk Święcicki, Jan Wojciech Sudra, oraz firma K. Rudzki i S-ka. Jednak największy „polski” wkład w rozwój Kolei Trans syberyjskiej dotyczył Kolei Wschodniochińskiej. Stanisław Kierbedź młodszy nadzorował budowę tej linii, która wymagała postawienia 912 stalowych mostów (w tym siedem przepraw nad wielkimi rzekami) oraz 258 mniejszych mostów kamiennych i betonowych. Oficjalnie jako wiceprezes spółki był on w rzeczywistości osobą odpowiedzialną za wszystkie najważniejsze decyzje dotyczące prac inżynieryjnych.
Wkład polskich inżynierów był również znaczący przy budowie odcinka wzdłuż rzeki Amur. Wszystkie mosty w środkowej części tej linii, tzw. Kolei Centralnoamurskiej, wybudowała firma K. Rudzki i S-ka z siedzibą w Warszawie. W latach 1895–1897 była ona drugą co do wielkości firmą budującą mosty i zrealizowała 17% wszystkich tego typu robót. Firma ta wybudowała również mosty dla Kolei Ussuri na dopływach rzeki Ussuri – rzece Bikin, Iman i Chor. Konstrukcje stalowych mostów wykonane w stalowniach w Mińsku Mazowieckim były transportowane pociągiem do Odessy, a następnie statkiem przez Kanał Sueski na Daleki Wschód do Nikołajewska, miasta położonego nad Amurem blisko jej limanu prowadzącego do Morza Ochockiego. Stamtąd konstrukcje transportowano na barkach na miejsce budowy około 2500 km w górę rzeki. Polscy budowniczowie mostów z powodzeniem brali również udział w budowie wschodniego odcinka Kolei Amurskiej. Należy tu wspomnieć Michała Hieropolitańskiego i Antoniego Płaczkowskiego, Bolesława Liberadzkiego i Ludwika Czapskiego. Odsetek polskich inżynierów zatrudnionych podczas budowy, a później eksploatacji Kolei Transsyberyjskej wynosił 18–20%. Fakt ten budził niepokój w kręgach rządowych Rosji, a car Mikołaj II ponoć wyraził swoje niezadowolenie z tego powodu.
Gdy prace się rozpoczęły, zatrudniono 100 tysięcy robotników i około 6 tysięcy specjalistów. Później przy budowie pracowali też żołnierze, więźniowie i syberyjscy chłopi. Średnia prędkość na tracie kolei transsyberyjskiej początkowo wynosiła 20 km/h. Podróż z Rosji Europejskiej do Władywostoku trwała więc blisko 3 tygodnie. W czasach ZSRR elektryfikację kolei prowadzono siłami więźniów łagrów.
Współcześnie Kolej Transsyberyjska, licząca ponad 9300 kilometrów, ma kilka odgałęzień, które prowadzą także do Mongolii i Chin. Pozostaje najdłuższą linią kolejową na Ziemi.
Polacy na budowie Kolei Transsyberyjskiej w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
