66 lat temu w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku uruchomiono „Ewę”. Potem była Anna, Maria, Maryla, Agata a miała być jeszcze Wanda. Te brzmiące swojsko imiona to nazwy reaktorów jądrowych, które funkcjonowały na terenie Polski. I to całkiem blisko stolicy, raptem 80 kilometrów od centrum.
Należy jednak wiedzieć, że , historia reaktorów jądrowych działających w Polsce sięga jeszcze lat 50-tych ubiegłego wieku. Wtedy też, a dokładniej w roku 1958, na terenie otwockiego Instytutu Badań Jądrowych uruchomiono reaktor EWA (skrót od Eksperymentalny Wodny Atomowy). Była to jednostka produkcji sowieckiej, typu WWR-S, miała ona moc cieplną wynoszącą 2MW. Reaktor EWA przepracował ok 3,5 tysiąca godzin. Wykorzystywano go przede wszystkim do produkcji izotopów promieniotwórczych. Wizerunek pierwszego polskiego reaktora jądrowego został umieszczony na odwrotnej stronie banknotu o nominale 20 tysięcy złotych. Jednostkę tą wyłączono w 1995 roku. Przez następne siedem lat trwało usuwanie paliwa jądrowego oraz demontaż reaktora.
Z kolei w 1963 roku w otwockim instytucie uruchomiono reaktor Anna. Miał on moc cieplną 10kW. Został on w latach 1964-1971 włączony do międzynarodowego programu badawczego, który finansowany był przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej. W ramach tego przedsięwzięcia badano głównie zmiany strumienia neutronów w czasie. Reaktor Anna został wyłączony w latach 80-tych. W tym samym roku w Instytucie powstał zestaw podkrytyczny Helena, różniący się od reaktora nieosiąganiem masy krytycznej.
Również w roku 1963 w Otwocku uruchomiono reaktor MARYLA (Mały Reaktor Laboratoryjny). Zaprojektowano go do pracy na mocy cieplnej rzędu zaledwie 250 W, choć realnie pracował on na ok. 100 W. Z tego względu nie potrzebował czynnego odprowadzania ciepła. Jednostka ta była kilkukrotnie modernizowana. Ostatecznie wyłączono ją w połowie lat 70-tych.
W roku 1973 w Instytucie uruchomiono natomiast reaktor Agata o mocy jedynie 10 W. Jednostka ta była pilotem powstającego reaktora Maria. Wyłączono ją, tak jak Annę, w latach 80-tych. W otwockim ośrodku powstać miał jeszcze reaktor WANDA (nazwa była akronimem od słów Wodny, Akademicki, Naukowy, Dydaktyczny, Aplikacyjny). Jednakże, jednostka nie wyszła poza fazę prototypu. Znana jest szerzej pod nazwą UR-100.
Należy podkreślić, że działające od ponad 50 lat składowisko odpadów radioaktywnych związane z reaktorami nie spowodowało nigdy najmniejszego choćby zagrożenia dla życia i zdrowia okolicznej ludności i zatrudnionych na nim osób. Może czas więc oswajać się z myślą o energii atomowej?
Zdjęcie: Narodowe Centrum Badań Jądrowych
Rekonstrukcja cyfrowa i koloryzacja: © Polonijna Agencja Informacyjna
Narodziny atomowej Anny w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
Projekt w 2023 roku dofinansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023
Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
