18 września 1857 roku w Warszawie zmarł wybitny twórca dzieł scenicznych, dyrygent i dyrektor sceny operowej Teatru Narodowego, a także pedagog, działacz muzyczny i publicysta, jedna z głównych postaci życia muzycznego Warszawy pierwszej połowy XIX wieku. Jego "Warszawianka" była nieformalnym hymnem wolnych Polaków aż do roku 1919. Jego mazurki i polonezy były grane od Rzymu, poprzez Paryż, do Petersburga. Karol Kurpiński - syn organisty ze wsi Włoszakowice w Wielkopolsce, szóste dziecko Marcina Kurpińskiego i Franciszki z Wańskich , córki sołtysa Włoszakowic wywodzącej się ze znanego rodu wielkopolskich muzyków. Do 25 roku życia nosił „chłopskie” nazwisko Kurp.
Kurpiński wykształcenie ogólne odebrał w szkole parafialnej, a pierwszych lekcji gry na skrzypcach oraz organach udzielał mu ojciec, którego Karol, już jako ośmiolatek, potrafił zastępować w obowiązkach organisty. W 1800 roku, za sprawą swoich wpływowych wujów – wiolonczelisty Rocha Wańskiego i kompozytora Jana Wańskiego – Karol został członkiem dworskiej orkiestry starosty hrabiego Feliksa Polanowskiego w Moszkowie pod Lwowem, w której powierzono mu stanowisko drugiego skrzypka. W owym czasie nad dalszą edukacją kilkunastolatka czuwał głównie Roch Wański, ale wielkie znaczenie miał też fakt dostępu przyszłego kompozytora do najnowszych partytur klasyków wiedeńskich.
Kurpiński zadebiutował najpierw w roli operowego dyrygenta, prawdopodobnie w majątku rodzinnym Tadeusza Czackiego w Porycku, dyrygując Cyrulikiem sewilskim Paisiella (ok. 1802), a potem także w roli kompozytora: w 1808 roku wykonano scenę liryczną jego autorstwa pt. Pigmalion do tekstu Jeana-Jacques’a Rousseau w przekładzie Tomasza Kajetana Węgierskiego. Podczas gościnnych występów we Lwowie Kurpiński poznał Wojciecha Bogusławskiego. Ta przelotna znajomość wystarczyła, by po śmierci starosty Polanowskiego, skutkującej rozwiązaniem kapeli w Moszkowie, i przeniesieniu się Kurpińskiego do Warszawy, z dniem 1 lipca 1810 roku otrzymał on – także dzięki rekomendacji Józefa Elsnera – posadę drugiego dyrygenta operowego w Teatrze Narodowym.
Warszawski debiut dyrygencki Kurpińskiego miał miejsce 5 sierpnia 1810, a już w maju 1811 roku miała miejsce dobrze przyjęta prapremiera pierwszej opery Kurpińskiego Dwie chatki do libretta Severina. Kariera stała otworem. Do roku 1824 skomponował aż 24 z ogółem 27 oper, z których pierwsze zdradzają jego wielką fascynację twórczością Mozarta, by stopniowo kierować się ku Rossiniemu. Kurpiński szybko wrósł w panoramę kulturalną Warszawy. Już od 1811 roku był członkiem kilku lóż wolnomularskich, dla których komponował okolicznościowe dzieła, a w roku 1816 został członkiem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w którym utrzymywał bliskie kontakty m.in. z Niemcewiczem i Staszicem.
Jakkolwiek Kurpińskiemu czasem wypomina się przyjęcie posady nadwornego muzyka rosyjskich carów, dla których – przy okazji ich stosunkowo częstych wizyt w Warszawie – pisał przede wszystkim (choć nie wyłącznie) uroczyste polonezy chóralno-orkiestrowe, patriotyczna postawa tego twórcy nie powinna być podawana w wątpliwość. Zasługi Kurpińskiego jako dyrygenta są trudne do przecenienia. To za sprawą jego mozolnej pracy orkiestra Teatru Narodowego osiągnęła poziom europejski. Historycznym osiągnięciem Kurpińskiego okazało się poprowadzenie w Teatrze Narodowym pierwszych autorskich koncertów publicznych Chopina (z 17 i 22 marca 1830), podczas których najważniejszymi wydarzeniami były pierwsze wykonania Koncertu fortepianowego f-moll oraz Fantazji A-dur na tematy polskie i Ronda à la Krakowiak.
Chopin pozostawał w dość bliskich kontaktach z Kurpińskim, stykał się z nim zarówno na gruncie zawodowym, jak i prywatnym, m. in. spotkał się z nim w czasie Wielkanocy 1830 r. Przed tym spotkaniem, w liście do Tytusa Woyciechowskiego pisał: „ciekawym, co mi powie, bo nie uwierzysz, jak on mnie czule zawsze wita” (Korespondencja Chopina, s. 350). Dyrygował także orkiestrą na pierwszych publicznych koncertach Chopina w Warszawie w marcu 1830 r., po których odnotował w swoim dzienniku: „ [...] liczna publiczność z wielkimi oklaskami przyjmowała kompozycję i grę młodego artysty”, a Chopin w innym liście do Woyciechowskiego przekazał jego opinię o Koncercie f-moll: „Kurpiński uważał tego wieczora nowe piękności w moim Koncercie” (Korespondencja Chopina, s. 336).
Chopin dobrze znał twórczość Kurpińskiego, nie tylko jego opery, wystawiane w Teatrze Narodowym, ale i inne utwory, które były często wykonywane w Warszawie w latach 20. Twórczość ta nie wpłynęła bezpośrednio na kompozycje Chopina, poza twórczością pieśniarską i najwcześniejszymi polonezami, w których kompozytor przejął obiegowy wówczas w Warszawie styl tego tańca, w tym również polonezów Kurpińskiego. Jednak szerokie stosowanie przez Kurpińskiego rytmów polonezowych i mazurkowych przyczyniło się do jeszcze większego ich rozpowszechnienia, co z kolei oddziałało na młodego Chopina.
O kilkunastu ostatnich latach życia Kurpińskiego, który mieszkał wówczas w Warszawie przy ulicy Żelaznej 91, wiadomo niewiele. Jak się wydaje, artysta komponował już wówczas sporadycznie – np. w 1847 roku zaczął pisać Requiem es-moll na trzy głosy, puzon i organy, ale pracy tej nigdy nie dokończył. Autor Warszawianki nie zarzucił w owych latach działalności publicystycznej: w 1844 roku wydał swoje ostatnie dzieło teoretyczne – Zasady harmonii wykładane w sposobie lekcji dla lubowników muzyki.
Karol Kurpiński zmarł po długiej chorobie 18 września 1857 roku.
Karol Kurpiński w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
