2 października 2009 r zmarł Marek Edelman, wybitny kardiolog, żołnierz Polskiego Podziemia, jeden z przywódców Powstania w Getcie Warszawskim oraz uczestnik Powstania Warszawskiego. Ideały walki o sprawiedliwość, wolność, obronę słabszych i pokrzywdzonych kierowały całym jego życiem. Wcześnie stracił rodziców. Jego rodziną stali się towarzysze z Bundu – żydowskiej partii robotniczej – i jej młodzieżówki – Cukunftu. To środowisko ukształtowało postawę i system wartości Marka Edelmana.
Przed wojną zdążył zrobić maturę, a gdy znalazł się w getcie warszawskim został gońcem w szpitalu. Przysługująca mu z tej racji przepustka za mury getta ułatwiała pracę w konspiracji. Był jednym z redaktorów prasy Cukunftu, a po powołaniu w 1942 r. Żydowskiej Organizacji Bojowej wszedł do jej ścisłej komendy. W powstaniu kwietniowym 1943 r. dowodził pięcioma grupami bojowymi ŻOB na terenie tzw. szopu szczotkarzy w rejonie ulic Bonifraterskiej, Świętojerskiej i Wałowej. Było to jedno z miejsc najcięższych walk. Po wyjściu z kanałami z płonącego getta kontynuował konspiracyjną. W powstaniu warszawskim 1944 r. walczył w plutonie ŻOB w szeregach Armii Ludowej. Po wojnie opublikował jedną z pierwszych relacji o powstaniu w getcie warszawskim: Getto walczy (udział Bundu w obronie getta walczącego).
Jako jeden z nielicznych bojowników ŻOB, którzy przeżyli i pozostali po wojnie w Polsce, Edelman przyjął na siebie rolę strażnika pamięci o powstaniu i jego żołnierzach. Mimo szykan, jakie spadły na niego podczas antysemickiej nagonki 1968 r. nie wyjechał z Polski (kraj opuścili wówczas jego żona i dzieci). "Ktoś przecież musiał zostać z tymi wszystkimi, który polegli" – mówił. Nie godził się na zawłaszczanie lub instrumentalizację pamięci o powstaniu. W polemice z syjonistami zawsze podkreślał rolę odegraną przez bundowców. Kiedy w 1983 r. władze stanu wojennego chciałby wykorzystać 40. rocznicę powstania dla swojej międzynarodowej legitymizacji, odmówił wejścia do oficjalnego komitetu obchodów. Co roku celebrował tę rocznicę sam, a wraz z nim grono osób związanych z solidarnościową opozycją.
Był odważnym i bezkompromisowym obrońcą fundamentalnych dla siebie wartości – zarówno jako lekarz kardiolog, jak i działacz społeczny. Zapytany, jest w życiu najważniejsze, odpowiadał: "Najważniejsze jest samo życie. A gdy już jest życie, najważniejsza jest wolność". Walcząc o życie pacjentów, nie bał się ryzyka. Był współtwórcą innowacyjnych metod leczniczych, łamiących panujące dotąd w medycynie aksjomaty i praktykę (operacja chirurgiczna w stanie rozległego zawału oraz połączenie krążenia żylnego z tętniczym).
W życiu publicznym uważał, że należy aktywnie przeciwstawiać się złu "które może urosnąć". W połowie lat 70. związał się z opozycyjnym Komitetem Obrony Robotników, w którym widział kontynuację lewicowych ideałów Bundu, a potem z ruchem "Solidarności". W wolnej Polsce był posłem na Sejm z ramienia Unii Demokratycznej i Unii Wolności. Podczas wojny w Jugosławii ponadsiedemdziesięcioletni Edelman pojechał z konwojem humanitarnym do oblężonego Sarajewa. Później zwrócił się z apelem do przywódców państw NATO o rozpoczęcie aktywnej interwencji wojskowej w Kosowie w obronie represjonowanych Albańczyków.
2 października przypada rocznica jego śmierci w 2009 roku
Marek Edelman w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
