Jako jedyny polski oficer widział wyładunek jeńców na stacji Gniezdowo, skąd przewożono ich do Lasu Katyńskiego. Po wojnie walczył o prawdę o sowieckich zbrodniach. 7 listopada 1899 roku w Dyneburgu urodził się Stanisław Swianiewicz – ekonomista, prawnik, sowietolog. Jego matka była córką powstańca styczniowego. Jego prapradziadka stracono po Powstaniu Listopadowym. Za sprawą pracy jego jego ojca, budowniczego linii kolejowych, niemal całe dzieciństwo i młodość Swianiewicz spędził w Rosji, z dala od ziem polskich.
Był wyróżniającym się uczniem, inicjatorem i organizatorem tamtejszego koła młodzieżowego. Wywarł duże wrażenie na młodym Witoldzie Pileckim, który pobierał naukę w tym samym mieście. Jesienią 1917 r. rozpoczął studia na wydziale prawa na Uniwersytecie Moskiewskim. W obliczu chaosu po przewrocie bolszewickim rodzina wróciła do Dyneburga. Wkrótce miasto zostało zajęte przez siły sowieckie. Było to jego pierwsze zetknięcie z komunistycznym totalitaryzmem. Zagrożony aresztowaniem wyjechał do Wilna.
Jesienią 1919 r. rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Wileńskim. W tym samym czasie w ręce bolszewików trafił jego ojciec. Pod koniec roku 1919 zmarła jego matka. W wojnie z bolszewikami brał udział m.in. w Bitwie Warszawskiej i walkach nad Wkrą. Został odznaczony Krzyżem Niepodległości, a podczas podróży do wolnej Polski w 1990 r. Krzyżem za udział w Wojnie 1918–1921. Swianiewicz bardzo krytycznie podchodził do zapisów Traktatu ryskiego, które pozostawiały po bolszewickiej stronie granicy setki tysięcy Polaków, urodzonych tak jak on na najdalszych kresach dawnej Rzeczypospolitej.
Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął pracę w administracji Litwy Środkowej. W 1924 r. ukończył przerywane studia na Uniwersytecie Stefana Batorego. Pozostał na uczelni jako asystent. Prowadził badania sowietologiczne, poświęcone gospodarce ZSRS, a pod koniec lat trzydziestych także gospodarce III Rzeszy. W kwietniu 1938 r. został nominowany profesorem za wydaną przez kierowane przez Jerzego Giedroycia.
24 sierpnia został zmobilizowany do szeregów 24 Pułku Piechoty w Nowej Wilejce. Walczył do ostatnich dni września. Dwudziestego ósmego dnia kampanii pod Tomaszowem Lubelskim resztki jego oddziału trafiły do niewoli sowieckiej. Swoje wspomnienia z września 1939 r. zawarł w książce „W cieniu Katynia”. Jego relacje nabierają szczególnego dramatyzmu 19 września, gdy do jego oddziału dotarła wieść o inwazji wojsk sowieckich.
Przez obóz przejściowy w Putywlu został wywieziony do obozu jenieckiego w Kozielsku. 3 kwietnia 1940 r. Sowieci rozpoczęli likwidację obozów dla polskich oficerów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. W ciągu sześciu tygodni rozstrzelali łącznie 14 587 jeńców. Zamordowali także ok. 7300 Polaków przetrzymywanych w więzieniach na obszarze wschodnich województw II RP.
Jeden z transportów śmierci z Kozielska, w którym przebywał Swianiewicz, został skierowany na stację Gniezdowo. Tam funkcjonariusze NKWD podstawili czarne sanitarki. Swianiewicz nie mógł wiedzieć nic na temat dalszego losu polskich oficerów. Jak się okazało, kilka kilometrów od stacji, ginęli w lesie od strzałów w potylicę. „Ten pobyt w pobliżu lasku katyńskiego zaciążył na całym moim późniejszym życiu. Od czasu, gdy w 1943 roku prawda o Katyniu stała się jasna, miałem ciągle poczucie, że jeżeli Opatrzność wyratowała mnie jedynego z czterech z górą tysięcy oficerów kozielskich więzionych na stracenie i pozwoliła osiągnąć świat ludzi wolnych, to wynika stąd, że ciąży na mnie jakiś obowiązek” – pisał ocalały jeniec Kozielska.
Polecamy biografię Stanisława Swianiewicza w dziale historia - kultura Polonijnej Agencji Informacyjnej
Stanisław Swianiewicz w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
