Władysław Orkan zniknął pod koniec XX wieku ze spisu lektur szkolnych, zniknęły jego dzieła. A przecież i dorobek i życiorys miał niezwykle ciekawy. Pisarz, publicysta, działacz podhalański. W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich, uczestniczył w przygotowaniach do plebiscytu spisko-orawskiego. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości. Pisarstwem swoim reprezentował głęboki humanizm i przejęcie się troskami szarego człowieka.
Franciszek Smreczyński, do 1898 Smaciarz (takie było prawdziwe nazwisko pisarza) urodził się 27 listopada 1875, w ubogiej rodzinie Macieja i Katarzyny. Nazwisko rodowe określające stan materialny i status społeczny jego rodziny, zostały zmienione w 1898 r. na Smreczyński, kiedy młode pokolenie rozpoczęło edukację w szkole. Dom, w którym się wychował, znajdował się pod Pustką, na osiedlu Podgronie w Porębie Wielkiej. Tutaj przyszły pisarz spędził dzieciństwo. Pomagał ojcu przy pracach w lesie, do jego obowiązków należało także wypasanie wołów należących do rodziny matki. Poznał wtedy dobrze okoliczne lasy, polany, szczyty i doliny potoków. Rodzinne strony opuścił na czas nauki - w szkole elementarnej w Szczyrzycu w szkole oo. Cystersów i gimnazjum m św. Jacka w Krakowie.
Nie kontynuujemy szczegółowego życiorysu Orkana pozostawiając Państwu jego lekturę w dziale historia-kultura PAI, ale chcemy zwrócić jeszcze uwagę na dwa aspekty twórczości pisarza. Wątek wsi i zamiłowanie do literatury ukraińskiej.
„Ukochałem lud biedny ponad miarę – pisał w wierszu Przygrywka z 1898 r. – Bom się jego pieśnią wykołysał./ Ukochałem zwyczaje i gwarę,/ Które jako dziecko z piersi matki wyssał”. Władysław Orkan w swoich utworach maluje plastyczny obraz wsi. Obok opisów krajobrazu pojawiają się opisy skrajnej biedy, z którą zmuszeni są borykać się mieszkańcy wsi. W dorobku pisarza, oprócz powieści, znajdujemy nowele, dramaty i wiersze. Jeżeli chodzi o powieści, ukazały się m. in. takie tytuły jak: Pomór (1910), Drzewiej (1912) i Kostka Napierski (1925). W ostatniej książce pisarz porusza tzw. „problem ukraiński”.
Orkan był jednym z największych popularyzatorów literatury ukraińskiej w Polsce. Razem ze znanymi przedstawicielami inteligencji ukraińskiej w Polsce, jak: Bohdan Łepki, Władysław Jarosz i Sydir Twerdochlib – urzeczywistnił dwa najgłówniejsze wydania polskie związane z Ukrainą: zbiór opowiadań ukraińskich Młoda Ukraina (1908) i antologię poezji ukraińskiej Antologia współczesnych poetów ukraińskich (1910). Wydania te zaznajomiły czytelnika polskiego z najwybitniejszymi pisarzami ukraińskimi. Do obu wydań Orkan napisał przedmowy.
Twórczość dramatyczna Władysława Orkana (pisarz napisał cztery dramaty) to m. in. takie dzieła jak: Skapany świat. Dramat w czterech aktach z epilogiem czy Wina i kara. Tragedia. Ponadto twórca ten jest autorem czterech tomików poetyckich: Nad grobem matki. Dumania, Z tej smutnej ziemi, Z martwej roztoki, Pieśni czasu. Za jego przyczyną mamy też pierwszy opis Gorców cytowany w wielu przewodnikach turystycznych: współczesnych i dawnych. Wykorzystał go także Kazimierz Sosnowski, w pierwszej popularno – naukowej monografii Gorców, wydanej w 1912 roku w Pamiętnikach Towarzystwa Tatrzańskiego.
Zachęcamy do zapoznania się z pełnym życiorysem artysty w dziale historia-kultura PAI
Władysław Orkan w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
