31 grudnia 1888 r. w Derebczynie na Podolu urodził się Andrzej Pronaszko. Malarz i scenograf teatralny, reprezentant awangardowej sztuki lat 20. i 30. XX wieku. Największym autorytetem w dziedzinie teatru był dla Pronaszki Stanisław Wyspiański, chociaż traktowany we współczesny, można powiedzieć nowatorski sposób, co uwidaczniało się w jego słynnych scenografiach. Jak pisano o artyście: "Żeby zdać sobie sprawę z jego niezwykłości należałoby przypuścić truchlejąc ze strachu, że np. w teatrze francuskim współczesną formę Moliera, Racine'a i Corneille'a ustalał Léger czy Picasso. Albo obaj razem."
"W scenografii dążyłem do znalezienia scenicznej prawdy" - pisał Pronaszko ujawniając swoje artystyczne credo. - "Flaubert powiada, że Prawda to Piękno. Schlegel określa Piękno jako nieskończoność zamkniętą w skończoności. Chodzi więc o ideę rzeczy, a nie o kopię rzeczy. Dążąc do poznania prawdy osiągam jej prawdopodobieństwo. To co 'prawdopodobne' jest, inaczej mówiąc, dzięki sile swej sugestywności 'wiarygodne'." (Andrzej Pronaszko, "Zapiski scenografa", Warszawa 1976)
Co istotne swoje przesłanie realizował w repertuarze polskim. Ponad dwieście scenografii do repertuaru poetyckiego. Sześć razy przygotowywał Dziady, realizował dekoracje do niemal wszystkich dramatów Słowackiego i Wyspiańskiego. Dwukrotnie tworzył dekoracje do Nie-boskiej komedii.
Andrzej Pronaszko to również malarz. Trudno rozstrzygnąć który rodzaj sztuki - sceniczny, czy wyrażony na płótnie był dla niego ważniejszy. We wczesnej fazie twórczości postawa artystyczna Pronaszki kształtowała się w sferze oddziaływania sztuki młodopolskiej; stylistyczne pokrewieństwo łączyło jego prace z symbolistycznym malarstwem Jacka Malczewskiego i Vlastimila Hofmana. W okresie formistycznym artysta pozostawał pod wpływem estetyki kubizmu poszukując jednocześnie nowej formy wyrazu dla pierwiastków narodowych. Wówczas uproszczone, zgeometryzowane formy obiega mocny kontur. W stylizowanych, wielobarwnych scenach figuralnych trawestujących motywy religijnej ikonografii Pronaszko nawiązywał do ludowego malarstwa na szkle.
Rok 1921 otwierał nową fazę w twórczości Pronaszki: klarownie zdefiniowanej, zwartej formie nadał artysta lekko zgeometryzowany charakter powracając jednocześnie do światłocieniowego modelunku i wprowadzając nastrojową, szaro-niebieską dominantę kolorystyczną. W 1927, na ostatniej wspólnej wystawie formistów w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych, twórca wystawił obrazy świadczące o różnorodności artystycznych poszukiwań i zarazem o odchodzeniu od problematyki formistycznej na rzecz analizy zagadnień kolorystycznych. Do syntetycznej figuratywności w ujęciach martwych natur Pronaszko powróci w obrazach z lat 50., w których częstym motywem stały się instrumenty muzyczne wtopione we złożony układ przestrzennych segmentów określających wnętrze pracowni.
W krótkim artykule trudno oddać bogactwo zainteresowań artystycznych Pronaszki, dlatego zachęcamy do przeczytania jego biografii w dziale historia-kultura PAI
Andrzej Pronaszko w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
