Przywódca powstania styczniowego na terytorium dzisiejszej Białorusi Konstanty „Kastuś” Kalinowski (w litewskiej pisowni jako Kostas Kalinauskas) jest postacią, która do dzisiaj wywołuje kontrowersje. Trudne do ocenienia zwłaszcza jego intencje. Jedni uważają, że chciał spolonizować ludność białoruską i litewską, z drugiej zaś strony należy pamiętać, że był osobą która jako jedna z pierwszych użyła języka białoruskiego do działań politycznych i starał się wykazać, że Białoruś i Litwa różnią się od Polski i dlatego powinny cieszyć się pewną niezależnością czy autonomią.
Co ciekawe w sowieckiej historiografii przedstawiany był jako bohater-rewolucjonista. Po ogłoszeniu niepodległości przez Białoruś stał się bohaterem narodowym. Kalinowski urodził się 2 lutego 1838 r. w wiosce Mostowlany, dziś na terytorium Polski. Pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej, herbu Kalinowa. Ukończył prawo w Petersburgu, a po powrocie na Białoruś w 1861 r. założył w Grodnie organizację rewolucyjną, która zaczęła wydawać "Mużycką Prawdę", gazetę przygotowującą grunt pod powstanie wśród chłopstwa. Organizacja wkrótce przeobraziła się w Prowincjonalny Komitet Litewski, który zaczął szykować zryw na Białorusi i Litwie.
Kalinowski w swoich artykułach - był przecież z zawodu dziennikarzem - podpisywał się jako „Jaśka haspadar z pad Wilni”. Podczas konspiracji również używał tego pseudonimu, jako jednego z wielu. Kalinowski wydawał też dwa pisma w języku polskim, w których nawoływał do reform społecznych, niepodległości Litwy i jej federacji z Polską oraz opowiadał się za autonomią dla Białorusi w odrodzonej Rzeczpospolitej.
Gdy 22 stycznia wybuchło powstanie w Polsce, Litwa była nieprzygotowana do walki. Dopiero 2 lutego Kalinowski ogłosił przyłączenie się Litwy i Białorusi do insurekcji. Został mianowany komisarzem Rządu Narodowego na województwo grodzieńskie, a później komisarzem pełnomocnym na Litwę. Oznaczało to, że został faktycznym dyktatorem powstania na Litwie i podlegały mu wszystkie oddziały partyzanckie.
Ostatnie dwa miesiące przed aresztowaniem Konstanty Kalinowski spędził w Wilnie, posługując się wieloma pseudonimami i dalej dowodził, choć powstanie wydawało się już przegrane. W styczniu 1864 roku w wyniku zdrady został aresztowany przez Rosjan. Skazano go na śmierć przez rozstrzelanie, lecz wyrok później zmieniono na hańbiące powieszenie. W więziennej celi zdążył napisać swoje „Zapiski z pad szubienicy”.
Słowami „Narodzie białoruski, kiedy poczujesz, że twoi bracia spod Warszawy walczą, to i ty bierz broń i walcz” i „ludu, mówię spod szubienicy, że tylko wtedy będziesz żyć szczęśliwie, kiedy nad tobą cara już nie będzie” zapowiadał, że mimo klęski powstania, walka się jeszcze nie skończyła.
Wincenty Konstanty Kalinowski został powieszony 22 marca 1864 roku w Wilnie, na placu Łukiskim, a Murawiow, wileński generał-gubernator osobiście odczytał wyrok. Choć po egzekucji doszło jeszcze do kilku pojedynczych potyczek, to data jego śmierci jest uznawana za moment końca Powstania Styczniowego na Litwie.
Dzisiaj znowu słyszymy o Kalinowskim. Białorusini organizując się do walki w obronie Kijowa uczynili to w ramach samodzielnego batalionu im. „Kastusia” Kalinowskiego, niezależnego oczywiście od reżimu Łukaszenki sprzyjającemu rosyjskiej agresji. To m.in. żołnierze tej formacji wyzwalali Irpiń i bronili Siewierodoniecka przed zmasowaną rosyjską ofensywą. Białorusini walczyli także w oblężonym Mariupolu. Udział ochotników białoruskich w obronie Ukrainy poza charakterem antyłukaszenkowskiej opozycji i sprzeciwu wobec rosyjskiej agresji ma także wymiar obrony dobrego białoruskiego imienia, by świat nie utożsamiał Białorusinów z polityką udostępniania terytorium Białorusi do zbrodniczej agresji.
Przy okazji przypominamy, że Wincenty Konstanty Kalinowski we wszystkich swoich osobistych dokumentach używał imienia „Wincenty” – jednak w białoruskiej historiografii nazywany jest czasem imieniem „Kastuś”. Po raz pierwszy użył go zaangażowany w antypolską partyzantkę w 1920 roku Usiewaład Ihnatouski – białoruski historyk, członek Biura KC Komunistycznej Partii Białorusi.
Konstanty „Kastuś” Kalinowski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
