Gabriel Narutowicz – inżynier, polityk, pierwszy prezydent II Rzeczypospolitej Polskiej, którą to funkcję pełnił jedynie przez pięć dni. Zginął w zamachu w gmachu "Zachęty", zastrzelony przez powiązanego z endecją fanatyka.
Syn Jana, właściciela ziemskiego i powstańca styczniowego, oraz Wiktorii ze Szczepkowskich urodził się wg starego stylu: 17 marca 1865 roku na Żmudzi. Dzieciństwo spędził w rodzinnej wsi Brewiki. Ukończył niemieckojęzyczne gimnazjum klasyczne w Libawie (1883). W 1884 wstąpił na wydział fizyczno-matematyczny uniwersytetu w Petersburgu. Podczas studiów zachorował na gruźlicę i wiosną 1886 wyjechał na kurację do Szwajcarii. Powróciwszy do zdrowia, od jesieni tegoż roku kontynuował studia na wydziale inżynieryjno-budowlanym Eidgenössische Technische Hochschule w Zurychu; ukończył je w marcu 1891. W trakcie studiów udzielił pomocy działaczowi I Proletariatu A. Dębskiemu, narażając się władzom rosyjskim. Nie mógł więc wrócić do kraju.
Zaczął od projektowania linii kolejowych. W 1892–95 pracował w biurze budowy wodociągów i kanalizacji miasta Sankt Gallen, zajmując się regulacją rzeki Steinach. W 1895 w dolinie Renu kierował budową odcinka kanału spławnego służącego do odwadniania obszarów położonych powyżej Jeziora Bodeńskiego. W tymże roku uzyskał obywatelstwo szwajcarskie i związał się z biurem inżyniera K.L.H. Kürsteinera w Sankt Gallen. Początkowo jako inżynier, potem jako kierownik biura, a wreszcie współpracownik Kürsteinera brał udział we wszystkich ważniejszych przedsięwzięciach budowlanych tej firmy, związanych głównie z budownictwem wodnym, a zwłaszcza z wyzyskiwaniem energii wodnej. Szwajcaria, pozbawiona zasobów naturalnych paliw, wcześnie stała się krajem przodującym w dziedzinie budowy elektrowni wodnych i eksporterem energii elektrycznej, w czym niemały udział miał Narutowicz.
W 1907 przyjął N. docenturę i objął Katedrę Budownictwa Wodnego. W 1908 mianowano go profesorem. Na stanowisku tym pozostał do 1919. W 1913–20 był dziekanem wydziału inżynierii. Wykładał w sposób jasny i zwięzły, ograniczając się do przekazywania studentom tylko najważniejszych, najpotrzebniejszych wiadomości. Uzasadniał to w taki sposób: „Moim jedynym pragnieniem jest wskazanie głównych rysów i związków [...] drobiazgi mogą prowadzić na manowce, a przy ślepym naśladownictwie mieć fatalne następstwa [...] Ludzie winni kształcić się sami i stopniowo przyzwyczajać się pracom swym nadawać piętno swojej osobowości. Zadaniem szkoły jest dać techniczne podstawy – to znaczy zaopatrzyć w dobre narzędzie [...] Profesor powinien przedmiotem swoim umieć zainteresować, tak porwać słuchaczy, ażeby ci samorzutnie, z własnej woli oddali się ćwiczeniom”. Był popularny wśród studentów, którzy nazywali go „Naruti”. Osiadłszy w Zurychu, w 1908 otworzył tam własne biuro inżynierskie prowadzące wstępne studia, opracowujące projekty oraz fachowo nadzorujące ich realizację.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przyjechał do kraju, w latach 1920–1922 był ministrem robót publicznych, a następnie spraw zagranicznych. Wszedłszy do gabinetu w charakterze eksperta inżyniera, dał się poznać wielokrotnie jako człowiek trzeźwego sądu i szerokich horyzontów. Był jedynym członkiem rządu zasiadającym we wszystkich kolejnych gabinetach – często krótkotrwałych, był to bowiem okres nieustannych przesileń rządowych.
9 grudnia 1922 r. został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe (połączone izby Sejmu i Senatu) na pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Przeciwni jego kandydaturze politycy partii prawicowych rozpętali w prasie antyprezydencką nagonkę i wywołali zamieszki w Warszawie. Tydzień później zginął od kuli zamachowca.
Więcej o Gabrielu Narutowiczu przeczytacie Państwo w naszym dziale historia-kultura.
KOLORYZACJA ZDJĘCIA © PAI
Gabriel Narutowicz w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
