31 marca 1939 roku, na pół roku przed wybuchem II wojny światowej, Wielka Brytania udzieliła Polsce jednostronnych gwarancji. Tym sposobem brytyjski premier Chamberlain starał się, w obliczu konfrontacji z Niemcami, utrzymać przy sobie jak największą liczbę sojuszników.
Marcowe decyzje i deklaracje doprowadziły do podpisania kolejnych dokumentów. Kolejnym były gwarancje dwustronne zawarte w protokole podpisanym 6 kwietnia 1939 w trakcie wizyty w Londynie ministra spraw zagranicznych RP Józefa Becka z brytyjskim sekretarzem spraw zagranicznych lordem Halifaxem.
Traktat sojuszniczy zawarty 25 sierpnia 1939 pomiędzy Wielką Brytanią a Polską był dokumentem prawa międzynarodowego zobowiązującym obie strony sygnujące do udzielenia sobie wzajemnej pomocy militarnej w przypadku agresji na jedną ze stron, lub tzw. agresji pośredniej – na terytorium Wolnego Miasta Gdańska, Litwy, Belgii i Holandii i nie zawierania odrębnego rozejmu ani pokoju z agresorem.
Składał się z dwóch części – tekstu zasadniczego oraz tajnego protokołu wyjaśniającego jego pełny kontekst. Przewidywał wzajemną, pełną pomoc zbrojną wobec agresji nie wymienionego z nazwy „europejskiego mocarstwa”. Tajny aneks precyzował, że chodzi wyłącznie o Niemcy. W razie napaści innego państwa europejskiego strony miały się jedynie konsultować w sprawie środków, które miały być wspólnie zastosowane. Traktat został zawarty na czas pięciu lat z automatycznym przedłużeniem bez określenia terminu w przypadku braku wypowiedzenia na 6 miesięcy przed upływem tego okresu. Nabierał mocy z chwilą podpisania bez konieczności ratyfikacji. Była to pierwsza formalna dwustronna umowa sojusznicza Wielkiej Brytanii z krajem na wschód od linii Renu.
Sojusz polsko-brytyjski dawał Polsce nadzieje na powstrzymanie Adolfa Hitlera przed atakiem na Polskę, zaś Wielka Brytania potwierdzała formalnie przez jego zawarcie gotowość przystąpienia do wojny z III Rzeszą w przypadku agresji przeciw Polsce.
Adolf Hitler był zaskoczony zawarciem w Londynie sojuszu polsko-brytyjskiego. Gwarancje pomocy wojskowej udzielone przez Brytyjczyków Polsce w razie ataku Niemiec spowodowały przesunięcie terminu rozpoczęcia wojny.
W 1939 roku pozbawiony zaplecza politycznego Władysław Studnicki napisał broszurę pt. „Wobec nadchodzącej drugiej wojny światowej”, która krytykowała ewentualne zawarcie paktu sojuszniczego z Wlk. Brytanią. Argumentował w niej, że Londyn zamierza wciągnąć ZSRR do koalicji, za co Anglia może „zapłacić” mu wschodnimi województwami Polski. Broszura ta, wydana jeszcze w czerwcu 1939 roku, została skonfiskowana przez polski rząd. Słuszność tez postawionych przez Studnickiego odnośnie polsko-brytyjskiego sojuszu potwierdził jednak rozwój późniejszych wydarzeń.
Stanisław Mackiewicz sojusz oceniał ostro: "31 marca 1939 roku powinien być dla nas dniem żałoby narodowej. W tym dniu dokonaliśmy państwowego samobójstwa. Anglicy pchnęli nas wtedy do wojny z Niemcami, nie dając żadnej pomocy, aby nas później sprzedać w Teheranie i Jałcie”.
Chociaż ustalenia układu zobowiązywały Wielką Brytanię do pełnej i natychmiastowej pomocy Polsce w razie agresji III Rzeszy, to rzeczywistość nie spełniła polskich oczekiwań. Wielka Brytania 3 września 1939 r. wypowiedziała wojnę Niemcom. Jednak prócz blokady morskiej Niemiec (w której został w dniu 17 września 1939 r. zatopiony lotniskowiec HMS „Courageous”) i nalotu samolotów RAF na niemieckie bazy morskie w Wilhelmshaven, Cuxhaven i Brunsbuttelkoog w dniu 5 września, nie podjęła żadnych poważnych działań militarnych wobec Niemiec w 1939 roku. Zamiast tego sojusznicy Polski podjęli dość niezrozumiałe przedsięwzięcia, które przeszły do historii jako tzw. „dziwna wojna”.
W okresie późniejszym natomiast polsko-brytyjski układ sojuszniczy stał się podstawą do tworzenia oddziałów Polskich Sił Zbrojnych na terytorium Wielkiej Brytanii i krajów Imperium Brytyjskiego.
KOLORYZACJA ZDJĘCIA © PAI
Brytyjskie gwarancje dla Polski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
