6 kwietnia 1915 w Wielopolu Skrzyńskim urodził się Tadeusz Kantor.
Został kiedyś nazwany „najbardziej światowym z polskich artystów i najbardziej polskim z artystów światowych”. Już za życia przez jednych uważany był za geniusza, ale przez innych za mistyfikatora, zaledwie zręcznego naśladowcę. Twórca awangardowy, malarz, rysownik, teoretyk sztuki, scenograf i reżyser, autor happeningów, wybitny reformator teatru XX wieku, jedna z najważniejszych postaci życia artystycznego w Polsce. Na świecie był bardziej znany jako wybitna, oryginalna osobowość teatru XX wieku, jako twórca własnej grupy teatralnej i spektakli naznaczonych piętnem poetyki kształtowanej pod wpływem doświadczania konsekwencji skomplikowanego prywatno-publicznego, galicyjskiego rodowodu. W kraju odegrał wiele różnorodnych ról, głównie w środowisku krakowskim, z którym był emocjonalnie i artystycznie związany, nieomal zrośnięty.
W latach 1934 – 1939 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W czasie okupacji założył Podziemny Teatr Niezależny, gdzie wystawił inscenizację Balladyny Juliusza Słowackiego (1943) i Powrotu Odysa Stanisława Wyspiańskiego (1944). Współtwórca Grupy Młodych Plastyków, skupiającej krakowskich artystów awangardowych.
W 1948 współorganizował I Wystawę Sztuki Nowoczesnej w Krakowie, na której pokazał obrazy metaforyczne. Od połowy lat 40. do połowy lat 70. projektował scenografię i kostiumy dla teatrów zawodowych.
W latach 1950-1954 wycofał się z oficjalnego życia artystycznego, protestując przeciwko doktrynie socrealizmu. W 1955, nawiązując do przedwojennego Teatru Artystów Cricot, założył wraz z Marią Jaremą i Kazimierzem Mikulskim Teatr Cricot 2. W 1957 wraz z innymi artystami reaktywował Grupę Krakowską. W ramach Teatru Cricot 2, opierając się na sztukach Stanisława Ignacego Witkiewicza, realizował w kolejnych spektaklach Teatr Autonomiczny (Mątwa, 1956), Teatr Informel (W małym dworku, 1961), Teatr Zerowy (Wariat i zakonnica, 1963), Teatr Happeningowy (Kurka wodna, 1967), Teatr Niemożliwy (Nadobnisie i koczkodany, 1973). Inspiracją dla twórczości malarskiej Kantora były najnowsze trendy sztuki światowej, z którymi miał okazję się spotkać podczas wielu podróży zagranicznych, między innymi do Paryża i Nowego Jorku. Na bazie tych doświadczeń tworzył obrazy w nurcie informel, dadaizmu, czy wreszcie nawiązujące do sztuki konceptualnej.
W początku lat 60. zrezygnował całkowicie z obrazowania rzeczywistości, realizując m.in. swoją autorską ideę ambalaży. Od roku 1965 realizował szereg akcji artystycznych i happeningów, współpracując z Galerią Foksal w Warszawie (m.in. Panoramiczny Happening Morski w 1967, Lekcja anatomii wedle Rembrandta, 1968).
W 1975 roku ogłosił manifest Teatru Śmierci, realizując legendarny spektakl Umarła klasa. W latach 80. pokazał z Teatrem Cricot 2 kolejne słynne spektakle Wielopole, Wielopole (1980), Niech sczezną artyści (1985) i Nigdy tu już nie powrócę (1988). Wówczas też nastąpił istotny zwrot w jego twórczości malarskiej – powrót do obrazów figuratywnych. Pod koniec życia stworzył min. in. wymowny cykl obrazów Dalej już nic, w których dokonał rozrachunku z własnym życiem i twórczością.
W 1990 Kantor przygotował ostatni spektakl Dziś są moje urodziny, który pokazany został przez Teatr Cricot 2 już po śmierci artysty. Oddajmy na koniec głos samemu artyście. Wspomina początki, czas, który dla wszystkich w życiu jest tak bardzo cenny.
Niełatwo mi przychodzi dziś wytłumaczyć ten dziwny i niezwykły czas po wojnie, ciężki od wspomnień, a jednocześnie wywołujący u mnie uczucie, jakbym dopiero się narodził. Dzisiaj wydaje mi się, że słońce świeciło wtedy dzień i noc, przez wszystkie te lata jakby mojego drugiego dzieciństwa. Miałem przed sobą całe życie.
U progu mojej przyszłości stałem przed jej “nieskończonością”. Bez k o ń c a! Ruszyłem w tę przyszłość z otwartymi szeroko oczami i z “wielkością” w plecaku. Jeśli na dalszych stronach zobaczycie plecak ogromny na plecach biednego indywiduum, to będzie właśnie ten mój plecak, w nim moja wielkość, a to indywiduum to ja. Nie “ustalałem” w pośpiechu, jak inni, i nie utrwalałem swojej “sylwetki”. Czułem już wtedy, że indywidualność nie leży w formie i geście stylistycznym. Nie “ustalałem” rysów mego oblicza, aby je potem nieść przed sobą znaną drogą do progów muzealnych. Czułem, że jest to zbyt uproszczone i sztuczne. Że moja “indywidualność” i moja prawda leży gdzieś o wiele dalej, że będę szedł do niej długo, że ta WĘDRÓWKA i jej niespodziewane perypetie będą składały się w końcu na moje “oblicze”. A nie forma! Chcę odnaleźć w tym czasie, w tej mojej pre-historii objawy, które jak sygnały wskazywały kierunek rozpoczynającej się D R O G I i PODRÓŻY.
Tadeusz Kantor, “Komentarze intymne”, 1986-88, maszynopis Archiwum Cricoteki, s. 1.
Polecamy obszerną biografię artysty w dziale historia - kultura PAI.
KOLORYZACJA ZDJĘCIA © PAI
Tadeusz Kantor w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
