8 kwietnia 1909 r. w Bay Island w East Newport w Kalifornii zmarła Helena Modrzejewska. Była jedyną polską aktorką, która odniosła wielki i niepodważalny sukces zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych. Miała wielu adoratorów, w tym Henryka Sienkiewicza, ale wiodła życie dalekie od skandali. Zanim podbiła świat, przeżyła wiele dramatów – śmierć córki i rozłąkę z porwanym na cztery lata przez ojca synem. Zagrała blisko 300 wybitnych ról, w ponad 6 tys. spektakli, a jej specjalnością był Szekspir.
Naprawdę nazywała się Jadwiga Helena Misel, a po zamążpójściu Chłapowska. Najpiękniejsza kobieta epoki. Wielka polska aktorka, znana i podziwiana przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych i w Europie. Specjalizowała się w rolach szekspirowskich i tragicznych. W trakcie zaborów była niezłomną propagatorką teatru i dramatu polskiego. Już za życia uważana była za legendarną artystkę, a jej pogrzeb w Krakowie, na którym zmarłą wspominał Henryk Sienkiewicz, przemienił się w patriotyczną manifestację.
Helena Modrzejewska urodziła się 12 października 1840 roku w Krakowie, a zmarła 8 kwietnia 1909 roku w Newport Beach (Kalifornia, USA). Modrzejewska jest matką sławnego inżyniera i budowniczego mostów Rudolfa Modrzejewskiego (na świecie znany jako Ralph Modjeski). Co więcej, Helena Modrzejewska była matką chrzestną Stanisława Ignacego Witkiewicza i aktorki Ethel Barrymore.
Pierwsze kroki w karierze Modrzejewskiej pomógł postawić Gustaw Zimajer. I tak z jego pomocą miał miejsce debiut Heleny Modrzejewskiej w 1861 roku w Bochni. Następnie, można było ją zobaczyć na deskach teatralnych w Nowym Sączu, Rzeszowie, Brzeżanach, Przemyślu.
W roku 1862 aktorka pierwszy raz pokazała się publiczności we Lwowie i została zaangażowana do teatru lwowskiego. Właśnie we Lwowie Modrzejewska pierwszy raz grała w sztuce Juliusza Słowackiego, pod tytułem "Balladyna" (zagrała Skierkę). Pomimo nieziemskiej urody i wielkiego talentu, młoda i niedoświadczona aktorka nie miała szans na poważną rolę z klasycznego repertuaru.
W 1865 roku Modrzejewska pierwszy raz występuje w krakowskim teatrze, którym zarządza Stanisław Koźmian. W repertuar teatru wchodziła klasyka obca i polska, a także współczesny dramat ambitny. Modrzejewska występowała w Krakowie wśród innych znamienitych sław polskiego teatru, m.in. obok: Wincenta Rapackiego i Antoniny Hoffmann.
W 1868 roku Modrzejewska wyszła za Karola Chłapowskiego (ziemianin) i zaraz po zaślubinach razem wyjechali do Stanów Zjednoczonych. Wraz z przybyciem do USA, Modrzejewska zmieniła swój pseudonim artystyczny na Modjeska. Szybko nauczywszy się języka angielskiego, Modjeska zadebiutowała w San Francisco, w California Theatre, wcielając się w tytułową rolę w sztuce Adriannie Lecouvreur. Przedstawienie odniosło spektakularny sukces, a amerykanie pokochali naszą rodaczkę.
Przez pewien czas Modrzejewska występowała gościnnie w Anglii, gdzie niezwykle miło i otwarcie została przyjęta (była już wtedy sławną amerykańską aktorką). Potem jednak, Helena wróciła do USA i tam brylowała na scenie do 1907 roku, następnie Modrzejewska ogłosiła koniec swojej kariery aktorskiej.
Po legendarnej polskiej aktorce zostały również pamiątki literackie, wśród nich znajdziemy listy oraz pamiętniki Modrzejewskiej. Pamiętniki zostały wydane w 1910 roku, w Ameryce, pod nazwą "Memories and impressions of Helena Modjeska" (pol. "Wspomnienia i wrażenia Heleny Modrzejewskiej"). Pomimo, że książkę wydano w USA, polski czytelnik mógł przeczytać fragmenty pamiętnika, dostępne w polskich czasopismach. W Polsce, pamiętnik legendarnej aktorki światło dzienne ujrzał dopiero w 1957 roku (Wydawnictwo Literackie).
Oryginalnym, literackim skarbem po Modrzejewskiej jest jej książeczka pod tytułem "Titi, Nunu i Klembolo" (baśnie dla dzieci). Aktorka własnoręcznie stworzyła tę książkę dla wnuka Feliksa (wówczas miał 9 lat). Helena sama wymyśliła fabułę i napisała historię oraz samodzielnie zilustrowała książeczkę. Co więcej, aktorka kunsztownie zszyła wolumin oraz ślicznie oprawiła wyjątkową książkę, a gdy zbliżał się wigilijny wieczór, położyła dzieło pod choinkę, dedykując prezent ukochanemu wnuczkowi.
Helena Modrzejewska zmarła 8 kwietnia 1909 r. w Bay Island w East Newport w Kalifornii. Pogrzeb Modrzejewskiej odbył się w Los Angeles, a dopiero później, zgodnie z ostatnią wolą aktorki, jej szczątki przeniesiono na Cmentarz Rakowicki w Krakowie, gdzie spoczywa do dziś, przy głównej alei, w kwaterze 54. Uroczyste pożegnanie przerodziło się w patriotyczną manifestację.
Polecamy obszerną biografię aktorki w dziale historia - kultura PAI.
KOLORYZACJA ZDJĘCIA © PAI
Helena Modrzejewska w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
