We wsi Celinovac, w której od półtora wieku mieszkają imigranci z Polski, wiernie pielęgnowane są zwyczaje wielkanocne.
W akcję tę, obok kościoła św. Michała Archanioła, najbardziej zaangażowane jest Stowarzyszenie Polaków i Przyjaciół „Mak”.
Prezydent Marija Buganik od lat gromadzi dziedzictwo kulturowe i duchowe swojej wioski. Opisała szczegółowo zwyczaje panujące w wigilię Wielkanocy oraz w dniu samego święta.
„Przed Wielkanocą jest czas postu, który zaczyna się w Środę Popielcową. Dawniej, gdy w Čelinovacu było więcej ludzi, przed Środą Popielcową organizowano maskarady, karnawały, świętując, śpiewając, radując się, aż do wtorkowego wieczoru, kiedy zaczyna się okres postu. Podczas Wielkiego Postu nie odbywały się żadne wesela ani uroczystości. A teraz ten zwyczaj jest przestrzegany.
Jeżeli zgromadzenie organizowane jest w okresie postu i przypada w piątek, obowiązkowe jest spożywanie postnego jedzenia. W inne dni możliwe jest, że będzie tłusto. W ostatnim tygodniu przed Wielkanocą nasila się duchowe przygotowanie do Zmartwychwstania Pańskiego. W Trzy Święte Dni, Wielki Czwartek, Piątek i Sobotę, wierni udają się do kościoła parafialnego w Nowej Topli, aby wziąć udział w obrzędach. W ostatnich latach w Čelinovacu w każdą sobotę przed Wielkanocą odbywa się uroczyste poświęcenie pokarmów. Gospodynie domowe przygotowują żywność do poświęcenia w Wielki Piątek, a następnie w sobotę zanoszą ją do kościoła w ozdobionych koszykach. Danie to spożywa się podczas śniadania wielkanocnego. W czasie Wielkanocy wszyscy domownicy zbierają się na śniadaniu, gospodarz modli się i dziękuje Bogu za wszystko, co ma. Pamiętajcie w modlitwach o tych, których już nie ma wśród żyjących, módlcie się za ich dusze. Po modlitwie wszyscy jedzą śniadanie, a później idą do kościoła na mszę. Po mszy wierni kontynuują spotkania towarzyskie w domu parafialnym. „Organizowane są także gry wielkanocne, tuciadas i konkursy dla dzieci” – tak Marija Buganik wyjaśnia, jak obchody Wielkanocy przebiegają w jej wiosce.
Mówi, że w okresie od 1946 do 2009 roku, dopóki nie mieli domu parafialnego, który został zniszczony podczas II wojny światowej (później odbudowany), zbierali się przed kościołem na świeżym powietrzu, a spotkania wyglądały inaczej. Przygotowanie stołu wielkanocnego zajmuje najważniejsze miejsce. Nasz rozmówca tak o tym mówi:
„Jedzenie, które jest przygotowywane na Wielkanoc to słodki chleb drożdżowy Paschy, gotowana szynka, kiełbasa, boczek, młody ser, masło, sól, chrzan, malowane jajka na twardo. Głównym miejscem jest chleb wielkanocny. To słodki chleb drożdżowy, który gospodynie domowe robią w Wielki Piątek. Ten chleb jest zawsze dekorowany. Małe okrągłe ciasto jest umieszczane w środku i pleciony wokół niego warkocz. Na okrągłej części ciasta umieszczany jest krzyż, ciasto ptaszki, kwiaty, liście, a zewnętrzna część jest pleciona. Ten chleb jest zawsze specjalnie dekorowany. Na stole wielkanocnym znajduje się również gotowana szynka, kiełbasa i boczek.
Część mięsa wyjmuje się i niesie w koszyku do poświęcenia, a część pozostawia w wodzie, dodaje się ziemniaki, śmietanę, kwaśne mleko i przyprawy, po czym przyrządza się biały barszcz, który spożywa się na wielkanocne śniadanie. W jego skład wchodzą: wołowina, marchew, korzenie pietruszki, korzenie selera, cebula, liście laurowe, kapusta, buraki, ziemniaki..."
Malowanie jajek to wyjątkowe przeżycie dla gospodyń domowych i dzieci.
Próbują malować jajka w tradycyjny sposób – woskiem, ziołami, cebulkami...
„Do koszyka dodawane są sery, masło, sól, chrzan. W ostatnich czasach do koszyka dodawane są szczypiorek, kwiaty, słodycze, wszystko, czego gospodarz i jego domownicy pragną na śniadanie wielkanocne”.
Po Wielkanocy nadchodzi Lany Poniedziałek, kiedy chłopcy używają šikoch (drewnianej strzykawki), chodzą po wiosce i spryskują dziewczęta, a gospodynie dają jajka i ciasteczka.
Marija szczegółowo wyjaśniła ten zwyczaj.
„W dzień Wielkanocy, po mszy, dla najmłodszych organizowany jest konkurs strzykania. W tym konkursie dzieci napełniają pojemnik strzykawką (shikoč), którą przygotowano w tym celu kilka dni wcześniej. Wygrywa ten, kto napełni najwięcej wody. Konkurs ten wprowadzono, aby zachować tradycję robienia strzykawki shikoč. Po konkursie dzieci kontynuują zabawę w strzykanie”.
Celinovac został założony w 1895 roku jako kolonia Polaków z Bukowiny i Galicji. Jest to pierwsza polska kolonia w BiH i jedyna, która istnieje i działa do dziś. W księgach metrykalnych parafii Nowa Topola odnotowano, że pierwsze rodziny polskie przybyły tutaj w 1892 roku. Najpierw osiedlono 21 rodzin z Bukowiny, później rodziny z Galicji. Bukowina to rolniczy teren górski, było tu wiele rodzin, brakowało ziemi do uprawy, więc szukano nowych terenów do osiedlenia.
Čelinovac należy do parafii św. Józefa w Novej Topoli. W 1932 roku wybudowano kościół, a cztery lata później dom parafialny. Oryginalny kościół zbudowano z dużych bloków betonowych. Podczas trzęsienia ziemi w 1969 roku na kościele pojawiły się pęknięcia, dlatego w 1988 roku został on zgodnie z planem zburzony, a obecny kościół wybudowano z tych samych bloków.
Przy budowie kościoła pracowali miejscowi. Nie ma w wiosce osoby, która nie przyczyniłaby się do budowy kościoła. Franjo Buganik był głównym murarzem, mistrzem, który kierował pracami. Rudolj Kozminčuk, również mieszkaniec Čelinovaca, pracował głównie przy budowie kościoła.
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NA PODSTAWIE: korespondencja dla PAI - nezavisne.com
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
