POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Dom Polonii w Warszawie
STOWARZYSZENIE "WSPÓLNOTA POLSKA"
ul. Krakowskie Przedmieście 64, 00-322 Warszawa
28 lipca 1920 Rada Ambasadorów na konferencji w Wersalu podziliła Spisz, Orawę i Śląsk Cieszyński między Polskę i Czechosłowację. Kiedy wraz z końcem I wojny światowej nastąpił dogodny moment, odradzająca się Rzeczpospolita spróbowała zapewnić sobie kontrolę nad Spiszem metodą faktów dokonanych. Zaraz po kapitulacji Austro-Węgier strzelcy podhalańscy przeszli Białkę – rzekę graniczną między niegdyś galicyjskim, a więc austriackim Podhalem, a węgierskim Spiszem – i posuwali się na południe, aż do doliny Popradu.
W końcu listopada 1918 r. wojsko polskie kontrolowało już większość miast północnego Spisza: Lubowlę, Gniazda, Podoliniec, Lubicę i Kieżmark. Oprócz Kieżmarku wszystkie te miejscowości były kiedyś częścią zastawu spiskiego. Mimo to nikt tam Polaków kwiatami nie witał.
Piłsudski interesował się przede wszystkim wojną na wschodzie i nie bardzo chciał angażować się w konflikt z południowym sąsiadem. Zwolennicy polskości Spisza i Orawy rozpoczęli kampanię dyplomatyczną adresowaną do obradujących w Paryżu przedstawicieli mocarstw.
Początkowo zakładano przeprowadzenie plebiscytu, jednak w końcu decyzję o podziale podjęto na Konferencji Ambasadorów
Obrady Konferencji Ambasadorów rozpoczęły się w Paryżu 19 lipca. W tym samym dniu dyskutowano o sprawie Cieszyna. Delegaci polscy byli nieobecni, gdyż nie dojechali na czas. Paderewski przedstawił polski punkt widzenia następnego dnia. Wśród członków spóźnionej polskiej delegacji byli w roli ekspertów m.in. ks. Józef Londzin, Józef Kiedroń, pastor Karol Kulisz, Włodzimierz Dąbrowski. Na niewiele się jednak przydali, gdyż werdykt był już postanowiony. Konferencja Ambasadorów ogłosiła go 28 lipca 1920 roku, wytyczając granicę na linii Olzy (z lokalnymi odchyleniami, dzięki którym m.in. dobra Larischa-Mönnicha znalazły się w ČSR).
Jabłonków, zachodnia część Cieszyna, Frysztat, Karwina, Bogumin, cały przemysł wydobywczy i hutniczy Śląska Cieszyńskiego wraz z całym śląskim odcinkiem kolei koszycko-bogumińskiej i wielotysięczną rzeszą ludności polskiej przypadł Czechosłowacji114. Taki kształt granicy, ustalony faktycznie wcześniej przez Beneša, nie był dla Polski kompromisem, lecz porażką. Maksimum ustępstw terytorialnych Czechosłowacji w sprawie cieszyńskiej, czyli linia Olzy, nie stanowiło bowiem nawet minimum żądań strony polskiej.
28 lipca decyzję mocarstw podpisał Beneš. Ze względu na wyjazd Paderewskiego do Londynu podpis strony polskiej został po protestach i bezskutecznych próbach interwencji złożony 30 lipca. W proteście przeciwko takiemu rozwiązaniu Ignacy Paderewski stwierdził, że wykopała ona między obu narodami przepaść, „której nic nie zdoła zasypać”115.
W wyniku dokonanego podziału Polsce przypadł jedynie powiat bielski, wschodnia część powiatu cieszyńskiego do rzeki Olzy, kilka gmin z powiatu frysztackiego. W części czechosłowackiej ludność polskojęzyczna stanowiła 48,6% (1910), zaś w gminach, które Polska chciała przyłączyć, ponad 70 %. Na Spiszu Polska uzyskała 14, na Orawie 13 wsi, w sumie 583 km2 z 22 500 ludności.
Po stronie słowackiej pozostało około 45 000 ludności polskojęzycznej116. Obszar zamieszkiwany przez Polaków za rzeką Olzą określano w Polsce popularnie Śląskiem za Olzą, Śląskiem Zaolziańskim, Zaolziem. Po lipcu 1920 roku dzieje Śląska Cieszyńskiego związane były z funkcjonowaniem regionu w odrębnych organizmach państwowych.
Realizacją decyzji Konferencji Ambasadorów z 28 lipca 1920 roku o podziale Śląska Cieszyńskiego zajmowała się powołana przez nią Międzynarodowa Komisja Delimitacyjna, która ukończyła pracę 25 kwietnia 1921 roku. W myśl postanowień aliantów granica wytyczana w terenie nie mogła odbiegać od linii przez nią wyznaczonej więcej niż 2 km, z wyjątkiem Cieszyna. Po raz pierwszy w dziejach regionu rzeka Olza stała się linią granicy państwowej, gdyż wcześniej nie rozdzielała nawet żadnej z gmin.
Więcej o tym ciekawym epizodzie polskiej dyplomacji można przeczytać w dziale historycznym Polonijnej Agencji Informatycznej.
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
