SWP





   Polska


PAI

 2025-07-29    Szacowany czas czytania wiadomości: 4 minut(y). AUGUST KOWALCZYK - GENIALNY AKTOR, UCIEKINIER Z AUSCHWITZ

Aktor, były więzień niemieckiego obozu Auschwitz II-Birkenau, z którego uciekł, żołnierz AK, wieloletni wiceprezes Zarządu Głównego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem. Wystarczy na niejeden życiorys. 13 lat temu (29 lipca 2012 r.) zmarł August Kowalczyk.

August Kowalczyk urodził się 15 sierpnia 1921 r. Miał zostać księdzem, jednak jego plany przerwała wojna – w momencie jej wybuchu miał zaledwie 18 lat. Razem z kolegą chciał przedostać się do Francji, aby służyć w Wojsku Polskim. Brak kontaktów i doświadczenia sprawił, że schwytano go w trakcie przekraczania granicy ze Słowacją. Aresztowano go, a następnie osadzono w więzieniu w Dukli, Jaśle i Tarnowie, z którego 4 grudnia 1940 r. został przetransportowany do Auschwitz. Kowalczyk spędził w obozie półtora roku.

W swojej książce – „Refren drutu kolczastego” – aktor opisywał dramatyczne wydarzenia, w których przyszło mu uczestniczyć. Jego wspomnienia dotyczyły nie tylko okrucieństwa – zarówno Niemców, jak i niektórych więźniów, lecz także pomocy otrzymywanej przez ludzi o różnych narodowościach czy stanowiskach – nawet SS-manów.

W czerwcu 1942 r., wraz z innymi więźniami, podjął próbę ucieczki z obozu. Ucieczka pochłonęła wiele ofiar. Spośród około 50 więźniów, którzy ją podjęli na wolność wydostało się dziewięciu, jednym z nich był August Kowalczyk. Uciekł do lasu. Później został odnaleziony przez okolicznych mieszkańców, którzy udzielili mu pomocy i wskazali miejsce bezpiecznego ukrycia. Dzięki pomocy mieszkańców Bojszów, gdzie znalazł schronienie po ucieczce, a także Oświęcimia, przedostał się na Śląsk, a potem do Krakowa. Do końca niemieckiej okupacji walczył w szeregach AK w okolicach Miechowa.

Pytany po latach, czy w środowisku artystycznym wspominał o swojej obozowej przeszłości, podkreślił: "Wspominałem. Zawsze starałem się dawać świadectwo w myśl Herbertowego przykazania: "Ocalałeś nie po to, żeby żyć. Masz mało czasu. Musisz dać świadectwo"

Po wojnie August Kowalczyk rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednocześnie zdecydował się na zawód aktora. Pierwsze role wykreował w 1945 r. w Teatrze Rapsodycznym w Krakowie, gdzie występował do 1951 r. Później związał się ze scenami warszawskimi: grał w Teatrze Ludowym (od 1953 r.) i Teatrze Polskim (od 1955 roku; w 1971 r. wcielił się w Polskim w postać Mefista w "Fauście" Goethego w reżyserii Józefa Szajny; rola ta zaliczana jest do najważniejszych w jego scenicznym dorobku).

Jako aktor filmowy Kowalczyk debiutował w 1953 r. rolą Zenona w "Piątce z ulicy Barskiej", wyreżyserowanej przez Aleksandra Forda opowieści o grupie młodych chłopców, którzy - nawykli do wojennego stylu życia - nie potrafią dostosować się do nowych warunków funkcjonowania w społeczeństwie.

Ważne miejsce w dorobku Kowalczyka zajmują role serialowe. Aktor wystąpił m.in. w "Chłopach" (1972, jako wójt), "Janosiku" (1973, jako generał austriacki), "Znaku orła" (1977, w roli przeora Wilhelma), "Polskich drogach" (1977, jako gestapowiec Schroeder), "Tajemnicy Enigmy" (1979, w roli pułkownika Riveta ze Sztabu Generalnego armii francuskiej) i "Stawce większej niż życie" (1968, jako Dehne).

Przez wiele lat był wiceprezesem Zarządu Głównego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem, stowarzyszenia, którego celem jest przekazywanie pamięci o Auschwitz kolejnym pokoleniom. Uczestniczył w przygotowaniach do obchodów kolejnych rocznic wyzwolenia KL Auschwitz.

Był głównym inicjatorem budowy "Pomnika-Hospicjum Miastu Oświęcim". Placówka jest darem dla ludności, która podczas niemieckiej okupacji niosła więźniom pomoc. Tam też zmarł 29 lipca 2012 w otoczeniu najbliższych.

"Nie miałeś łatwego życia, ale może i dobrze. Tak się wychodzi na człowieka" - powiedział 9 sierpnia 2012 r. podczas mowy pogrzebowej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach inny wybitny aktor Ignacy Gogolewski.

To tylko niewielki fragment jego życiorysu. Polecamy pełny w dziale historia Polonijnej Agencji Informacyjnej.


August Kowalczyk w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI




Udostępnij na Facebooku


POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.


NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ




Kopiowanie materiału z portalu PAI jest zabronione

Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.




SZUKAJ INNYCH WIADOMOŚCI POLONIJNYCH



PORTAL WYŚWIETLONO 20 572 595 RAZY



×
NOWOŚCI ARCHIWUM WIADOMOŚCI HISTORIA-KULTURA DZIAŁANIA AGENCJI BADANIA NAUKOWE NAD POLONIĄ I POLAKAMI ZA GRANICĄ
FACEBOOK PAI YOUTUBE PAI NAPISZ DO REDAKCJI

A+ A-
POWIĘKSZANIE / POMNIEJSZANIE TEKSTU