POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Dom Polonii w Warszawie
STOWARZYSZENIE "WSPÓLNOTA POLSKA"
ul. Krakowskie Przedmieście 64, 00-322 Warszawa
Wojciech Horacy Kossak herbu Kos był malarzem, który zdobył sobie w Polsce największą, obok Matejki, popularność. Sławę i zamożność zawdzięczał ulubionej przez Polaków tematyce swoich obrazów przedstawiających sceny batalistyczne, a przede wszystkim monumentalnym, modnym w XIX w. panoramom. Czołowy reprezentant nurtu malarstwa historycznego utrzymanego w realistycznej konwencji zapewnił sobie trwałe miejsce w polskiej kulturze. Obrazy Wojciecha Kossaka gloryfikujące dawne i współczesne artyście polskie wojsko i bohaterstwo żołnierzy, trafiały do patriotycznych uczuć Polaków. Dzisiaj przypada rocznica jego śmierci w 1941 roku.
O Kossaku można by wiele, ale zanim zaprosimy Państwa do przeczytania obszernego opracowania na jego temat, chcemy zwrócić uwagę na pewien charakterystyczny motyw twórczości, a mianowicie wątek batalistyczny
Wojciech Kossak zapisał się w dziejach polskiej sztuki jako czołowy reprezentant malarstwa historyczno-batalistycznego (Olszynka Grochowska, 1886-1887). Zasadniczym rysem jego postawy twórczej - ukształtowanej pod wpływem sztuki ojca, Juliusza - był patriotyzm przejawiający się w seriach obrazów poświęconych powstaniu listopadowemu 1831 roku (Noc listopadowa, 1898; Sowiński na szańcach Woli, 1922), wyzwoleńczym walkom Legionów w czasie I wojny światowej (Szarża pod Rokitną, 1916) i wojnie polsko-rosyjskiej 1920 r. (Bateria konna na pozycję!, 1938). Artysta przedstawił apoteozę wielkich polskich wodzów od Władysława Łokietka (Łokietek i Florian Szary po bitwie pod Płowcami, 1909) przez Władysława Jagiełłę (Grunwald, 1931), Jana Sobieskiego (Husaria polska przez Janem III pod Wiedniem, 1924), Tadeusza Kościuszkę (Przysięga Kościuszki na Rynku w Krakowie, 1911) i Józefa Poniatowskiego (Józef Poniatowski na Grobli Falenckiej, 1913) po Józefa Piłsudskiego (Na trybunie podczas rewii kawalerii w Krakowie, 1934); chwałę oręża polskiego głosił malując w okresie międzywojennym odrodzone wojsko polskie (Zaślubiny Polski z morzem, 1931) i monumentalne historiozoficzne wizje (Rapsodia ułańska, 1935). Jak wielu Polaków gloryfikował w swej wyobraźni postać Napoleona (Niech żyje cesarz!, 1914), rozbudowywał jego mit obrazując stoczone przez niego bitwy, poniesione porażki i tragiczne odwroty (Powrót Napoleona z Rosji, 1904). Będąc piewcą epopei napoleońskiej, starał się akcentować w niej wątki polskie (Wzięcie do niewoli Tadeusza Tyszkiewicza w czasie odwrotu spod Moskwy, 1888). W 1909 namalował serię obrazów o antyniemieckiej wymowie; do cyklu Duch pruski należały kompozycje Apostolstwo krzyżackie, Drapieżny lennik, Jeszcze Polska nie zginęła i Rugi pruskie, których barwne reprodukcje wydano w Warszawie jako Album Grunwaldzki.
Znamiennym rysem sztuki Kossaka było odziedziczone po ojcu zamiłowanie do koni, których sylwetki bezbłędnie chwytał w bitewnym tumulcie, paradnym przemarszu i spoczynku. Będąc sam żołnierzem artysta doskonale znał realia wojny; cechowała go ponadto erudycyjna znajomość historycznego kontekstu przedstawianych walk oparta na rzetelnych studiach uzbrojenia, mundurów, militarnej strategii i bitewnej taktyki. Gruntownie wykształcony w europejskich akademiach znakomicie opanował warsztat malarski, co pozwalało mu nie tylko na swobodne posługiwanie się realistyczną konwencją obrazowania, ale także na mistrzowską reżyserię olbrzymich spektakli bitewnych, umiejętne operowanie masami wojsk w iluzjonistycznie wykreowanej przestrzeni pejzażu rozciągniętego do panoramicznego formatu. Kossak był współtwórcą czterech panoram, Racławic, Berezyny, Bitwy pod piramidami i pozostawionej w fazie szkiców Somosierry. Jako patriota poszukujący w przeszłości narodu heroicznych czynów i momentów chwały miał wszelkie predyspozycje do tworzenia monumentalnych obrazów historycznych o dynamicznej, wielowątkowej akcji osadzonej w naturalistycznie odtworzonym krajobrazie, z pietyzmem oddających realia minionych dziejów, detale strojów, broni i wojskowego rzemiosła.
Racławice (1893-94) - pierwsza z wykonanych przez niego panoram we współpracy z Janem Styką, Teodorem Axentowiczem, Tadeuszem Popielem, Zygmuntem Rozwadowskim, Janem Stanisławskim, Włodzimierzem Tetmajerem i Wincentym Wodzinowskim - wystawiona w 1894 w specjalnie wybudowanym we Lwowie budynku z okazji setnej rocznicy insurekcji kościuszkowskiej i Powszechnej Wystawy Krajowej spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem ze strony krytyki i publiczności (obecnie w budynku Panoramy we Wrocławiu). Po olbrzymim sukcesie Berezyny Kossak przystąpił do przygotowań do kolejnej panoramy ilustrującej napoleońską epopeję - Somosierry. W celu zebrania dokumentacyjnych materiałów i sporządzenia szczegółowych notatek topograficznych udał się w 1898 wraz z Michałem Wywiórskim w podróż do Hiszpanii. Po wykonaniu pierwszych czterech szkiców (obecnie w Muzeum Ziemi Przemyskiej w Przemyślu) przekonał się jednak, iż nie sposób uzyskać zgody carskiego namiestnika na wystawienie w Warszawie dzieła o patriotycznej wymowie. Wobec tej porażki wyjechał w 1900 wraz z Wywiórskim do Egiptu z myślą o innej panoramie, Bitwie pod piramidami. Bitwa została ukończona w 1901, a w skład zespołu twórców weszli także Władysław Jasiński, Kazimierz Pułaski, Zygmunt Rozwadowski, Józef Ryszkiewicz i Czesław Tański. Dzieło przedstawiało kluczowe dla inwazji wojsk napoleońskich na Egipt starcie z armią Mameluków pod wodzą Murad Paszy; nie zdobyło jednak rozgłosu dorównującego poprzednim panoramom.
Jeżeli zachęciliśmy Państwa do bardziej wnikliwych studiów nad twórczością Kossaka, to zapraszamy do działu historia-kultura PAI
Wojciech Kossak w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
