POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Dom Polonii w Warszawie
STOWARZYSZENIE "WSPÓLNOTA POLSKA"
ul. Krakowskie Przedmieście 64, 00-322 Warszawa
Historyk sztuki, działaczka Polonii we Włoszech Karolina Lanckorońska urodziła się 127 lat temu, 11 sierpnia 1898 roku w Buchbergu koło Gars, w Dolnej Austrii. Była współzałożycielką Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie, dyrektorem Fundacji im. Lanckorońskich, wspierającej naukę i kulturę polską. W 1994 roku przekazała państwu polskiemu rodową kolekcję dzieł sztuki. Napisała "Wspomnienia wojenne".
W październiku 1939 kolekcja Karola Lanckorońskiego została skonfiskowana przez gestapo. Wyodrębniono z niej też kilka obiektów, które przeznaczono dla tworzonego właśnie Fuehrermuseum w Linzu. W roku 1943 zbiory ewakuowano z Wiednia, zagrożonego alianckimi nalotami; po wojnie, w roku 1947 kolekcja powróciła do właścicieli. Nie było już dla niej miejsca. Pałac Lanckorońskich, zniszczony w ostatniej fazie wojny, był ruiną (rozebrano go w 1960 r.), a trójka dzieci, spadkobiercy Karola Lanckorońskiego, osiedliła się za granicą. Karolina Lanckorońska zamieszkała w Rzymie.
Ogromna kolekcja, licząca ponad 3,5 tys. obiektów, uległa rozproszeniu. Sprzedaż kilku cenniejszych dzieł pozwoliła uratować polskie instytucje kulturalne za granicą, m.in. Bibliotekę Polską w Paryżu, a powołana do życia Fundacja z Brzezia Lanckorońskich umożliwiała studia za granicą wielu polskim humanistom w czasach, kiedy Polska pozostawała za żelazną kurtyną.
W październiku 1994 Karolina Lanckorońska przekazała do zbiorów wawelskich 83 obrazy włoskie z okresu od XIV do XVII wieku; 222 rysunki i akwarele Jacka Malczewskiego, portrety ojca, Karola Lanckorońskiego; oraz 145 numizmatów, kilkanaście grafik z podobiznami polskich monarchów i kilka związanych z rodziną dokumentów.
W 2000 roku do daru dołączył odzyskany na drodze sądowej obraz Dossa Dossi "Jowisz, Merkury i Cnota"; bizantyńska gemma z VI w., zwana w literaturze przedmiotu "gemmą Lanckorońskiego" oraz datowana na 400 r. p.n.e. beocka protoma z wizerunkiem Dionizosa. Dwa lata później kolekcję tę uzupełniły trzy kolejne dzieła, przekazane na Wawel po śmierci donatorki: dwa obrazy włoskie oraz akwarela z podobizną Karola Lanckorońskiego, namalowana przez Jacka Malczewskiego.
Kolekcja była największym w powojennej historii darem, jaki otrzymał Zamek Królewski na Wawelu.
Karolina Maria Adelajda Franciszka Ksawera Małgorzata Edina Lanckorońska urodziła się w arystokratycznej rodzinie w 1898 roku w Buchberg am Kamp w Austrii. W Wiedniu studiowała historię sztuki i tam zrobiła doktorat, a w 1935 roku habilitowała się na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie także pracowała.
Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu Armii Czerwonej do Lwowa zaczęła działać tam w konspiracji. Należała do Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. W 1942 roku została aresztowana w Stanisławowie przez Gestapo, a potem przewieziono ją do niemieckiego obozu Ravensbrueck. Prowadziła tam lekcje historii sztuki.
Z obozu została zwolniona pod koniec wojny. Swoje przeżycia opisała w książce "Wspomnienia wojenne". Gdy odzyskała wolność i zamieszkała we Włoszech, nawiązała współpracę z 2 Korpusem Polskim generała Władysława Andersa; była oficerem prasowym. Zaangażowała się między innymi w pomoc dla byłych żołnierzy, by mogli podjąć naukę. Dzięki niej ponad tysiąc z nich rozpoczęło studia na uniwersytetach w Rzymie, Bolonii i Turynie.
Karolina Lanckorońska była jedną z inicjatorek i fundatorek utworzenia w Wiecznym Mieście Polskiego Instytutu Historycznego, którego została dyrektorem. Wspierała także różne emigracyjne instytucje, fundowała stypendia dla polskich naukowców. Jednocześnie przez kolejne dekady prowadziła własną pracę naukową.
W 1994 roku przekazała Polsce zachowaną część kolekcji dzieł sztuki zgromadzonej przez jej ojca w Wiedniu. Dzieła, w tym dwa Rembrandta, otrzymał Zamek Królewski w Warszawie. Obdarowała także między innymi zamek na Wawelu, Bibliotekę Jagiellońską, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Wojska Polskiego, Polską Akademię Umiejętności.
W 1997 roku, gdy kataklizmy nawiedziły zarówno Polskę, jak i Włochy, przekazała pieniądze na pomoc dla obiektów sakralnych, które ucierpiały w wyniku powodzi we Wrocławiu i trzęsienia ziemi w Asyżu.
Otrzymała liczne polskie odznaczenia, wśród nich Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych, Krzyż Armii Krajowej.
Zmarła 25 sierpnia 2002 roku w Rzymie.
Karolina Lanckorońska - królewski dar dla Polski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
