POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Dom Polonii w Warszawie
STOWARZYSZENIE "WSPÓLNOTA POLSKA"
ul. Krakowskie Przedmieście 64, 00-322 Warszawa
W najtragiczniejszym dla historii Warszawy okresie – okupacji niemieckiej, stolica miała swojego wyjątkowego, dziś nieco zapomnianego bohatera. To dzięki Julianowi Spitosławowi Kulskiemu, nieprzerwanie działał urząd prezydenta miasta. Po aresztowaniu Starzyńskiego, przez pięć lat – aż do wybuchu Powstania Warszawskiego, kontynuował ich wspólną wizję i misję. Miał szacunek i uznanie polskiego podziemia i rządu RP na uchodźstwie. A wszystko zaczęło się od niemieckiej propozycji "nie do odrzucenia" - objęcia stanowiska komisarycznego burmistrza Warszawy.
Od tej pory miałby pełnić podwójną rolę – administratora, który podlega okupantowi oraz polskiego prezydenta, który współpracuje z podziemiem. Miał działać na styku, mając pod sobą nadzór samego gubernatora Fishera, wspieranego przez cały podległy mu aparat policyjny i wojskowy. Finalnie, za zgodą władz Polskiego Państwa Podziemnego, delegata Rządu RP na Kraj – Cyryla Ratajskiego oraz przy aprobacie podziemnych władz wojskowych, gen. Michała Tokarzewskiego – Karaszewicza, komendanta Służby Zwycięstwa Polski, obejmuje to stanowisko i pełni je do pierwszych dni Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944 roku.
Podziemne Państwo, bez zmian, traktowało Warszawę jako stolicę Polski, a administracja i służby po zajęciu miasta przez Niemców, musiały normalnie działać. Kulski. sprawował nadzór nad administracją poszczególnych dzielnic, przedsiębiorstwami miejskimi (m.in. komunikacja, elektrownia, gazownia) oraz służbami – m.in. strażą pożarną, a więc pozostawały w polskim nadzorze, co było niezwykle istotne nie tylko dla mieszkańców miasta, ale dawało ogromne możliwości działania i bezpieczeństwo dla członków konspiracji. Prawdziwe lub fikcyjne zatrudnienie w magistracie zabezpieczało na przykład przed wywozem na przymusowe roboty do Niemiec. Docenił to sam Komendant Główny ZWZ/AK gen. Stefan Rowecki, uznając, że osoba Kulskiego – żołnierza Legionów Józefa Piłsudskiego, kawalera Virtutu Militari i sprawnie zarządzania przez niego administracja, mają szansę zachowania w polskich rękach jakiejś części spraw i decyzji dotyczących substancji miasta. Utrzymywania ograniczonej i stale zagrożonej, ale jednak wolnej od bezpośrednich działań okupanta, przestrzeni życia w Warszawie.
W efekcie blisko dwadzieścia tysięcy ludzi – tyle wynosiło w szczytowym okresie faktyczne zatrudnienie w strukturach miasta i kolejne pięć tysięcy na fikcyjnych etatach, tworzonych właśnie w celu wydania członkom podziemia czy osobom poszukiwanym przez Niemców bezpiecznych dokumentów.
5 sierpnia 1944 roku na ręce Marcela Porowskiego, Okręgowego Delegata Rządu na m. St. Warszawę, złożył swój urząd wraz z zastępcą Stanisławem Podwińskim. Kilka tygodni przebywał na Starym Mieście, aby tuż przed kapitulacją dzielnicy, przedostać się kanałami na Żoliborz, gdzie mieszkał i walczył w szeregach kompanii szturmowej „Żniwiarz” AK, jego piętnastoletni wówczas syn – Julian. Po upadku Powstania, podzielił los tysięcy cywilów, przechodząc przez obóz przejściowy w Pruszkowie. Udało mu się z niego zbiec i dotrzeć do żony Eugenii i córki Wandy w podwarszawskiej Baniosze.
Po wojnie, mimo wieloletnich starań, Prezydent Okupowanej Warszawy, jak i jego współpracownicy, nie doczekali się rozliczenia swojej pracy przez nową władzę. W tajemniczych okolicznościach zaginęły także ukryte w podziemiach ratusza dokumenty Zarządu Miasta z okresu okupacji. Od 1946 r. został zatrudniony w przedsiębiorstwie spedycyjnym C.H Hartwig w Gdyni, potem w 1947 r. w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym (BSR) w Warszawie, a następnie w Zakładzie Osiedli Robotniczych (ZOR). Od 1960 r., będąc na emeryturze, poświęcił się działalności naukowej, historycznej i opozycyjnej. Zmarł w Warszawie 18 sierpnia 1976 r. i został pochowany w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach.
Julian Spitosław Kulski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
