POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Dom Polonii w Warszawie
STOWARZYSZENIE "WSPÓLNOTA POLSKA"
ul. Krakowskie Przedmieście 64, 00-322 Warszawa
3 i 4 października 2025 roku na Uniwersytecie w Bukareszcie odbywało się XIII Międzynarodowe Sympozjum "Rumuńska słowiańskość i dialog kultur" (Slavistica românească și dialogul culturilor). Jego uczestnikiem był Wiceprezes Stowarzyszenia "Wspólnota Polska” (SWP) prof. Józef Wróbel, który odznaczył Medalami SWP zasłużonych dla promocji polskiej kultury naukowców.
I tak - Złotymi Medalami Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" uhonorowani zostali prof. Geambasu Constantin i Bogdan Polipciuc, Srebrnymi Medalami prof. Cristina Godun i Vasile Moga zaś Brązowym Medalem SWP - dr Marina Ilie.
Podkreślić należy, że Medal SWP to wyróżnienie przyznawane w dowód zasług wpisujących się w misję Stowarzyszenia, jaką jest m.in. umacnianie więzi z Polską osób polskiego pochodzenia i Polaków zamieszkałych za granicą poprzez wspieranie ich w różnych dziedzinach, takich jak oświata, kultura, nauka, religia i gospodarka, a także poprzez promowanie języka polskiego, polskiej kultury i wspieranie rozwoju tożsamości narodowej. W przypadku osób nie mających polskiego pochodzenia równie istotnym jest promocja polskiego dziedzictwa kulturowego na świecie, bowiem buduje ono właściwą pozycję naszego narodu, a tym samym wzmacnia polską diasporę w miejscach jej zamieszkania.
Coroczne sympozjum organizowane przez Katedrę Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej Uniwersytetu w Bukareszcie, Wydział Języków i Literatur Obcych, pod auspicjami Stowarzyszenia Slawistów Rumunii, stanowi wspaniały przykład płaszczyzny analizy dorobku kultury krajów słowiańskich, w której polska obecność ma ugruntowaną historycznie pozycję.
Tegorocznymi tematami były m.in. badanie języków i kultur słowiańskich w Europie i na świecie, perspektywy i wyzwania w językoznawstwie, • nowe metody i podejścia do zjawisk literackich, mentalności, struktury obrazowe, tłumaczenia i komunikacja międzykulturowa, nauczanie języków obcych w erze cyfrowej, Tysiąclecie polskiej państwowości: tradycja, tożsamość i pamięć kulturowa.
Spoglądając na szerszy kontekst polskiej obecności w Rumunii należy zauważyć, że przywoływany w tytule sympozjum dialog kultur jest obecny nie tylko na bukaresztańskim uniwersytecie.
Nie tak dawno, bo w sierpniu br. w ramach Dni Polskich w Rumunii odbyło się podobne międzynarodowe sympozjum naukowe zatytułowane „Bliżej siebie. O relacjach polsko-rumuńskich na przestrzeni dziejów”, w ramach którego przez dwa dni na temat polsko-rumuńskich relacji na przestrzeni wieków w najróżniejszych ich przejawach obradowali historycy, językoznawcy, literaturoznawcy, etnografowie, historycy kultury z Polski, Rumunii i Republiki Mołdawii. 40 wygłoszonych referatów dobitnie świadczyło o przenikaniu i komplementarności dorobku naszych kultur.
Kluczową rolę w organizacji i programie Dni Polskich odgrywa Związek Polaków w Rumunii, ale zanim o tej wyjątkowo prężnej organizacji reprezentującej naszych rodaków, kilka słów o naszej mniejszości w tamtej części Europy.
Kultura polska jest obecna w Rumunii nie tylko w czasie naukowych sympozjów, ale na co dzień za sprawą liczącej 2137 osób (według spisu z 2021) diaspory. Jest oficjalnie uznaną mniejszością narodową i ma jednego przedstawiciela w rumuńskim parlamencie. Od 2008 prezesem Związku Polaków w Rumunii jest Ghervazen Longher.
Większość przedstawicieli mniejszości mieszka w okręgu Suczawa. Istnieją tam trzy miejscowości zamieszkane w większości przez ludność polską: Nowy Soloniec (Solonețu Nou), Plesza (Pleșa) i Pojana Mikuli (Poiana Micului).
Pierwsi Polacy osiedlili się w Bukowinie w okresie rządów w Polsce Kazimierza III Wielkiego. Większość Polaków przybywających na te tereny po 1774 migrowała w poszukiwaniu pracy. W 1792 r. 20 rodzin górniczych z Bochni i Wieliczki przybyło do Kaczyki (Cacica), gdzie rok wcześniej uruchomiono kopalnię soli.
Kolejna fala imigrantów pojawiła się w pierwszej połowie XIX wieku, gdy region był częścią Austro-Węgier. W 1803 górale z rejonu Czadcy (górale czadeccy) osiedlili się m.in. w Tereblesztach (Tereblecea) nad Seretem, Starej Hucie Krasnej i w Kaliczance na przedmieściach Czerniowiec. W latach 1814–1819 w okolice Czerniowiec przybyło kilkadziesiąt polskich rodzin z majątków Potockich w rejonie Brzeżan. Byli to również górale pochodzący z czadeckiego, którzy kilkanaście lat wcześniej przybyli na Podole znęceni niespełnioną ostatecznie przez Potockich obietnicą uwłaszczenia. W exodusie na Bukowinę pociągnęli oni za sobą wiele rodzin polskich pochodzących z różnych stron Galicji i Śląska, zatrudnionych do tego czasu w dobrach brzeżańskich. Ludność ta nie tylko wzmocniła liczebnie wymienione wyżej osady, ale również utworzyła nowe. Należała do nich m.in. Hliboka, gdzie w latach 1814–1820 osiadło 30 rodzin i Tereszeny, gdzie w 1836 r. mieszkało już 19 rodzin polskich.
Znaczny przyrost naturalny, a także dalszy napływ nowych osadników spowodowały, że już w 1821 r. górale z Tereblesztów i Starej Huty Krasnej zwrócili się do władz cesarskich o przydzielenie im nowych gruntów, na których mogłoby 80–130 rodzin założyć gospodarstwa. W 1834 r. mieszkańcy z Hlibokiej skierowali podanie do starostwa w Czerniowcach, domagając się przyznania im nowych gruntów osadniczych, grożąc (w razie niespełnienia ich prośby) przeniesieniem się do Mołdawii. Ostatecznie otrzymali oni do skolonizowania dolinę Sołońca zwaną urzędowo Lichtenthal (jako że była ona zarezerwowana dla niemieckich przybyszów z Sudetów). Jeszcze w 1834 r. 30 rodzin z Hlibokiej założyło Nowy Soloniec. Wiosną 1836 r. 16 rodzin z Kaliczanki założyło Pleszę (później dołączyło do nich kilkanaście rodzin z Tereblesztów). W 1837 r. 40 rodzin ze Starej Huty Krasnej założyło Pojanę Mikuli w dolnej części doliny Humoru, której część górną zajęło 40 rodzin Niemców sudeckich.
W 1929 r. Rumunię zamieszkiwało ok. 50 tys. Polaków, którzy grupowali się głównie na Bukowinie (40 tys.) i w Besarabii. Na Bukowinie działała najstarsza i najważniejsza organizacja polska w Rumunii – Stowarzyszenie Czytelni Polskiej i Bratniej Pomocy, posiadająca bibliotekę, boisko sportowe oraz Dom Polski w Czerniowcach. Działało tam również stowarzyszenie rękodzielników polskich „Gwiazda”. Organizacją polityczną była Polska Rada Narodowa, jej organ prasowy stanowiła "Gazeta Polska" – jedyne wówczas wydawane w Rumunii pismo polskie. W 1924 r. władze rumuńskie znacznie ograniczyły szkolnictwo polskie, w wyniku czego pozostały tam jedynie trzy prywatne polskie szkoły.
W 1939 roku w Rumunii żyło 80 000 Polaków, w 1949 pozostało ich jedynie 11 000, co spowodowane było deportacjami i zmianami granic (Rumunia utraciła Besarabię i północną Bukowinę). Po upadku komunizmu społeczność Polaków w Rumunii podjęła inicjatywę formalnego odbudowania zorganizowanej diaspory, czego efektem jest Związek Polaków w Rumunii, zrzeszający 14 lokalnych stowarzyszeń i działający głównie na rzecz zachowania i pielęgnowania tradycji, nauczania języka polskiego, utrzymania kontaktu z Polską . W tym dziele znajduje oparcie w ojczyźnie, w Stowarzyszeniu "Wspólnota Polska".
Oparciem dla aktywności polskiej diaspory w Rumunii są domy polskie. Dom Polski w Suczawie, Dom Polski w Kaczyce, Dom Polski w Nowym Sołońcu, Dom Polski w Pojanie Mikuli, Dom Polski w Serecie, Dom Polski w Wikszanach, Dom Polski w Pleszy, Dom Polski w Paltynosie, Dom Polski w Radowcach, Dom Polski w Jassach, Dom Polski w Bukareszcie.
Przy tej okazji warto przypomnieć, że dużą rolę promującą język polski i kulturę w Rumunii odgrywa Instytut Polski w Bukareszcie (Institutul Polonez din București), który powstał w 2001 r. Jego faktyczny zasięg zasięg obejmuje dwa kraje - Rumunię i Mołdawię. Podobnie jak 24 pozostałe Instytuty Polskie na świecie jest częścią Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej, na co dzień zajmującym się dyplomacją publiczną i kulturalną, współpracą z artystami, ekspertami, mediami i środowiskami opiniotwórczymi. Pokazuje innym narodom naszą kulturę i sztukę, historię, naukę, edukację czy osiągnięcia organizacji pozarządowych.
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ
Wyjątkiem jest uzyskanie indywidualnej zgodny redakcji, wówczas zgodnie z prawem autorskim należy podać źródło:
Polonijna Agencja Informacyjna, autora - jeżeli jest wymieniony i pełny adres internetowy artykułu
wraz z aktywnym linkiem do strony z artykułem oraz informacje o licencji.
