„Wywalcz wolność lub zgiń” to dewiza elit Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie - Cichociemnych. Świetnie wyszkoleni w bazach na terenie Wielkiej Brytanii i Włoch, przerzucani drogą lotniczą do okupowanego kraju, stanowili bezcenne wsparcie dla Armii Krajowej. Dzisiaj wspominamy jednego z nich - Jerzego Władysława Sokołowskiego.

Jerzy Władysław Sokołowski urodził się 12 października 1910 w Naukat, w Turkiestanie. Jego ojciec pracował tam przy budowie linii kolejowej. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę jego rodzice wrócili do kraju. Uczył się w Gimnazjum Miejskim w Warszawie. W 1929 roku wstąpił do Korpusu Kadetów we Lwowie. W 1933 roku zdał egzamin dojrzałości i rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. 15 października 1935 roku otrzymał awans do stopnia podporucznika i przydział do 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie.

W szeregach macierzystej jednostki wziął udział w wojnie obronnej 1939. 19 września przeszedł na Węgry. Po ucieczce z obozu internowania dotarł do Francji. Służył w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej. W czerwcu 1940 roku został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie nadal służył w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej. Latem 1941 roku przeszedł do 1. Samodzielnej Brygady spadochronowej. Zgłosił się do służby w kraju i odbył szkolenie ze specjalnością w dywersji. 13 stycznia 1942 roku został zaprzysiężony.

W nocy z 30 na 31 marca 1942 roku w ramach operacji lotniczej „Belt” został przerzucony do kraju. Razem z nim skakali porucznik Stefan Majewicz „Hruby”, porucznik Piotr Motylewicz „Krzemień”, porucznik Jan Jokiel „Ligota”, major Tadeusz Sokołowski „Trop” oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj podporucznik Jerzy Mara-Mayer „Filip”. Planowo zrzut miał odbyć się 8 kilometrów na północny wschód od Końskich. Załoga samolotu omyłkowo za oznakowanie punktu zrzutu uznała oświetlenie obozu jenieckiego dla żołnierzy sowieckich w Baryczy i skoczkowie wylądowali w pobliżu drutów okalających obóz. Zdołali szczęśliwie się wycofać, jednak przepadły zasobniki ze sprzętem wojskowym.

Odbył trzytygodniową aklimatyzację do warunków okupacji w Warszawie i otrzymał przydział do IV Odcinka „Wachlarza”. Brał udział w operacjach wywiadowczych i akcjach bojowych. W grudniu 1942 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu w Słucku. Poddano go brutalnemu śledztwu, podczas transportu z budynku gestapo do więzienia zdołał obezwładnić konwojenta i zbiec. Dotarł do Warszawy, a następnie wziął udział w próbie uwolnienia aresztowanych w Mińsku żołnierzy polskiego podziemia. Z trudem przygotowana akcja zakończyła się niepowodzeniem i masakrą więźniów. Po powrocie do Warszawy otrzymał przydział do Kedywu Komendy Głównej AK. Prowadził szkolenia w zorganizowanej przez cichociemnego podpułkownika Henryka Krajewskiego szkole dywersji o kryptonimie „Zagajnik”. 2 października 1943 roku podczas akcji likwidacyjnej agenta gestapo na skrzyżowaniu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu został raniony i zatrzymany. Przeszedł brutalne śledztwo.

Został przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Dołączył do obozowego ruchu oporu. Latem 1944 roku wraz ze Zbigniewem Kączkowskim uciekł z obozu. Zostali ujęci po trzech dniach. Po wymierzeniu im kary chłosty zostali osadzeni w podziemiach „Bloku Śmierci”. Rotmistrz Sokołowski przebywał tam kilka tygodni, przeżył dzięki pomocy członków obozowej konspiracji, którzy dostarczali mu chleb i wodę. W sierpniu 1944 roku wywieziono go do KL Buchenwald, a następnie do KL Mittelbau-Dora. W kwietniu 1945 roku został ewakuowany do obozu KL Bergen-Belsen. Obóz wyzwoliły wojska alianckie.

W maju 1945 roku zameldował się w Londynie. Pod koniec 1945 roku otrzymał przydział do 14. Pułku Ułanów w składzie 16. Samodzielnej Brygady 1. Korpusu Polskiego. Wkrótce otrzymał awans do stopnia majora. Po demobilizacji zamieszkał w Wielkiej Brytanii. W czerwcu 1958 roku wrócił do Polski. Zmarł 8 stycznia 1980 roku w Warszawie.

Jerzy Władysław Sokołowski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI