Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" organizując konferencję naukową "Jan Paweł II dla Polonii i Polaków z zagranicy" w 35. rocznicę rzymskiego spotkania Polonii i Polaków ze Wschodu i Zachodu z 1990 roku, daje możliwość ponownego spotkania i debaty reprezentantów Polonii i Polaków z zagranicy, Kościoła Katolickiego, wybitnych przedstawicieli życia publicznego oraz Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” nad polską racją stanu, tożsamością kulturową, nad rolą Polonii i Polaków z zagranicy w budowaniu ojczyzny – bezpiecznego i przyjaznego domu, w pielęgnowaniu wspólnoty wszystkich, którzy polską kulturę, język i historię uważają za swoje. Debata, zdefiniowanie celów i uzgodnienie środków jest niezbędne, aby obecne pokolenie Polaków sprostało wyzwaniom, jakie niosą nadchodzące czasy. Drogowskazem dla tego przedsięwzięcia jest nauczanie Papieża Polaka Jana Pawła II - moralnego i duchowego autorytetu zarówno Polaków jak i całego świata.

PROGRAM KONFERENCJI

Otwarcie konferencji i wprowadzenie w tematykę obrad:

Dariusz Piotr Bonisławski – Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”

JE ks. bp Piotr Jarecki – biskup pomocniczy Archidiecezji Warszawskiej,

JE ks. bp Robert Chrząszcz – Delegat KEP ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej,

Tomasz Różniak – Przewodniczący Zarządu Krajowego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”,
wprowadzenie w tematykę konferencji

ks. dr hab. Sławomir Zych – dyrektor Ośrodka Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL

Wystąpienia:

Tadeusz Adam Pilat – Wiceprzewodniczący Rady Polonii Świata, Szwecja,
35. rocznica konferencji „Kraj-Emigracja” pod auspicjami św. Jana Pawła II.
Znaczenie spotkania w Rzymie w 1990 r. dla jedności Polonii i Polaków ze Wschodu i Zachodu.

dr Robert Zapart – Uniwersytet Rzeszowski, Fundacja AK w Londynie,
Pontyfikat Jana Pawła II w oczach przywódców II RP na uchodźstwie.

ks. dr hab. Józef Szymański – prof. Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku,
Jan Paweł II i Polonia - własne tradycje jako ideał łączności i tożsamości.

ks. prałat Stanisław Budyn – em. Rektor Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech, Hannover,
Fundacja Jana Pawła II – dar Jana Pawła II dla Polaków w kraju i za granicą.

dr Paweł Sieradzki – Katolicki Uniwersytet Lubelski,
Spotkania kard. Karola Wojtyły – papieża Jana Pawła II z rodakami w Stanach Zjednoczonych.

dr hab. Cezary Taracha – prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
Jan Paweł II a Polacy w Meksyku.

dr Anna Łucka – em. prac. Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Francji, Paryż,
Jan Paweł II dla Polonii i Polaków we Francji w świetle wizyt apostolskich i pielgrzymek Ojca Świętego do „najstarszej córki Kościoła”.

Czesław Mazurek – Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, Oddział w Lublinie,
Refleksja ks. prof. Romana Dzwonkowskiego na temat przemówień Jana Pawła II do Polonii i Polaków za granicą.

Do tematyki konferencji powrócimy wkrótce w szczegółowej relacji, a tym czasem...

WPROWADZENIE DO TEMATYKI

Polskie wychodźstwo, emigracja ze względu na dzieje naszej państwowości stały się immanentną częścią historii Polski. Jednak nikt z taką mocą nie podnosił tego tematu jak Karol Wojtyła - święty Jan Paweł II. Papież podczas swoich podróży apostolskich spotykał się z Polonią i emigracją polską. Miało to miejsce w 45 krajach na różnych kontynentach. Ponadto tego rodzaju spotkania również często odbywały się w Rzymie. Podczas każdego z nich papież wygłaszał przemówienie, w którym poruszał sprawy istotne dla słuchaczy. Jego przemówienia (jest ich w sumie ponad 70), zawierają niezwykły i wciąż aktualny, ideowy program dla Polonii i emigracji polskiej.

WSPÓLNOTA NARODOWA

W wypowiedziach papieża do Polonii oraz o emigracji pojawiały się następujące wątki tematyczne: naród i ojczyzna, historia, kultura, duma z Polski, integracja. Jan Paweł II „widział” wyraźnie etos współczesnej Polonii i emigracji polskiej. Uwagę zwraca fakt, że Polaków w kraju, Polonię, emigrację oraz Polaków poza krajem, którzy nie są emigrantami, Jan Paweł II traktował jako jedną wspólnotę narodową, wytworzoną przez tysiącletnią, wspólną historię i kulturę. Nie burzy jej opuszczenie ojczyzny. Podczas spotkania z Polakami w Hiszpanii mówił: „Naród żyje nie tylko w swoim historycznym pniu, nad Wisłą, ale także w różnych miejscach świata” (Madryt, 1982). Wielokrotnie podkreślał, że Polaków w kraju i poza ojczyzną łączy dziedzictwo tej samej kultury.

NARÓD I OJCZYZNA

Uwagę zwraca fakt, że Polaków w kraju, Polonię, emigrację oraz Polaków poza krajem, którzy nie są emigrantami, Jan Paweł II traktował jako jedną wspólnotę narodową, wytworzoną przez tysiącletnią, wspólną historię i kulturę. Nie burzy jej opuszczenie ojczyzny. Podczas spotkania z Polakami w Hiszpanii mówił: „Naród żyje nie tylko w swoim historycznym pniu, nad Wisłą, ale także w różnych miejscach świata” (Madryt, 1982). Wielokrotnie podkreślał, że Polaków w kraju i poza ojczyzną łączy dziedzictwo tej samej kultury.

Przez określenie „naród” rozumiał wspólnotę ludzi o tej samej kulturze i doniosłą wartość inspirującą ich do działania. Takie jest również rozumienie tego pojęcia przyjęte w socjologii. Do Polaków w Wiedniu (1983) mówił: „Naród to jakaś szczególna synteza mowy, myślenia, wartości, doświadczenia, wiary, tradycji, cywilizacji, a więc w szerokim tego słowa znaczeniu kultury (…). Jest dla nich mocą i natchnieniem w tworzeniu wciąż nowych wartości, w kształtowaniu oblicza życia ojczystego, życia rodziny ludzkiej, w kształtowaniu przyszłości”. Słowo „naród” w wypowiedziach papieża było – po słowie „rozwój” – najczęściej używane.

Niezwykle ważne było w nauczaniu Jana Pawła II pojęcie „ojczyzna”. W przemówieniu do Polaków w Australii wyjaśniał je następująco: „Ojczyzną człowieka jest nie tylko przestrzeń, w której przyszedł na świat i gdzie żyje, ale także ta, w której może odczytywać utrwalone w całej tradycji, w dokumentach, wartości, jakie nadają sens jego życiu. To też stanowi źródło natchnienia i motyw zaangażowania się w poszukiwanie wartości, w rozwój wartości o zasięgu powszechnym” (Melbourne, 1986).

Podczas konferencji „Kraj – Emigracja” (Rzym, 1990) powiedział, cytując swego ulubionego myśliciela Cypriana Kamila Norwida: „Ojczyzna to nasza wspólna Matka, to nasz «wielki zbiorowy obowiązek» i jesteśmy za nią odpowiedzialni”. W przemówieniu do Polaków w Bogocie (Kolumbia, Ameryka Południowa, 1986) tak uzasadniał to stwierdzenie: „Wobec Ojczyzny – zaciąga się dług, tak samo jak zaciąga się dług wobec rodziny, wobec rodziców” .

Na spotkaniu z Polakami w Kenii w Afryce jako przykład wskazał siebie: „Jeżeli chodzi o to (…), że ja wszędzie podkreślam moje polskie pochodzenie – trudno inaczej! Nie ma powodu, żebym tego nie czynił (…) – ja jestem niesłychanie wdzięczny mojemu narodowi, polskiej szkole, polskiemu uniwersytetowi, polskiemu Kościołowi, polskim doświadczeniom historycznym, że mogę na spotkanie tych wszystkich współczesnych doświadczeń ludzkości, a zwłaszcza doświadczeń Afryki, wychodzić tak adekwatnie przygotowany” (Nairobi, 1980).

Choć przemówienia Jana Pawła II do Polonii i emigracji przenikał duch patriotyzmu, to słowo i pojęcie „patriotyzm” spotykamy w nich zaledwie kilka razy. Jest ono zawsze wyjaśnione i uzasadnione. W jednym z przemówień (Rzym, 1978) wskazał, że: „Nie ma on [patriotyzm] nic wspólnego z ciasnym nacjonalizmem czy szowinizmem. Jest prawem ludzkiego serca. Jest miarą ludzkiej szlachetności – miarą wypróbowaną wielokrotnie w ciągu całej naszej niełatwej historii”. Zobowiązanie do szacunku i miłości kraju ojczystego widział w IV przykazaniu Dekalogu: „Czcij ojca i matkę swoją”. W książce Pamięć i tożsamość Rozmowy na przełomie tysiącleci, stwierdził, że jak rodzina, tak również naród i ojczyzna są rzeczywistościami nie do zastąpienia.

Wielu publicystów i polityków polskich, niechętnych lub wrogich chrześcijaństwu, eliminowało przez lata z dyskursu społecznego pojęcia „naród” i „ojczyzna”. Głosili oni tezę o końcu państw narodowych. Mówili „o wolności od patriotyzmu”. Polskość zastępowali europejskością, a wobec Polaków upowszechniali „pedagogikę wstydu”. Celem tego było szerzenie utopijnej postawy kosmopolityzmu. Nauczanie papieża Jana Pawła II było wobec tych opinii zasadniczą opozycją i dlatego miało i wciąż ma szczególne znaczenie.

HISTORIA

Jednym z podstawowych czynników samookreślania się człowieka w jego wymiarze indywidualnym i społecznym jest historia. Bez poznania historii i kultury własnego kraju nie może zaistnieć głębsze utożsamienie się z nim, patriotyzm i działanie dla jego dobra. Dlatego Jan Paweł II w swoich przemówieniach do Polonii i emigracji wskazywał na znaczenie znajomości historii Polski i wzywał do jej poznawania. Widział w niej zabezpieczenie przed manipulacją pamięcią społeczną i tożsamością narodu.

W jednej z wypowiedzi do przedstawicieli Polonii przybyłych do Rzymu tak to uzasadniał: „Jesteśmy przywiązani do wartości tworzonych w przeszłości, bo one stanowią naszą tradycję historyczną; i w nich Polacy, broniąc swej tożsamości, odnajdywali zawsze swoją ostoję i źródło jedności i tożsamości narodowej, państwowej” (Rzym, 27 VI 1985). „Teraźniejszość – mówił do Polaków w Australii – nie istnieje i nie może istnieć bez przeszłości. Nie ma twórczości bez pamięci. Pamięć gwarantuje wspólnotę i jedność, ale zabezpiecza przed staczaniem się w nicość” (Melbourne, 1986). Było to wymowne uzasadnienie znaczenia znajomości własnej historii.

KULTURA

Papież Jan Paweł II podkreślał rolę kultury w dziejach Polski. Widział w niej decydujący czynnik kształtujący rzeczywistość społeczną. „Kultura polska – mówił do Polaków Londynie (1982) – jest dobrem, na którym opiera się życie duchowe Polaków. Ona wyodrębnia nas jako naród. Ona stanowi o nas przez cały ciąg dziejów. Stanowi bardziej niż siła materialna. Bardziej nawet niż granice polityczne. Wiadomo, że naród polski przeszedł przez ciężką próbę utraty niepodległości, która trwała z górą sto lat – a mimo to pośród tej próby pozostał sobą. Pozostał duchowo niepodległy, ponieważ miał swoją kulturę. Więcej jeszcze (…): wiemy, że w okresie najtragiczniejszym, w okresie rozbiorów, naród polski tę swoją kulturę ogromnie jeszcze wzbogacił i pogłębił, bo tylko tworząc kulturę, można ją zachować”. Wcześniej obszernie rozwinął tę myśl w przemówieniu w siedzibie UNESCO w Paryżu ( 2 VI 1980).

Fundamentem narodowej kultury Polski jest chrześcijaństwo, które stanowi jej podstawową wartość. Dlatego Jan Paweł II uważał więź Polonii i emigracji z ojczystą kulturą za warunek zachowania przez nią godności własnej, zdobycia szacunku u innych i owocnego wkładu w dobro kraju pochodzenia i nowej ojczyzny.

Podczas spotkania z Polakami w Niemczech w niezwykle mocny sposób wskazał na właściwą hierarchię wartości w dążeniach emigrantów: „O wartości człowieka ostatecznie decyduje to, kim jest, a nie to, ile ma. I jeżeli człowiek zatraci swoją godność, wiarę, świadomość narodową tylko dlatego, by więcej mieć, to postawa taka musi ostatecznie prowadzić do pogardy dla samego siebie. Natomiast człowiek świadomy swej tożsamości płynącej z wiary, z chrześcijańskiej kultury, dziedzictwa ojców i dziadów, zachowa swą godność, znajdzie poszanowanie u innych i będzie pełnowartościowym członkiem społeczeństwa, w którym wypadło mu żyć” (Moguncja, 1980).

Podobne słowa skierował do Polaków w Australii: „Ludzie, którzy pamiętają, skąd pochodzą, ludzie, którzy cenią swoje tradycje, mogą wnieść wiele w życie każde kraju” (Melbourne, 1985). Trudno o bardziej jasne i zdecydowane uzasadnienie postulatu zachowania chrześcijańskiego dziedzictwa kultury polskiej przez emigrację i przekazywania go następnym pokoleniom jako bezcennej wartości życiowej. Według myśli papieża, służy to wychowaniu na emigracji pełnego człowieka i jest warunkiem twórczego włączenia się w życie krajów osiedlenia.

Papież nie uważał dziedzictwa wyniesionego z ojczyzny za coś, co się bez trudu posiada. Przeciwnie, wskazywał na konieczność osobistego wysiłku w tej dziedzinie. Do Polaków z krajów Beneluksu mówił, że jest ono z pewnością wielkie, ale i trudne. I dodał: „Musimy je wciąż na nowo odkrywać, pogłębiać i żyć nim, przekazywać je tym, którzy przyjdą po nas” (Bruksela, 1985). Tego rodzaju wezwania zawierają papieskie przemówienia wygłoszone do Polaków i Polonii we Francji, w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i gdzie indziej. Są one zawsze rzeczowo i starannie uzasadniane.

DUMA Z POLSKI

Podczas swoich spotkań z Polonią w różnych krajach Jan Paweł II wskazywał na te wydarzenia i osiągnięcia w naszych dziejach, z których Polska i Polonia mogą być dumne. Cytując znane w historii Polski od ponad dwustu lat hasło: „Za wolność Waszą i Naszą”, przypomniał walkę Polaków w imię tego hasła w wielu krajach Europy i na innych kontynentach w XVIII, XIX i XX w. Czynił to podczas spotkania w Rzymie z Radą Koordynacyjną Polonii Wolnego Świata (1979) i z byłymi lotnikami polskimi z Wielkiej Brytanii (Londyn, 1980), w czasie spotkań z Polakami w Wielkiej Brytanii (Londyn, 1982), w Bolonii we Włoszech (1982), w Austrii (Wiedeń, 1983), w Belgii (Bruksela, 1985), w Australii (Melbourne, 1986) i z okazji rocznicy bitwy o Monte Cassino (Rzym, 1984). W Irlandii mówił o obecności Polaków w historii Europy i o ich wkładzie „w zmagania o pokój, o sprawiedliwość i wolność” (Cabra, 1979), a w Hiszpanii o tym, że „piszą [oni] dzieje naszego narodu na kartach całej Europy, na terenie różnych krajów europejskich i pozaeuropejskich” (Madryt, 1982).

Jan Paweł II zwracał uwagę, że „charakterystycznym rysem polskiej emigracji było to, że często nabywała ona prawa do nowej ojczyzny przez, ofiarę i poświęcenie, a nierzadko własną krwią wylewaną za wolność waszą, wiążąc z nią zawsze nadzieję na wolność naszą”. Mówił o tym podczas spotkania z Polonią w Rzymie (27 VI 1985), z okazji 40-lecia bitwy o Monte Cassino (Rzym, 1984) i wcześniej, podczas spotkania z lotnikami polskimi z Wielkiej Brytanii (Rzym, 16 X 1980).

W przemówieniu do Polaków w Nigerii w Afryce wskazał, że respektowanie praw ludzi i narodów jest wielowiekowym dziedzictwem Polski: „Tegośmy się nie nauczyli – mówił – dopiero z deklaracji Narodów Zjednoczonych po drugiej wojnie światowej. Tego uczyliśmy się w ciągu stuleci. Z takim posłannictwem przybywał na Sobór w Konstancji Paweł Włodkowic. To jest dziedzictwo wiekowe. Trudno być Polakiem, nie nosząc w sobie tego dziedzictwa” (Lagos, 1982). O pionierskiej w historii Europy obronie praw osoby ludzkiej i narodów przez Pawła Włodkowica, stojącego na czele delegacji Akademii Krakowskiej na Sobór w Konstancji (1415), mówił w Nowym Jorku (2 X 1979) do Zgromadzenia Ogólnego ONZ.

Polonii w Stanach Zjednoczonych przypomniał sławnych rodaków, którzy na trwałe weszli do historii Ameryki. Podczas spotkania z nią powiedział: „Z uzasadnioną dumą i wdzięcznością możemy mówić o wielkich twórcach naszej kultury: pisarzach, poetach, artystach, politykach, religijnych i duchowych przywódcach (…), którzy i na tej ziemi wytyczali nowe drogi dla ludzkiego ducha” (Detroit-Hamtramck, 1987). W Argentynie mówił o tysiącletniej historii Polski, o panującej w niej bezprecedensowej w Europie tolerancji (Buenos Aires, 1987). Wypowiedzi papieża ukazujące dzieje emigracji i Polski oraz jej wkład w kulturę europejską miały na celu budzenie poczucia dumy z przynależności do narodu polskiego i umacnianie wśród Polonii postawy integracji. Dlatego ukazywał jej „blask polskiej kultury”.

INTEGRACJA EMIGRANTÓW

Osiedlając się w obcym kraju, emigrant staje wobec problemu niezwykle ważnego dla niego i kolejnych pokoleń. Jest nim jego postawa wobec kultury kraju osiedlenia i wobec dziedzictwa kulturowego wyniesionego z ojczyzny. Może to być postawa integracji lub asymilacji. Pierwsza polega na aktywnym uczestniczeniu w życiu nowego kraju przez poznanie jego języka, kultury, nabycie praw obywatela, wypełnianie obowiązków i przyjmowanie różnych wartości kultury kraju osiedlenia, przy zachowaniu jednak pewnych wartości kultury wyniesionej z kraju ojczystego. Integracja jest więc swego rodzaju syntezą dwóch kultur.

Z historii Polski znana jest piętrowa tożsamość narodowa. Widoczna jest ona np. w twórczości Adama Mickiewicza, który pisał: „Litwo, ojczyzno moja”. Czuł się Litwinem, a jednocześnie Polakiem. Przykładem tego rodzaju tożsamości są polscy Ormianie, Tatarzy, Karaimi i inni. W Ameryce można być jednocześnie dumnym Amerykaninem i dumnym Polakiem.

Przeciwieństwem takiej postawy jest asymilacja. Występuje ona wówczas, gdy emigrant wyzbywa się kultury ojczystego kraju, ukrywa swoje pochodzenie i niejako „rozpuszcza się” bez śladu w kulturze kraju osiedlenia. Taka postawa pozbawia go szacunku w oczach miejscowego społeczeństwa i szacunku dla siebie we własnych oczach. Rodzi kompleksy i negatywne skutki psychologiczne i moralne w jego osobowości.

O postawie integracji Jan Paweł II mówił do Polonii wielokrotnie: w Stanach Zjednoczonych (Chicago, 1979), Brazylii (Kurytyba, 1980), Niemczech (Moguncja, 1980), Kanadzie (Toronto, 1984), Wenezueli (Caracas, 1985) Australii (Melbourne, 1986). Charakterystyczne są wypowiedzi do Polonii francuskiej i do Polaków w Szwajcarii. W Paryżu zaznaczył: „Integracja jest na pewno ważnym zagadnieniem i koniecznym. Dziś nikt nie może zamykać się we własnym getcie. Musicie służyć krajowi, w którym żyjecie, pracować dla niego, kochać go i przyczyniać się do jego rozwoju, rozwijając siebie, własne człowieczeństwo, to, co w Was jest, to, co Was tworzy, bez fałszowania, bez zacierania tych linii, które sięgają wstecz”. W dalszym ciągu tego przemówienia wezwał do nieulegania kompleksom i do nieodcinania się od korzeni. Wezwanie to kończył zdaniem: „Umiejcie odczytywać to, co jest w was i wokół was. Umiejcie czytać, rozróżniać, wybierać” (Paryż, 1980).

Analogiczna była treść wypowiedzi do Polaków w Szwajcarii: „Stoicie przed ważnym problemem wejścia w nowe środowisko, integracji, przy równoczesnym zachowaniu i pogłębianiu własnej tożsamości, tego, co przynosicie w sobie, co uformowała w was wiara, bogaty kształt historii, historii zbawienia na naszej ziemi, rodzima kultura i ojczyste dzieje, które zapisały i wciąż piszą swoją kartę także na ziemi szwajcarskiej; przy zachowaniu tych wszystkich wartości, które ostatnio z taką siłą ujawniły się w życiu naszego narodu” (Sion, 1984).

W tym ostatnim zdaniu miał na myśli ruch „Solidarności”, który powstał w Polsce w 1980 r., po pierwszej wizycie Jana Pawła II w ojczyźnie i rozsławił ją w całym świecie. Mówił o tym ruchu w różnych krajach ze względu na jego chrześcijański program społeczny i niezwykły zasięg oddziaływania, co było fenomenem niespotykanym w dziejach. Do Polaków w Argentynie powiedział: „Jako duch tolerancji i solidarności (…) przybrała [„Solidarność”] tak bardzo chrześcijański i polski kształt i stała się wyzwaniem nie tylko na naszej ziemi, ale dla świata całego” (Buenos Aires, 1987). Jan Paweł II widział w niej polską propozycję dla świata na XXI wiek.

W nauczaniu papieża zachowanie własnej tożsamości kulturowej nie oznacza zamykania się w przeszłości i tworzenia swoistego getta. Obrazowo określił to niezrównany znawca Polonii i emigracji polskiej, abp Szczepan Wesoły, mówiąc: „Polskość ma być busolą, a nie murem”. Hierarcha ten również zwrócił uwagę, że Jan Paweł II był przykładem integracji. Stał się człowiekiem całego świata, zachowując przy tym swoje polskie korzenie, polską odrębność kulturową, obyczajową i mentalną. Dlatego był na świecie symbolem Polski i jej kultury.

Etos współczesnej Polonii i emigracji polskiej

Historia Polonii i emigracji polskiej świadczy o tym, że jej ideowe cele wyznaczała sytuacja kraju ojczystego. W okresie zaborów była to walka o odzyskanie niepodległości przez Polskę, a w okresie międzywojennym o zachowanie polskości na pojmowanym czasowo wychodźstwie. Po II wojnie światowej ideowym celem Polonii była ponownie walka o wolną Polskę.

Nasuwa się pytanie o etos, to znaczy o najważniejsze cele i wartości życiowe Polonii i emigracji w obecnej chwili. Przemówienia papieskie dają na nie odpowiedź. Jest nim realizowanie powołania człowieka przy zachowaniu różnych wartości polskiego dziedzictwa kulturowego, wynikających z chrześcijańskiej tradycji Polski. To bowiem zadecyduje o znaczeniu jej wkładu w dobro krajów osiedlenia, kraju pochodzenia i w budowę bardziej ludzkiego świata. Taka jest w istocie treść ideowego programu, jaki Jan Paweł II ukazywał Polonii i emigracji polskiej.

Jego przemówienia mają niepowtarzalny charakter i są w historii Polonii wydarzeniami bez precedensu. Są dla niej bezcennym darem i jednocześnie zadaniem. Od ponad dwustu lat obecny jest w dziejach Polaków „emigracyjny wymiar polskości”. Przemówienia papieskie ukazują jego niezwykłą postać i wyraz.

W homilii wygłoszonej w Rzymie do Polskiej Pielgrzymki Narodowej (19 V 2003) Jan Paweł II mówił o misji, jaką mają Polacy i inne narody naszej części kontynentu w zjednoczonej Europie. Wskazał, że ich obecność w Unii Europejskiej „może stanowić wzbogacenie Europy”. I dodał: „Europa potrzebuje Polski. Kościół w Europie potrzebuje świadectwa wiary Polaków”. W Polsce widział obrońcę wyższych wartości w świecie. Tę samą misję wskazał Polonii i emigracji polskiej na świecie.

HISTORYCZNA KONFERENCJA Z 1990

Szukając początków współczesnego ładu organizującego życie Polonii i Polaków za granicą, zarówno w wymiarze aksjologicznym jak i rzeczywistym, wyrażonym w codziennym czynie odniesienia do ojczyzny, wskazać należy jedno wydarzenie. W październiku 1990 roku, w Rzymie, pod duchowym patronatem Ojca Świętego Jana Pawła II, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” zorganizowało pierwsze od zakończenia II wojny światowej, oficjalne spotkanie reprezentantów całego polskiego narodu – Konferencję „Kraj – Emigracja”. Wzięli w niej udział przedstawiciele organizacji polonijnych i polskich z 22 krajów świata oraz delegacja Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Wyzwaniem, jakie stało przed uczestnikami spotkania było odbudowanie zaufania między Polską a Polonią i Polakami za granicą, zasypanie podziałów i uczynienie nas na powrót jednym narodem, prawdziwą Wspólnotą.

Konferencja zakończyła się sukcesem. Jej owoce zbieramy do dnia dzisiejszego, w niej mają źródło dzisiejsze relacje z Polonią i Polakami za granicą, wszelkie formy współpracy i rozbudowanej pomocy. Wielka w tym zasługa Ojca Świętego Jana Pawła II, który zarówno podczas tej Konferencji, jak i w trakcie licznych spotkań z Polonią na całym świecie przypominał o wartości, jaką jest Polska, o powołaniu do życia we wspólnocie, jaką jest naród.

ŚWIATOWY KONGRES "KRAJ – EMIGRACJA" 2022

W 2022 roku Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" zorganizowało Kongres będący kontynuacją wydarzenia z 1990 roku. 350. Polaków z 34 krajów, reprezentujących 6 kontynentów: Europę, Amerykę Północną, AmerykęPołudniową, Australię i Nową Zelandię, Azję i Afrykę raz jeszcze pochyliło się nad nauczaniem Jana Pawła II, starając się dać odpowiedź na pytanie o o naszą wspólną przyszłość i przyszłości naszej Ojczyzny.

Podkreślić należy, że było to wydarzenie bezprecedensowe, bo drugie w takiej skali i wadze problemowej w naszej historii spotkanie środowisk polonijnych i wszystkich zaangażowanych instytucjonalnie i emocjonalnie w tą tematykę.

Na naszych oczach zmienia się sytuacja międzynarodowa Polski i status Polaków na świecie co skłaniało zarówno wtedy, jak i dzisiaj, do poważnego namysłu, do uzgodnienia wspólnych celów, które pozostając poza naturalnym, bieżącym sporem politycznym, pozwolą na budowanie bezpieczeństwa i pomyślności naszej wspólnej ojczyzny i wspólnoty Polaków na świecie.

Poza Polską obecnie żyje co najmniej 20 milionów Polaków i osób przyznających się do polskiego pochodzenia, których łączy polska kultura, język i historia. To wielki potencjał kulturowy, społeczny i gospodarczy. Tematy bezpieczeństwa, gospodarki, tożsamości kulturowej, budowania wspólnoty Polaków na świecie i wielu innych określających naszą tożsamość i perspektywy rozwoju dotyczą wszystkich Polaków, bez względu na miejsce ich zamieszkania, bo pozostają częścią narodowej wspólnoty i troska o przyszłość Polski, pozostaje także ich udziałem.