1871-04-05     1949-05-06

Stanisław Grabski

Urodził się 5 kwietnia 1871 r. w Borowie nad Bzurą, w rodzinie ziemiańskiej. Należał do generacji, która została nazwana przez Bohdana Cywińskiego "niepokorną".

Cywiński w "Rodowodach niepokornych" pisał: "Pokolenie urodzone w pobliżu Powstania Styczniowego i wychowanego w okresie najciemniejszej nocy politycznej, jaka kiedykolwiek zapadła nad Polską. Pokolenie, które potrafiło odrodzić polskie życie polityczne, stworzyć potężne stronnictwa polityczne o wyraźnych programach, wnieść istotny wkład w odzyskanie niepodległości w 1918 r., wreszcie – w wieku zdecydowanie już bliskim emerytalnego – podjąć trud budowy odrodzonego państwa".

Dzieciństwo Grabski spędził w Borowie. W 1880 r. przeprowadził się do Warszawy, gdzie podjął naukę w gimnazjum, a następnie studia na Uniwersytecie Warszawskim. Był ekonomistą i socjologiem. Wykładał ekonomię na Uniwersytetach: Lwowskim, Jagiellońskim i Warszawskim oraz na Akademii Rolniczej w Dublanach. 

Początki działalności politycznej Stanisława Grabskiego

Grabski był jednocześnie zaangażowany politycznie. Czynnie działał najpierw w Polskiej Partii Socjalistycznej, której był współzałożycielem, a następnie – od 1901 r. – w obozie narodowym. 

W 1906 r. został powołany do prezydium Koła Polskiego w rosyjskiej I Dumie Państwowej w Petersburgu. Po jej rozwiązaniu wrócił do Lwowa. W 1907 r. został wiceprezesem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego w Galicji.

W 1914 r. został współzałożycielem Centralnego Komitetu Narodowego we Lwowie, który reprezentował orientację rosyjską. W latach 1917–1919 był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. 

Był zwolennikiem koncepcji inkorporacyjnej Romana Dmowskiego. W 1919 r. wraz z nim utworzył Związek Ludowo-Narodowy, który skupiał stronnictwa prawicowe. W latach 1919–1927 był posłem na sejm z listy ZLN.

Brał również udział w negocjacjach pokojowych z bolszewikami w Rydze w 1921 r., zakończonych traktatem. Dmowski nie brał udziału w negocjacjach, ponieważ w tym czasie miał spore problemy zdrowotne. Wobec tego eksponentem obozu narodowego i głównym jego reprezentantem na posiedzeniu w Rydze był właśnie Stanisław Grabski. 

Stanisław Grabski jako minister

W 1923 r. i w latach 1925–1926 pełnił funkcję ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego (w drugim i trzecim rządzie Wincentego Witosa, w drugim rządzie Władysława Grabskiego i w rządzie Aleksandra Skrzyńskiego). Odpowiadał za przygotowanie i podpisanie konkordatu ze Stolicą Apostolską, a także przeprowadził reformę szkolnictwa, która przyczyniła się do rozwoju szkół zawodowych. Zmienił też ustawodawstwo związane ze szkolnictwem mniejszości narodowych – tzw. Lex Grabski. Był znany z negatywnego stosunku do roszczeń mniejszości narodowych.

Działalność Stanisława Grabskiego po zamachu majowym
Wycofał się z życia politycznego w 1926 r., po zamachu majowym. Zajął się pracą naukową. W latach 1927–1938 opublikował 10 tomów "Ekonomii społecznej", w których sformułował własną koncepcję teorii ekonomii społecznej, opartej na chrześcijańskiej moralności. Do wybuchu wojny wykładał na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

W późnych latach trzydziestych zbliżył się do Frontu Morges. 

Wojenne i powojenne losy Stanisława Grabskiego

W czasie II wojny był w latach 1939–1941 więziony przez NKWD na Łubiance. Dzięki układowi Sikorski-Majski mógł wyjechać do Londynu, gdzie wznowił działalność polityczną. 

Został przewodniczącym drugiej kadencji Rady Narodowej, gdzie wspierał Władysława Sikorskiego. Uważał, że konieczne jest porozumienie z ZSRS. Po śmierci gen. Sikorskiego poparł Stanisława Mikołajczyka, z którym negocjował w sierpniu 1944 r. przyszłość Polski. 

Po zakończeniu II wojny wrócił do Polski. W życiu politycznym uczestniczył do 1947 r. – był wówczas jednym z zastępców prezydenta Krajowej Rady Narodowej. 

Następnie postanowił poświęcić się nauce. Objął katedrę ustrojów społecznych na Wydziale Prawa UW.

Zmarł 6 maja 1949 r. w Sulejówku. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.






HISTORIA I KULTURA
W POLONIJNEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ


Ten kto nie szanuje i nie ceni swej przeszłości nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani prawa do przyszłości.
Józef Piłsudski

W DZIALE HISTORIA - KULTURA PAI ZNAJDZIECIE PAŃSTWO 1577 TEMATÓW





COPYRIGHT

Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.


ARTYKUŁY DZIAŁU HISTORIA/KULTURA PAI WYŚWIETLONO DOTYCHCZAS   10 246 829   RAZY



×
NOWOŚCI ARCHIWUM WIADOMOŚCI HISTORIA-KULTURA DZIAŁANIA AGENCJI BADANIA NAUKOWE NAD POLONIĄ I POLAKAMI ZA GRANICĄ
FACEBOOK PAI YOUTUBE PAI NAPISZ DO REDAKCJI

A+ A-
POWIĘKSZANIE / POMNIEJSZANIE TEKSTU