Irena Regina Jessy Maria Wieniawska była najmłodszym dzieckiem polskiego skrzypka i kompozytora – Henryka Wieniawskiego i Izabeli Hampton-Wieniawskiej, a zarazem jedynym z tej rodziny, które obrało karierę muzyczną. Przyszła na świat w Ixelles w pobliżu Brukseli 16 V 1879 r., a więc na dziesięć i pół miesiąca przed śmiercią ojca. Po zgonie Henryka Wieniawskiego, który nastąpił 31 III 1880 r. w Moskwie, żona skrzypka wyjechała wraz z dziećmi na kilka miesięcy do Londynu. Po powrocie do Brukseli ponownie zamieszkała z małą Ireną i pozostałym potomstwem przy Rue de Florence 24. Tutaj rozpoczął się proces muzycznej edukacji przyszłej kompozytorki i pianistki. Pierwsze próby twórcze podjęła ona bardzo wcześnie (prawdopodobnie w wieku pięciu lat), już jako mała dziewczynka występowała też publicznie. W 1893 r. wykonała dwa lub trzy własne utwory.
Nie ma udokumentowanych informacji na temat wczesnej edukacji Ireny Wieniawskiej, jej nazwisko nie figuruje bowiem w spisie uczniów brukselskiego konserwatorium. Znane są natomiast nazwiska jej pierwszych nauczycieli, którzy prawdopodobnie udzielali jej lekcji prywatnych: gry na fortepianie uczyła się u Pierre’a-Jeana Storcka, zajęcia ze skrzypiec prowadził dla niej Jenö Hubay, zaś tajniki kompozycji zgłębiała przy wsparciu François Auguste’a Gevaerta. Istnieje prawdopodobieństwo, że uczęszczała także na kursy dla młodych dziewcząt pro- wadzone przez jej wuja – Józefa Wieniawskiego. Nieco później, podczas pobytu w Londynie kompozytorka miała okazję kształcić się pod okiem Percy’ego Pitta (kompozycja) i Michaela Hamburga (fortepian).
W 1901 r. Irena Wieniawska wyszła za mąż za Sir Aubrey’a Edwarda Henry’e-go Deana Paula (1869–1961) – arystokratę, miłośnika muzyki, a także śpiewaka--amatora (zdarzało mu się wykonywać pieśni żony pod pseudonimem Edward Ramsay). Ślub odbył się 16 października w St. Mary Abbots Church w Kensington w Londynie, wkrótce zaś młoda para osiedliła się przy 15 Basil Street. Małżeństwu urodziło się troje dzieci: Donald Severin (1902–04), którego przedwczesna śmierć była dla Wieniawskiej wielkim ciosem, Brian Kenneth (1904–72) i Brenda Irene Isabelle (1907–59). Brenda, późniejsza aktorka, przysporzyła rodzinie niemało kłopotów za sprawą nałogu narkotykowego, w który popadła. Po wyzwoleniu z niego prowadziła aktywną działalność społeczną na rzecz pomocy uzależnionym. Podobny los spotkał drugie dziecko kompozytorki – Briana, który także przez pewien czas eksperymentował ze środkami odurzającymi. Nadużywał też alkoholu, po którego wypiciu zapadał w drzemki. Ta przypadłość przyczyniła się do nadania mu pseudonimu „Napper”, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy „Drzemiący”.
Lady Dean Paul, bo tak już teraz była nazywana, prawdopodobnie w 1902 r. przyjęła brytyjskie obywatelstwo. Do pierwszych publikacji Wieniawskiej należą wydane w 1900 r. u Chappella w Londynie, jeszcze pod jej własnym nazwiskiem, dwie pieśni do słów Williama Butlera Yeatsa i Alfreda Tennysona (Two Songs). Kolejnymi utworami, które pojawiły się na rynku, tym razem brukselskim, były dwie pieśni do słów Victora Hugo. Można przypuszczać, że około 1903 r. kompozytorka zdecydowała się przyjąć pseudonim Poldowski (Madame Poldowski), który pozwolił jej uniezależnić się od popularnego nazwiska ojca i pracować niejako „na własny rachunek”.
Nie należy lekceważyć faktu, że pseudonim jest rodzaju męskiego, co niewątpliwie miało związek z ambiwalentnym stosunkiem do kobiet-kompozytorów ówczesnego środowiska artystycznego. W tym okresie Lady Dean Paul często wyjeżdżała do Paryża, gdzie doskonaliła swój warsztat twórczy u André Gédalge’a (1903) oraz Vincenta d’Indy’ego w Schola Cantorum (1907). We Francji poznała również dorobek impresjonistów i Maurice’a Ravela, co w znaczący sposób wpłynęło na jej osobowość artystyczną i styl komponowanej przez nią muzyki.
W marcu 1911 r. Madame Poldowski przyjechała do Brukseli, aby wziąć udział w koncercie zorganizowanym przez stowarzyszenie La Libre Esthétique, którego założycielem był jej przyjaciel jeszcze z brukselskich lat – Octave Maus. Jemu to i jego małżonce Madeleine kompozytorka zadedykowała w 1912 r. pieśni Cortège i Cythère. Po osiągnięciu sukcesu, do którego przyczynił się recital, Lady Dean Paul zdecydowała się na opublikowanie kolejnych pieśni, tym razem opartych w większości na poezji Paula Verlaine’a. Kompozycje te wydawane były w Paryżu przez Duranda i Roedera w l. 1911–13. W tym okresie Wieniawska często odwiedzała Brukselę, gdzie występowała na koncertach La Libre Esthétique , m.in. akompaniując na fortepianie artystom prezentującym jej własne utwory.
W 1912 r. w Queen’s Hall w Londynie wykonano po raz pierwszy instrumentalne dzieło Madame Poldowski – Miniature Suite, z którym publiczność zapoznał Sir Henry Wood, wielki admirator twórczości Wieniawskiej. Na jego prośbę skomponowała ona wkrótce utwór orkiestrowy – Nocturne , który był prezentowany w kolejnym sezonie artystycznym. W 1919 r. Sir Henry Wood dyrygował orkiestrą podczas premierowego wykonania Pat Malone’s Wake, w którym solową partię zagrała sama kompozytorka. W 1913 r. Lady Dean Paul znacznie podupadła na zdrowiu na skutek przebytego zapalenia opon mózgowych. W tym czasie jej nazwisko było już na tyle rozpoznawalne, że realizacji jej utworów podejmowali się znamienici artyści: Jane Bathori-Engel, Gervase Elwes, Marguerite d’A-lvarez czy Eva Gauthier.
Okres 1921–22 był dla Madame Poldowski czasem zmian, nie zawsze jednak pozytywnych. Doszło wtedy do rozpadu jej małżeństwa, zakończonego separacją. W tych latach kompozytorka odbyła także podróż do Stanów Zjednoczonych, gdzie przyjęto jej twórczość z uznaniem, a nawet entuzjazmem, o czym świadczą recenzje ukazujące się na łamach The New York Times. W Nowym Jorku Mada-me Poldowski zainicjowała cykl koncertów będących amerykańskim odpowiednikiem brukselskiego La Libre Esthétique
Po powrocie do Londynu w 1922 r. Irena Wieniawska ponownie zajęła się komponowaniem. W 1923 r. zainaugurowała na gruncie brytyjskim serię recitali poświęconych jej twórczości, które odbywały się w Hyde Park Hotel. Wśród zapraszanych na nie artystów i zespołów byli między innymi Artur Rubinstein, Jacques Thibaud czy London String Quartet. W tym okresie, aby poprawić swoją sytuację finansową, kompozytorka prowadziła także działalność niemuzyczną – projektowała stroje dla Brytyjskiej Rodziny Królewskiej. Wkrótce też, w 1925 r. artystka odbyła podróż do Hiszpanii, gdzie koncertowała na dworze królewskim w Madrycie. Z tego ostatniego okresu twórczości pochodzą między innymi dwie pieśni do słów Williama Blake’a: Song i Reeds of Innocence, oraz À Clymène – utwór uchodzący za muzyczny testament kompozytorki.
Znaczną część dorobku Wieniawskiej wydała w l. 1915–35 londyńska oficyna J. & W. Chester, tam też przedrukowano utwory opublikowane wcześniej w Paryżu przez Duranda i Roedera. Na łamach periodyku The Chesterian w l. 1922–28 regularnie ukazywały się informacje o nowych edycjach i wykonaniach dzieł kompozytorki, zaś w 1924 r., w ramach serii poświęconej twórcom związanym z Chesterem, wydano broszurę biograficzną zatytułowaną Miniature Essay: Poldowski .
Od 1927 r. stan zdrowia Madame Poldowski nieustannie się pogarszał. Zmarła 28 I 1932 r. na atak serca, będący skutkiem powikłań po operacji (usunięcie prawego płuca). Jako przyczynę śmierci w akcie zgonu podano zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie oskrzeli i ropień płuca. Kompozytorka została pochowana na cmentarzu Brookwood w hrabstwie Surrey, w tym samym grobowcu co jej matka. Przyjaciele i wielbiciele artystki oddali jej ostatni hołd podczas koncertu, który odbył się 3 II 1932 r. w Dorchester Hotel on Park-Lane w Londynie.
Próbę charakterystyki osobowości Ireny Wieniawskiej przynosi wypowiedź Patricka Balfoura, opublikowana w londyńskim The Times z 29 I 1932 r.. Autor wyraża podziw nad siłą i wytrwałością Lady Dean Paul w walce o zdrowie. Mimo ciężkiej choroby, kompozytorka nie rezygnowała z odwiedzin przyjaciół, których potrafiła zaskoczyć niespotykanym wręcz poczuciem humoru i dystansem do własnej osoby (dokumentowanym chociażby przez żarty na temat swojej słabości i choroby). Z dalszej części wypowiedzi Balfoura wyłania się wizja Wieniawskiej jako kobiety niezwykle inteligentnej, a przy tym o wielkiej wrażliwości i nieprzeciętnych zalety charakteru. Kompozytorkę, nieskorą do osądzania postępowania innych, miała cechować otwartość i tolerancja wobec drugiego człowieka, połączona z dużą dozą okazywanej mu sympatii.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
