Święto Morza - Gdynia 1932

31 lipca 1932 roku w Gdyni po raz pierwszy obchodzono Święto Morza. W niedzielne południe na nabrzeżach jednego z najnowocześniejszych wtedy europejskich portów zebrały się ogromne tłumy. Z całej Polski przyjechało wówczas ponad 100 tys. osób. Na uroczystości przybył Prezydent RP Ignacy Mościcki, który dobitnie podkreślał wielkie znaczenie morza dla państwa i narodu. Mszę polową celebrował biskup Stanisław Okoniewski, a ul. 10 Lutego przeszła uroczysta defilada.

Tradycja Święta Morza sięga przełomu XVIII i XIX wieku, kiedy wśród kaszubskich rybaków panował obyczaj ścinania w noc świętojańską kani będącej symbolem złą i ludzkich utrapień. Obrzędy te, podobnie jak rzucanie wianków, miały zawsze charakter ludowy, nigdy państwowy. Podkreślały jednak związek polskiej ludności z morzem.

Od chwili zaślubin Polski z Bałtykiem, 10 lutego 1920 r., rozpoczęto popularyzację tematyki morskiej. Wielkie zasługi dla tej idei położyła, założona w 1918 r. przez kontradmirała Kazimierza Porębskiego, Liga Morska. Między innymi z jej inicjatywy organizowano uroczystości poświęcone morzu. Jednakże pomysł obchodów Święta Morza zrodził się w 1932 r. w Gdyni o której mówiono, że powstała "z morza i marzeń".

DLa poprawności historycznej należy zaznaczyć, że pierwsze pomysły Święta Morza pojawiły się już w 1923 roku. Ich autorami byli Antoni Abraham zwany "królem Kaszubów", pisarz i propagator pięknej kaszubskiej kultury Jan Radtke, będący wtedy pierwszym polskim wójtem Gdyni, oraz znany i popularny pisarz Stefan Żeromski. Jak widać, pomysł rozwijał się latami, a bezpośrednimi twórcami pierwszych obchodów byli Andrzej Wachowiak, słynny dziennikarz marynista, członek gdyńskiego zarządu Ligi Morskiej i Kolonialnej, który zaproponował, aby pod koniec czerwca każdego roku uroczyście święcić kutry i łodzie rybackie. Inicjatywa, jak się później okazało, przerodziła się w obchodzone dorocznie uroczystości poświęcone morzu. Liga Morska i Kolonialna – organizacja społeczna propagująca w społeczeństwie wiedzę i piękno tematyki morskiej. Święto Morza dodatkowo promowało wizerunek Marynarki Wojennej i rozbudowę przemysłu stoczniowego.

Uroczystości te, za pierwszym razem, opóźniły się do połowy wakacji, czyli do 31 lipca. W kolejnych latach ich terminem była ostatnia niedziela czerwca. Wincenty Bartosiak w 1942 r. na łamach „Polski na Morzach” napisał, że „Gdynia stała się świętością narodową” jak Częstochowa. Z okazji Święta Morza przyjeżdżały do Gdyni pielgrzymki z całej Polski. Pęd Polaków ku morzu miał w sobie coś osobliwego, co upodabniało go do obrzędu. Ludzie z nabożeństwem wchodzili do morza, żegnali się morską wodą, zabierali butelki z morską wodą dla tych, którzy pozostali w domu. Gdynia w czasie Święta Morza przedstawiała niezwykły obraz – pielgrzymi obozowali na ulicach, skwerach, trawnikach, spali pod gołym niebem. Tak naród polski wracał nad morze. Święto Morza, zapoczątkowane jako święto lokalne, stało się właściwie świętem narodowym, w czasie którego cała ludność Polski, aż po jej najdalsze kresy, manifestowała na rzecz morza, wiedziona instynktem, że jest to związane z dążeniem do Polski mocarstwowej, a port w Gdyni oraz oparta na nim flota zapewnią Polsce dobrobyt i znaczenie na świecie.

Przed wybuchem II wojny światowej Święto Morza lub inaczej Dni Morza, obchodzone były ośmiokrotnie, przede wszystkim w Gdyni. W czasie wojny i okupacji tradycje obchodów kontynuowane były w tajemnicy, a na okrętach polskiej Marynarki Wojennej niekiedy dni te przypadały na okres wojennych zmagań na morzu.

Po wojnie , która w naturalny sposób przerwała cykliczne obchody Święta Morza, uroczystości odbywały się także w innych miastach polskiego wybrzeża, m.in. w Szczecinie, Kołobrzegu, Słupsku, Ustce, Władysławowie, Świnoujściu i Sopocie. Do kalendarza gdyńskich imprez obchody powróciły w 2013 roku i są organizowane corocznie w formie nawiązującej do przedwojennych tradycji miasta.