Walka ma sens, jeżeli prowadzi do zwycięstwa, ale gdy jej skutkiem jest wyniszczenie narodu, należy ją zaprzestać, przynajmniej na jakiś czas - tak zapewne sądzono 26 września 1939 roku, kiedy to zapadła decyzja o wszczęciu rozmów kapitulacyjnych Warszawy. 28 września 1939 r. o godz. 13.15 na terenie fabryki "Skoda" na Rakowiu akt kapitulacji został podpisany, ze strony polskiej - przez gen. Kutrzebę w imieniu dowódcy armii "Warszawa", ze strony niemieckiej - przez dowódcę 8. armii gen. Blaskowitza.
Miasto nasze zostało doszczętnie zniszczone. Zepsucie wodociągów pozbawiło ludność wody, bez której żyć nie można. Również brak żywności daje się poważnie odczuwać. Dowódca Armii Gen. Dyw. Rómmel, mając na względzie położenie ludności, z ciężkim sercem postanowił w tej sytuacji zaniechać dalszej obrony stolicy. W tych warunkach ustaje zlecona mi rola Komisarza Cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy, natomiast w związku ze zniszczeniem miasta i z warunkami bytu ludności wzmagają się zadania moje jako prezydenta miasta.
Warszawa, 28 września 1939
Po poddaniu się Warszawy wychodzę na miasto. Wygląda upiornie – resztki rozrzuconych barykad u wylotu prawie każdej ulicy, płonące jeszcze domy; okna zniszczonych domów wyglądają jak oczodoły trupów. Najgorzej przestawiają się domy zniszczone przez bomby burzące – odkryte całe wnętrza. Intymność życia rodzinnego na tle śmierci. Wychodzę, by dowiedzieć się o losie rodziny i przyjaciół. Straszne jest to zbliżanie się do domu w niepewności, czy zastanie się w nim jeszcze człowieka bliskiego, czy już tylko jego zwłoki.
Warszawa, 28 września 1939
Kapitulacja podpisana. […] Więc powrót na Wilczą. Spakowało się rzeczy i idziemy. Na ulicach tłumy – tłumy ludzi idących, objuczonych workami, walizkami. […] Idą cicho. Milczący. Dźwiganie rzeczy nie usposabia do rozmowy. Przeważnie gromadkami, rodzinami. Więc nie jest to tłum normalny, tylko jakieś grupki trzymające się mocno siebie, wydzielone od innych. Taka ulica z góry może przypominałaby skórę pantery. Zwłaszcza, że wszystko okrywa żółty kurz, ceglany kurz, szary kurz – różny. Teraz dopiero widać, co zostało z Warszawy. Miasto poranione straszliwie, skrzeczące szkłem pod nogami. Miasto ludzi, którzy nie wiedzą nic i nie myślą nic. […] Wszelka więź już runęła, bo wszelkie podstawy dotychczasowego życia leżą w gruzach pośród tych gruzów domów. […] Patrzyłem. Gruzy. Gruzy w duszach.
Warszawa, 28 września 1939
Warszawa walczyła z okupantem od 1 września 1939 roku, kiedy to polscy piloci bronili stolicy przed niemieckimi bombowcami. Dowódcą obrony Warszawy był początkowo generał Walerian Czuma, a od 9 września generał Juliusz Rómmel. Funkcję cywilnego komisarza i prawej ręki generała pełnił prezydent miasta Stefan Starzyński, który starał się pomóc ludności. Zagrzewał on do walki formacje ochotnicze, a pośrednio i wojsko, które słuchało jego przemówień.
Obrona stolicy trwała 22 dni. Oprócz żołnierzy wzięli w niej udział liczni cywile. Większość ludności była zdecydowana trwać w walce pomimo ofiar. Powszechnie znane hasło brzmiało: "Nie damy się! Wolimy zagrzebać się w gruzach niż poddać się Niemcom". W czasie wojny obronnej 1939 roku zginęło w Warszawie 6 tysięcy żołnierzy, 16 tysięcy zostało rannych. Straty wśród ludności cywilnej wyniosły około 25 tysięcy. Zniszczeniu uległo 12 proc. zabudowy miejskiej oraz znaczna część zbiorów kultury i archiwaliów.
Podpisany 28 września akt kapitulacji zakładał, że do niewoli pójdą oficerowie, a pozostali żołnierze, po rozbrojeniu, wrócą do domów. W praktyce około 120-140 tysięcy polskich żołnierzy walczących w obronie Warszawy znalazło się w niewoli niemieckiej. Polskie Radio nadało ostatnie przemówienie prezydenta Stefana Starzyńskiego. Rozwieszono plakaty, informujące mieszkańców stolicy o poddaniu się miasta.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
