1970-09-08    

KRAJOBRAZ PO BITWIE

Andrzej Wajda na motywach opowiadań Tadeusza Borowskiego

8 września 1970 roku na ekrany kin wchodzi film Andrzeja Wajdy "Krajobraz po bitwie". Powstały na motywach obozowych opowiadań Tadeusza Borowskiego, szczególnie "Bitwy pod Grunwaldem" zapowiadał ascetyczną i surową atmosferę rozliczeń z wojenną traumą, ale w wydaniu Wajdy przekroczył tą linię w kierunku romantycznych metafor z chochołem - skrzypkiem na czele oraz plastycznie wysmakowanych pejzaży.

Twórca "Kanału" po raz kolejny dał upust skłonności do malarskiego wizjonerstwa, znanego choćby z "Popiołów". Krytyka porównywała nawet niektóre ujęcia z "Krajobrazu..." do obrazowego rozmachu "Anhellego" Słowackiego. Film Wajdy dowodzi, że reżyser spojrzał na wstrząsające teksty Borowskiego z dystansu. Wybrał tylko niektóre elementy z ich emocjonalnego klimatu. Zrealizował przede wszystkim film o miłości, która w "Bitwie pod Grunwaldem" potraktowana jest marginesowo. Dał też poruszający portret człowieka o psychice zniszczonej przez wojnę, który mozolnie uczy się na nowo elementarza ludzkich uczuć.

Akcja filmu toczy się w byłym obozie koncentracyjnym na terenie Niemiec. Mimo że wyzwolony przez Amerykanów, wciąż istnieje, tyle że na innych zasadach. Nie ma już surowej dyscypliny, niewolniczej pracy, terroru. Wśród niedawnych więźniów jest Tadeusz, młody Polak, piszący wiersze i pochłaniający książki. Stroni od rodaków, którzy ledwie odzyskawszy wolność, ujawniają najgorsze narodowe przywary. Co chwila wybuchają polityczne kłótnie, odradza się zawiść. Pobyt w obozie niewiele zmienił ich poglądy. Największym pragnieniem wszystkich jest jednak najeść się do syta. Głód zaspokajają łapczywie i zachłannie, urągając wszelkim normom kultury.

Pewnego dnia do obozu przyjeżdżają kobiety. Tadeusz poznaje polską Żydówkę Ninę, którą oburza prostactwo i obżarstwo miejscowych mężczyzn. Namawia młodego poetę, by z nią uciekł. Tadeusz jednak waha się. Lata obozowego życia sprawiły, że czuje strach przed normalnym życiem. Zaczynają snuć plany na przyszłość, lecz dziewczyna zostaje przypadkowo zastrzelona przez amerykańskiego wartownika. Po hurrapatriotycznym widowisku wystawionym w rocznicę bitwy pod Grunwaldem Tadeusz decyduje się na powrót do Polski.

Zdjęcie: materiały prasowe promujące film