Bywały w polskiej historii czasy, kiedy majątek decydował o losie jego posiadacza. Tak było w przypadku Michała Radziwiłła - jednego z najgorszych hetmanów w dziejach Rzeczpospolitej. Do odgrywania większej roli predestynowało go wyłącznie pochodzenie i bajeczny wprost majątek. Pan miernej penetracji, rozpustnik bez smaku, leniwiec, lizus dworu, nieuk bez wykształcenia – to tylko niektóre z określeń jakimi go opisywano. Urodził się 321 lat temu w Ołyce.
Zyskał przydomek „Rybeńko”, ponieważ tym słowem zwracał się do rozmówców. Rozpoczynając karierę polityczną związał się z Augustem II. Podczas bezkrólewia o mało co nie stracił życia w zasadzce zgotowanej przez zwolenników Leszczyńskiego. Energicznie ochraniał nielegalną elekcję Augusta III, a później zwalczał jego przeciwników. Za tak oddaną służbę został wynagrodzony m.in. buławą polną litewską (1735). Zaspokajało to w pełni ambicje i próżność Rybeńki.
Kwintesencję jego hetmaństwa oglądała Rzeczpospolita w 1744 r., kiedy to w zastępstwie chorego hetmana wielkiego dokonał przeglądu wojsk litewskich. Był to największy wyczyn militarny w jego karierze. Bardziej niż na ćwiczeniach wojskowych hetman wprawiał się we władaniu kielichem i taki dawał przykład swym żołnierzom. Miał jednak Radziwiłł pewne zasługi na polu wojskowości; wprowadził jednolite umundurowanie w armii oraz założył akademię wojskową w Nieświeżu, którą za jego życia ukończyło zaledwie 12 kadetów.
Wobec wydarzeń wojen śląskich i wojny siedmioletniej hetman przyjął postawę neutralną, a przemierzające terytorium Litwy obce wojska nie robiły wrażenia na dumnym magnacie. W polityce wewnętrznej stanął na czele stronnictwa, które pomimo posiadania funduszy i armii klientów, ustawicznie przegrywało rywalizację z Familią. W poczuciu bezsiły rwał sejmy i związał się z dworem i kamarylą Jerzego Mniszcha. Nic mu to nie dało, przegrał nawet rywalizację z Czartoryskimi w Trybunale Litewskim.
Rybeńko nie zaniedbywał starań o majątek, dopuścił nawet od prywatnej wojny z Janem Tarłą o majątki po Sobieskich. Uporządkował swe dobra, rozwijał rzemiosło i zakładał manufaktury, spośród których najsłynniejszą była ta produkujące pasy w Słucku. Pozostawił po sobie krociową fortunę. Nie dziw więc, że jego syn Karol Radziwiłł „Panie kochanku” mógł pozwolić sobie na wydanie okrągłego miliona złotych na pogrzeb „Rybeńki”.
Michał Kazimierz Radziwiłł zwany Rybeńko herbu Trąby (ur. 13 czerwca 1702 w Ołyce, zm. 22 maja 1762 w Wilnie) – książę, wojewoda wileński i hetman wielki litewski od 1744, kasztelan wileński od 1742, wojewoda trocki od 1737, hetman polny litewski i kasztelan trocki od 1735, marszałek nadworny litewski od 1734, marszałek Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1728, koniuszy wielki litewski od 1728, IX ordynat nieświeski, VIII ordynat ołycki, VI pan na Białej, starosta przemyski w latach 1720–1736, starosta bracławski, kamieniecki, człuchowski, ostrski, krzeczowski, niżyński, owrucki, nowotarski, osiecki, krzemieniecki, kowieński, starosta parczowski od 1738.
Był synem kanclerza wielkiego litewskiego Karola Stanisława Radziwiłła i Anny Katarzyny z Sanguszków, brat Hieronima Floriana, ojciec Karola Radziwiłła Panie Kochanku, najbogatszy z Radziwiłłów, bez talentów i zasług zarówno w wojsku, jak polityce, służalczy wobec dworu, skarbił sobie popularność wśród szlachty urządzaniem wspaniałych biesiad i łowów. Stronnik Wettynów.
Z powodu działań wojennych jego rodzice przenieśli się do Człuchowa na Pomorzu, gdzie Michał Kazimierz spędził dzieciństwo i skąd w 1709 rodzina przeprowadziła się do swoich dóbr w Białej Podlaskiej. W 1715 stracił starszego brata Mikołaja Krzysztofa i w ten sposób Michał Kazimierz stał się najstarszym dziedzicem ogromnej fortuny.
W 1720 przybył do Warszawy podczas obrad sejmu, by w senacie oddać pieczęć kanclerską litewską po ojcu i odebrać z rąk króla przywilej na starostwo grodowe przemyskie i list przepowiedni na wakującą po ojcu chorągiew husarską w wojsku koronnym. Jesienią tego samego roku został wybrany z województwa nowogródzkiego posłem na sejm. Wyjechał na Śląsk, do Oławy, gdzie poznał średnią z córek Jakuba Ludwika Sobieskiego, Marię Karolinę, zwaną Charlottą, jednak do ślubu nie doszło. W latach 1721-1723 odbył podróż do Berlina, Dessau, Lipska, Drezna, Pragi, Wiednia, Monachium, Mannheim, Kolonii, Rotterdamu, Hagi, Brugii, Paryża, Wersalu, Lunéville, Brukseli, i Wrocławia.
W 1724 jako poseł nowogródzki wszedł w skład delegacji, która przekonała króla do zaakceptowania aktu limity, tj. do odłożenia obrad sejmu do następnej sesji, która miała nastąpić za dwa lata w Grodnie. Mimo niewielkich możliwości intelektualnych uczestniczył w rozmowach nad kompromisem w związku z zatargiem na tle religijnym w Toruniu między protestantami a katolikami. W dniu 22 kwietnia 1725 w Białej Krynicy poślubił księżniczkę Franciszkę Urszulę Wiśniowiecką, a następnie jako ordynat dóbr nieświeskich i ołyckich zamieszkał z żoną na zamku w Nieświeżu (młodszy brat Hieronim Florian otrzymał dobra alodialne w tym Białą Podlaską, co być może było przyczyną jego niechęci do „Rybeńki”). Poseł na sejm 1730 z ziemi mielnickiej[6]. Poseł województwa czernihowskiego na sejm 1732. Poseł województwa wołyńskiego na sejm nadzwyczajny 1733 roku[8].
W trakcie elekcji w dniu 22 sierpnia 1733 stawił się w Warszawie na czele oddziałów dworskich i jako stronnik Wettinów zaprotestował wraz z Michałem Wiśniowieckim przeciwko wyborowi Stanisława Leszczyńskiego i oddał swój głos na Augusta III Sasa. Jako deputat podpisał jego pacta conventa. Na królewską wdzięczność długo czekać nie musiał, bo 9 listopada 1735 na radzie senatu król mianował „Rybeńkę” hetmanem polnym litewskim, a 18 listopada kasztelanem trockim. W 1735 podpisał uchwałę Rady Generalnej konfederacji warszawskiej.
10 lipca 1737 podpisał we Wschowie konkordat ze Stolicą Apostolską.
W 1727 został kawalerem Orderu Orła Białego. W 1724 otrzymał bawarski Order Świętego Huberta, w 1758 odznaczony rosyjskim Orderem Św. Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania.
W 1740 jego dawna miłość Maria Karolina Sobieska zapisała mu cały swój majątek. W dniu 23 maja 1753 w Nowogródku zmarła jego pierwsza żona. 18 stycznia 1754 podpisał we Lwowie manifest przeciwko podziałowi Ordynacji Ostrogskiej. W 1754 „Rybeńko” poślubił Annę Ludwikę z Mycielskich, wdowę po kuzynie księciu Leonie Michale Radziwille, właściciela Szydłowca i dóbr szydłowieckich. Po śmierci brata w 1760 został właścicielem dóbr w Białej Podlaskiej wraz z tamtejszym pałacem, który polecił częściowo przebudować.
Ufundował nagrobki Jana III Sobieskiego, Marii Kazimiery oraz Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Eleonory Austriaczki w katedrze wawelskiej.
Zmarł w Wilnie 22 maja 1762 po krótkiej chorobie, prawdopodobnie na zapalenie płuc.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
