4 sierpnia 1950 r. z Nowego Jorku, poprzez nadajnik we Frankfurcie nad Menem, Radio Wolna Europa rozpoczęło nadawanie audycji w języku polskim. Początki rozgłośni polskiej sięgają 1950 r., kiedy to Narodowy Komitet ds. Wolnej Europy założył Radio Wolna Europa. Była to organizacja powołana do życia rok wcześniej w USA. W jej skład wchodzili m. in. gen. Dwight Eisenhower (głównodowodzący wojskami amerykańskimi w Europie w czasie II wojny światowej, przyszły prezydent USA), Allen Dulles (późniejszy dyrektor CIA) i Arthur Bliss Lane (były ambasador amerykański w Warszawie).
Celem wspomnianego komitetu było ograniczanie wpływów komunistycznych w świecie oraz wspieranie politycznych i umysłowych elit wywodzących się z państw, które znalazły się w sowieckiej strefie wpływów. Rząd Stanów Zjednoczonych nie chcąc brać odpowiedzialności politycznej za treści nadawanych audycji przez RWE finansował je za pośrednictwem CIA.
Pierwsze programy adresowane do słuchaczy w Europie Środkowej RWE zaczęło nadawać w lipcu 1950 r. Audycje nagrywano w Nowym Jorku na taśmy, które następnie wysyłano do Niemiec. Program nadawano z okolic Frankfurtu.
4 sierpnia 1950 r. nadano pierwszą audycję radiową skierowaną do Polski – Głos Wolnej Polski. Nadawano ją godzinę dziennie. Pierwszym szefem niewielkiego polskiego zespołu redakcyjnego w Nowym Jorku został były urzędnik służby dyplomatycznej RP, Lesław Bodeński, którego później zastąpił Stanisław Strzetelski, przedwojenny publicysta i redaktor "Wieczoru Warszawskiego”.
Na początku 1952 r. polska sekcja rozpoczęła pracę w nowej siedzibie RWE w Monachium pod kierownictwem nowego dyrektora, którym został Jan Nowak-Jeziorański.
3 maja 1952 r. Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa rozpoczęła pod nazwą Głos Wolnej Polski nadawanie z Monachium stałych audycji do kraju.
W inauguracyjnym przemówieniu dyrektor rozgłośni Jan Nowak-Jeziorański, zwracając się do rodaków powiedział: „Wiedzcie, że żadna kurtyna fałszu i kłamstw nie zdoła nam nigdy przesłonić waszego oblicza – prawdziwego oblicza Polski. (…) Przeżywamy jak i wy uczucie zniewagi i upokorzenia, gdy w imieniu Polski przemawia dziś szajka renegatów, a stary szpicel NKWD nazwiskiem Bierut ośmiela się występować jako prezydent Rzeczypospolitej”.
Nowak-Jeziorański stwierdził, iż najważniejszym zadaniem RWE wobec kraju będzie walka o zachowanie polskiej tożsamości i obrona społeczeństwa przed sowietyzacją. Narzędziem tej walki będzie prawda o wydarzeniach w Polsce i na świecie oraz przeciwstawianie się fałszowaniu polskiej tradycji i historii. Jednocześnie podkreślił, że rozgłośnia w żadnej mierze nie będzie nawoływać do czynnego oporu, tworzenia podziemia czy też zbrojnych wystąpień przeciwko władzom komunistycznym.
W okresie PRL stała się jednym z najważniejszych źródeł obiektywnych wiadomości dla milionów Polaków. Jej program nadawany był kilkanaście godzin na dobę i pomimo zagłuszania skutecznie łamał komunistyczny monopol informacyjny. Od chwili powstania do 1989 r. rozgłośnia walczyła z komunistyczną propagandą i sowietyzacją Polski. Dostarczając Polakom informacji na temat wydarzeń w kraju i na świecie podtrzymywała moralny opór i wiarę w odzyskanie niepodległości.
Rozgłośnia niejednokrotnie w bardzo istotny sposób wpływała na wydarzenia polityczne w Polsce. Przez cały okres swojego istnienia starała się wspierać w kraju opozycję demokratyczną.
Po 1976 r. przekazywała informacje na temat działalności Komitetu Obrony Robotników, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Wolnych Związków Zawodowych czy Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. Znaczącą rolę odegrała także w okresie działania NSZZ „Solidarność”, stając się w pewnym sensie rozgłośnią związkową. Na jej pomoc opozycja mogła liczyć także w stanie wojennym. W roku 1989 w istotny sposób pomagała w wyborczej rywalizacji Komitetom Obywatelskim.
Inną ważną formą walki z systemem komunistycznym w Polsce było ujawnianie przez rozgłośnię zbrodni dokonywanych przez służby bezpieczeństwa PRL.
Przykładem skutecznych działań w tej kwestii były audycje z udziałem zbiegłych z kraju pracowników aparatu przemocy, którzy opisywali metody represji stosowane w Polsce.
Najgłośniejszym z nich był Józef Światło, zastępca dyrektora X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Informacje uzyskane od niego i przekazane opinii publicznej za pośrednictwem rozgłośni wywołały bardzo poważne konsekwencje polityczne w kraju i w pewnym stopniu otworzyły drogę do przemian w październiku 1956 r. Przyczyniły się do rozwiązania MBP, odsunięcia od władzy jego byłego szefa Stanisława Radkiewicza oraz aresztowania i skazania m.in. wiceministra MBP Romana Romkowskiego oraz dyrektora departamentu śledczego – Józefa Różańskiego.
W czerwcu 1955 r. Głos Wolnej Polski zapoczątkował kampanię „o powrót Polaków z Rosji”. Szacowano, że po zakończonej w 1948 r. repatriacji na terenie Związku Sowieckiego przetrzymywanych jest nadal około 500 tys. Polaków. W akcji wykorzystywano relacje powracających z sowieckich obozów Niemców i Austriaków, którzy zetknęli się z Polakami. Na antenie radia czytano listy nazwisk Polaków przebywających przymusowo w Związku Sowieckim.
Do marca 1956 r. RWE nadało na ten temat blisko 50 audycji. Prawdopodobnie pod wpływem także tej akcji władze komunistyczne PRL rozpoczęły starania o powrót Polaków do kraju. Problem podjęty został także przez społeczeństwo polskie w czasie odwilży 1956 r. Po dojściu Władysława Gomułki do władzy 25 marca 1957 r. podpisano polsko-sowiecką umowę w sprawie repatriacji. W sumie do marca 1959 r. do Polski w ramach repatriacji wróciło ponad 290 tys. osób.
W czasie Października `56 polska sekcja RWE wykorzystując swoje audycje próbowała za wszelką cenę nie dopuścić do powtórzenia się w Polsce węgierskiego scenariusza, który by skończył się rozlewem krwi i sowiecką interwencją.
Rozgłośnia starała się wpływać na rozgrywki polityczne wewnątrz PZPR i ułatwiać pozbywanie się tych przedstawicieli władzy komunistycznej, którzy stanowili dla Polski największe zagrożenie. Tak było na przykład właśnie w październiku 1956 r., kiedy udzielono ograniczonego wsparcia Władysławowi Gomułce.
Z kolei w latach sześćdziesiątych głównym obiektem ataków rozgłośni stał się Mieczysław Moczar, który zmierzając do przejęcia władzy w partii sięgał po „narodowy komunizm” i antysemityzm.
Przez cały okres swojej działalności Głos Wolnej Polski zdecydowanie stawał w obronie Kościoła katolickiego i prześladowanych księży. Bronił zresztą wszystkich represjonowanych przez komunistyczny aparat przemocy, niezależnie od ich przekonań. Informował opinię publiczną o aresztowaniach, procesach i wyrokach wydawanych na przeciwnikach władzy ludowej w Polsce.
Ważnym elementem działalności rozgłośni były audycje o charakterze edukacyjnym, przypominające, szczególnie młodemu pokoleniu Polaków w kraju, historię polityczną Polski i dzieje jej kultury.
Najpopularniejszymi programami Rozgłośni Polskiej RWE były: „Fakty, wydarzenia, opinie”, „Panorama dnia”, „Wędrujący reporter”, „Na czerwonym indeksie” (książki objęte cenzurą w kraju), „List do komunisty” (skierowany do członków PZPR), „Podwieczorek przy mikrofonie” (rozrywka, satyra polityczna), „Za murami Kremla”, „Co słychać w domu sąsiada” (analiza sytuacji politycznej w Europie Środkowej i Wschodniej) czy też audycja „Pomost do kraju”, która pojawiła się po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego.
Jan Nowak-Jeziorański pełnił funkcję dyrektora RWE do roku 1975. Jego następcami byli: Zygmunt Michałowski (1976-1981), Zdzisław Najder (1982-1987), Marek Łatyński (1987-1989) i Piotr Mroczyk (1989-1994).
Spośród pracowników RWE najbardziej znani to Zbigniew Błażyński, Alina Grabowska, Gustaw Herling-Grudziński, Zygmunt Jabłoński, Jacek Kaczmarski, ks. Tadeusz Kirschke, Włada Majewska, Tadeusz Nowakowski, Włodzimierz Odojewski, Roman Palester, Aleksandra Stypułkowska, Wojciech Trojanowski, Wiktor Trościanko, Leopold Unger, Paweł Zaremba i Tadeusz Żenczykowski.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
